«самрұҚ-энерго» акционерлік қОҒамының 2012-2020 жылдар аралығындағЫ

ЕНГІЗУ

Қоғам құрылу үйлесімділігі ортақ акционерлер жиналысы шешімінің негізгі мақсаты ұзақ мерзімді мемлекеттік саясаты бойынша жаңалау және жаңа күш-қуат тудыруды енгізу арқылы іске асыру.

2007 жылы 10 мамырда Қоғам тіркелінді. 2012 жылғы 1 желтоқсан Қоғамның негізігі акционері Қор болып табылады.

Негізігі стратегиялық бағытқа сәйкес Мемлекеттік саясат облысында стратегиялық жоспарлау жүйесі ұлттық энергетикалық қауіпсіздікті стратегия ескереді, Қордың мақсаты және тапсырмасы, сонымен қатар Қордың Методикалық ұсыныстарына сәйкес өңделген.

Қоғамның активтер қоржыны ең жоғарғы тиімді пайдалануы стратегияға бағытталады және ары қарай Қоғамның арту сапасы және әлеуметтік жауапкершілік, Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытын орнатады.

1. АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ САРАЛАУ

Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық саласында электр энергетикасы кешені маңызды рөл атқарады, және экономиканың басым бөлімі ретінде анықталды. Бүгінгі таңда, электр энергетика саласының дамуына үш сценарий өңделді ( базалық, белсенді және торыққан). Барлық сценариялар бойынша, электр энергетикасы, жылу энергиясы және көмір - электр энергетикасы саласы өнімдеріне он жылдың ішінде тұрақты өрлеу сұранысы күтілуде. Қазіргі кезгі жағдай, өнім өндіру өсу көлемі және Қоғамның табыстылығы қолайлы жағдайлар туғызады.

Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі үйлестірілген саясат бойынша жұмыс

Мемлекетпен жүргізіледі. Қоғам 2011 жылы БҰҰ ғаламдық келісім шартқа кірді және корпоративті әлеуметтік жауапкершілік Стратегиясын бекітті, жетілдіру және әлеуметтік бағдарламаны орындау, жүйелеу негізгі мақсаты болып табылады.

Технологиялық орта

Капиталды қажет ететін электр энергетика саласы болып табылады және ғылымды қажет ететін, анықтау процесін жоғарғы кезең талабы бойынша шарттайды және де инвестициялық жобаларды іске асырады. Қоғам нәтижелілік жұмысы ағымдағы жабдықтарды жаңалау жетістік кезеңіне тәуелді болады және өнім өндіру энергия тиімділігін орнатады.

Мемлекеттің экологиялық саясатты жетілдіруі заңнаманы қатал ұстауға әкеледі,сонымен қатар шығарылуды мөлшерлеу және жауапкершілікті сақтамау болып табылады. Қазіргі таңда, Киоттық хаттамаға сәйкес квота саны әрбір энергия өндіруші мекемелерге Ұлттық жоспармен анықталады. Атмосферадағы зиянды заттар, азот қышқылы, күкірт және қатты бөлшектер (күлдер) ақтық белгіленген нормамен шектеледі, нормадан асып кеткен жағдайда айыппұлмен жазаланады.

Қоғамның құқықтық негізгі әрекетін орындау «Электр энергетика туралы» ҚР заңымен бекітіледі.Бұл заң электр қуатына ақтық тарифіне анықталмаған механизмдер қалдырады және 2015 жылдан кейін электр қуатын дайындыққа ұстап тұру қызметіне, Қоғамның ең басты қаржы тәуекелі негізінің көзі болып табылады.

Өткізу әрекетін реттеу және үлестіруші компаниялардың- табиғи монополия субъектісі-

табиғи монополияны реттеу Агенттікпен орындалады. Сонымен қатар,бұл облыста заң шығару анықтау тізімін қалдырады және өтелетін шығын саны жергілікті мекеме бақылауына қарау, жергілікті орындау мекемелерінің басқаруына елеулі кезеңде шалдығу әсеріне тәелді.

Қазақстан Бірыңғай Экономикалық Кеңістікке енуі және белгіленген жоспар бойынша БСМға кіру өзара тиімді импорттау операцияларына мүмкіндік туғызады және электр қуаты мен көмірді экспорттауға, сонымен қатар инвестициялық активті көтеруіне себеп болады. Сонымен бірге, тарифтерді көтеруге алып келуі мүмкін және Батыс пен ТМД сияқты күрделі сауда серіктестіктерімен ресурстар бағасын теңестіруге алып келеді.

Тарау

2012 жылы 1 қаңтардағы жағдайына қарағанда, Қазақстанда электр қуатын өндіріп шығару 68 электрлік бекеттермен жүзеге асырылады. Қазақстанның ортақ белгіленген электр бекеті қуаты 19 798,0 МВт құрайды, орнатылған қуат – 15 765,0 МВт. 2011 жылы Қазақстанда энергетикалық көмір өндіру 85 миллион тоннаны құрайды.

Қазақстан айтарлықтай жаңғырмалы қуат көздерін ие: күн энергиясы, геотермалдық энергия, жел және биомасса энергиясы. Қазақстан Республикасы Стратегиялық даму жоспары 2020 жылға дейін ЖЭК үлесі электр пайдалану ортақ мөлшері 2020 жылы 3 % құрауы тиіс.

Электр қуаты нарығы екі кезеңнен тұрады: көтерме және жеке. Қоғамға маңызды рөлді көтерме сауда атқарады.

Көтерме сауда құрылымы электр қуатын жекелей сауда-саттыққа қосады, электр қуаты орталықтандырылған сауда нарығы, теңгеруші нарығы нақты уақыт кестесінде және жүйелік нарық пен көрсетілетін көмекші қызметтер болып табылады.

Орталықтандырылмаған нарықта бағаны белгілеу шектеулі тарифтермен реттеледі.

Орталықтандырылған нарықта бағаны белгілеу шектелмеген, бірақ электр қуатын өндіруінің 10 % электр қуатының орындалуымен шектеледі. Қазақстан Республикасында 2008 жылдан бастап теңгеруші нарық еліктеу тәртібінде орындалады, және орындалу механизмі нақты тәртіпте қаржы жауапкершілігін орындау сұрақтарын анықтауды талап етеді.

2016 жылы нарық қуатын енгізу қаралуда, электр қуатын дайын күйінде сақтау қызметі жеке тарифтермен қарастырылады.

Қазақстанның электр өндіру мекемелері, Қоғам саласына кірмеген, қаржы-өнеркәсіптік топтар құрамына кіреді, және аймақтық маңызымен қабілетті, және, сөйтіп Қоғаммен көтерме деңгейде басекелеспейді.

Электр өндіретін мекемелер инвестициялық бағдарламалар өнеркәсіптік және аймақтық мәні қазіргі таңда бар қуатты сақтауға бағытталып отыр және тұтынушы сұранысын қанағаттандыру, мемлекет рөлінің ары қарай күшеюін шарттайды. Қазақстанның энергетика облысында Қоғам рөлінің өсуі мемлекеттік саясат жетекшісі ретінде күтілуде.

Тұтынушылар

Электр қуатын ең үлкен ауқымда пайдалану өнеркәсіпке (54,8%)¹ түседі. Ал қалған үлесті үй шаруашылығы, транспорт және технологиялық ысыраптар алып отыр. Өнеркәсіп саласында қара және түсті металлургия басым болып отыр, барлығы бойынша, электр қуатының 44% пайдаланушылар, өнеркәсіптік мұқтажға келетіндер болып табылады.

Қазақстан экономикасының өсуін болжамдалуымен байланыстыжәне мұнайға әлемдік бағаның көтерілуі, электр қуатын пайдалану өнеркәсіпте тағы да өседі. Осыған байланысты мемлекет өнеркәсіптік-инновациялық даму Мемлекеттік бағдарламасын ойлап тапты, өнеркәсіптік өндірісті ынталандыруға, электр қуатын өндіру сұранысын арттыруға бағытталып отыр.

Электр-, жылу энергиясын және көмірді тұтыну сұранысының тарихи көрсеткіштері мен болжамалары 1.1, 1.2, 1.3 и 1.4 кестелерде көрсетілген.

2012 жылдың басында, электр бекеттерінде бекітілген қуат, Қоғам құрамына кірген, 9 679,1 МВт құрайды, ҚР ЕЭБ электр бекеттері қуаттылығы белгіленген жиынтық 48,9% құрайды.

Электр қуатын өндіру ауқымы 32 283 млн. кВт-ч құрады және 2011жылы ҚР ЕЭБ электр қуатын өндіру жиынтығы 37,4% құрайды.

Қаржы-экономикалық қызметі

2012 жылы 30 қыркүйек ахуалына қарай, Қоғамның шоғырландырылған активтер көлемі 327 млрд. теңгені құрады. Оның ішінде қысқа мерзімді активтер 74 млрд.теңгені және ұзақмерзімді активтер- 253 млрд. теңгені құрады. Жеке капитал көлемі 180 млрд. теңгені құрады. 2012 жылы 9 айға көмектесу 69,6 млрд. теңгені, сол мерзімдегі кіріс салығын төлеуден кейінгі табыс – 11,1 млрд. теңгені құрады.

Қоғам күрделі акционер және ҚР маңызды энергия өндіруші мекемеге қатысушылар болып табылады. Ағымдағы инвестициялық қызметті жаңлауға, ұйымдастыруға және өндірістік қуат құрылысына, сонымен қатар энергетикалық компанияларда игеру үлесін кеңейтуге бағытталып отыр.

2012 жылы Қор методикасы бойынша Қоғамды корпоративті басқару жүйесі диагностикасы өткізілді, Қоғамды корпоративті басқару жүйесіне сәйкестік кезеңі бойынша ең жақсы әлемдік тәжірибе 65% құрады.

Қауіп- қатерді білу процесі Қоғамның қауіп- қатерді басқару жүйесінің кезең- кезеңмен, себеп-салдары мен нәтижесі, мүмкіндігі бойынша сап түзеу,салдары мен уақыт әсері, иелерін анықтау мен іс-шараларды тағайындау қарастырылады. Жүйенің мықты жақтарына қауіп-қатерді белгілеуді басшыларға бағыттау жатқызылады.

Инновациялар

Қоғамның инновациялық функциясы ресурстық қамсыздандырумен және жекеленумен шектелген. Баға өсу мақсатымен, Қоғам өзінің инновациялық жасаушы инвестициялық жобаларда жалпы инвестиция есебіне ғана емес,инновациялық идеясын және өнертапқыштық ұсыныстарын, сонымен қатар жоғарғы оқу орындарымен серіктестікті орталықтандырылған жүйе арқылы реттеу, ғылыми-зерттеу және жобалық институттармен қарым-қатынасты дұрыстау болып табылады.

Мемлекеттің экономикалық өрлеу қарқынын сақтау және қазақстандықтардың өмір кезеңін көтеру, сенімді және тиімді өніммен және де электр қуаты мен жылу энергиясы жеткізілімі, сонымен қатар көмірді ғаламдық энергоэкологиялық бастама арқылы сақтау.

Евразиялық мазмұндағы бәсекелесе алатын электрэнергетикалық холдингі

Қоғамның міндеті мен жетістіктері қалаулы нәтижеге жету үш стратегиялық бағытпен дамуда:

1. 
   Қазақстанның энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету
   
2. 
   Акционерлік капитал бағасының өсуі
   
3. 
   Әлеуметтік жауапкершілік
   

Қоғамның қызметі энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған, Қазақстан экономикасының ары қарай дамуына басты бастапқылықтың бірі болып табылады. Негізгі мақсаты көмір мен электр қуатының сенімді жеткізілуі, сонымен қатар ҚР ЕЭБ тұрақтылығын сақтау болып табылады.

Келесі тапсырмалар Қоғамның қазіргі мақсатына жетуі арқылы іске асырылады:

1. 
   Ұлттық мазмұндағы бекеттерді бақылауды белгілеу.
   
2. 
   Генерация саласындағы оңтайландыруды өткізу.
   
3. 
   Резервтік қуатты қамтамасыз ету.
   
4. 
   Электр қуатын экспорттау/импорттау орталықтандырылған сауда-саттық және экспорттық шамасын дамыту.
   

1. 
   Ұлттық мазмұндағы бекеттерді бақылауды белгілеу
   

3.1.2 Генерация саласындағы оңтайландыруды өткізу

Қоғам СЭС және ГТЭС қуаттарын кеңейтуді және құрылысын,Қоғамның генерациялық портфелінде оңтайлы қуат үлесін көтеру, электр қуатын импорттық жеткізу тәуелділігін төмендетуді қарастыруда.

Бүгінгі таңда оңтайлы қуаттың инвестицияланбау (қазіргі қуат жетіспеушілігі 12 % немесе 1,5 ГВт жуық) ең жоғарғы таңғы және кешкі сағат қуат жетіспеушілігіне әкеледі, Ресей Федерациясы мен Орталық Азия мемлекеттерінен импорттау қымбат өтелімге әкеледі.

Қоғам белгіленген қуат күшін көтеру жолымен қамтамасыз етуді жоспарлап отыр.

Соңғы жылдары жылдық ең жоғарғы электрлік жүктемесі Қазақстанда желтоқсан айының аяғында байқалады (13000-14000 МВт), жылдық өсім 3-5% құрайды.

Мемлекет ішіндегі энергетикалық жағдайларда тұрақтандыру, күтпеген жағдайлардан алдын алу үшін Қоғам резервтік қуат құрылысын қарастыруы тиіс. СЭСтің қалыпты жұмыс істеуі үшін, электр қуаты жүктемесі белгіленген қуатынан аз болмауы тиіс. Егер белгіленген шартты бұзса жұйеде қуат жетіспеушілігі пайда болады, электр қуатының сапасының төмендеуіне және технологиялық бұзушылықтың пайда болуына әкеп соғады.

4. 
   Электр қуатын экспорттау/импорттау орталықтандырылған сауда-саттық және экспорттық шамасын дамыту.
   

2018 жылдан, мемлекеттің экспорттау шамасы дамуының арқасында, Қазақстанда электр қуатын экспорттау шамасы, мезгілге байланысты емес сұраныс пайда болады. Электр қуатын экспорттау шамасының өсуі өнімдерді экспорттауға жоғарғы қосылған баға мемлекеттік саясатқа сай келеді.

Белорусиядағы қосымша экспорттық нарық өтімі пайда болуына байланысты жаңа мүмкіндіктер ашылды, сонымен қатар электр қуаттарын Орталық Азия және БЭК елдеріне тасымалдау мүмкіндігі туды.

Акционерлік капитал бағасы өсуі

Электр қуаты нарығы мол табысты көз жетерлік келешек нәтижесінде, акционерлік капитал бағасының өсуі Қоғамның сратегиялық даму бағыты болып табылады.

Акционерлік капитал бағасы өсуі негізгі мақсаты мен тапсырмалары болып табылады:

1.Акционерлер қызығушылығын қорғау және Қоғамның алғашқы акцияларын ойдағыдай орналастыру ( Халықтық IPO)

1. 
   Тариф жасау тұрақты жүйесіне қатысу
   
2. 
   Дивиденттік саясатты өзгерту
   
3. 
   Корпоративті басқаруды жетілдіру
   

1. 
   Бір-бірімен байланысты өндірісті әртараптандыру
   
2. 
   Тариф жасау тұрақты жүйесіне қатысу (акционерлер қызығушылығын қорғау және Қоғамның алғашқы акцияларын ойдағыдай орналастыру Халықтық IPO және Холдингтың қаржы тұрақтылығын қамтамасыз ету)
   

1. 
   Бейінді актифтерді инвестициялау, соның ішінде шет елдерде;
   
2. 
   Инновациялық даму
   

Бағдарламаның алғашқы орналастыруының акциясы еншілес және тәуелді ұйымдардың, айтылмыш ара жүріс XIII құрылтайы халықтық-демократиялық партия "Нур-Отан" 11 ақпан 2011 жылы бағалы қағаз әзірленді және жүзеге асырылды

Еншілес акцияларды алғашқы бағдарламаны орналастыру Қордың тәуелді мекемелерінде

• 
  3.2.1.1Қатысу тұрақты жүйенің жаралғанында тариф жасалу
  
• 
  Қоғамы тарифтік заңнаманың жетілдіруіне қатысу энергияжасау, және энергия жабдықтарын жасау ұйымдары үшін боладыСовершенствование регулирования энергопередающих и энергоснабжающих организаций - субъектов естественных монополий
  
• 
  Элнектр өндіруші мекемелердің дамуы
  

1. 
   Холдингтің қаржы тұрақтылығының өсуі
   

1. 
   Тәуекелдің және қаржы тұрақтылығының аумақтық төмендеуі үшін қоғам өзінің қызметін,ал тарифтік заңнаманың сұрағының өзгертуге қатысуы болып табылады.
   

2022 жылға көтерілу болжалуда:

• 
  Электр қуатын өндіру ауқымы 81 млрд. кВт-ч;
  
• 
  Көмір өндіру ауқымы 65,4 млн. тонн в год;
  
• 
  Ортақ белгіленген қуат 15 533 МВт, соның ішінде жылу энергиясы 12 836 МВт, су электр бекеті– 2 383 МВт, энергия қуаты көздері (сонымен қоса кіші су электр станциялары) – 315 МВт құрайды.