НИККОЛО ДИ БЕРНАРДО МАКИАВЕЛЛИ

2- БӨЛІМ. ӘЛЕУМЕТТАНУ ДАМУЫНДАҒЫ КЛАССИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ 
 
2.1. О.Конттың позитивизмі 
 
Огюст Конт (1829-1842) француз ғалымы, социологияның негізін салушы. О.Конт – социологияның әлеуметтік 
прогресс туралы ілімдерді жинақтайтын пән ретінде сипаттайды. Еңбектері: «Әлеуметтік философия топтамасы”, 
«Өткендегі қазіргі заман элементтеріне жалпы баға» (1820), «Қоғамды қайта ұйымдастыру үшін қажетті жұмыс 
жоспары» (1822), «Позитивті философия курсы». 
Әлеуметтік 
көзқарастарының 
сипаттамасы: 
Қоғамның 
үйлесімділігі 
мәселесі: 
О.Контпен ендірілген 
ұғымдар: 
О.Конт жалпы 
қоғамның дамуын 
адамдардың 
интеллектуальды 
ақыл-ойының, 
санасының бір 
ізділікпен дәйекті 
дамуының үш кезеңге 
бөледі: 
О.Конттың 
пікірінше, 
қоғамның 
прогресті 
дамуына 
бағынатын 
заңдар: 

Қоғам жағдайы 
лайықты әсер 
еткенде ғана адам 
өзін жеке тұлға 
ретінде таниды. 
Адамның қоғамда 
бірнеше әлеуметтік 
ұстанымы болады, 
оның 
әрқайсысының 
белгілі бір құқығы, 
міндеттері болады, 
ол мәртебе (статус) 
деп аталады 
Қоғамның 
үйлесімділігі – 
оның 
тұрақтылығының 
негізгі жағдайы. 
Әлеуметтік 
динамика – 
қоғамның дамуы 
мен құрылымдық 
механизмін ашады. 
Әлеуметтік 
статика – 
әлеуметтік 
институттың 
байланысы мен 
қоғамның 
құрылымын 
түсіндіру. 
Теологиялы,қ 
метафизикалық және 
позитивистік 
1.Теологиялық 
сатыда адам қандай 
да 
бір 
құбылыс, 
процесс, 
зат 
болмысын, 
оларды 
діни 
тұрғыдан 
түсіндіруге тырысты 
2. 
Метафизикалық 
сатыда 
адам 
табиғаттан, өмірден 
тыс 
абстрактілі 
ұғымдардан 
бас 
тартты. Бұл кезең 
адамның 
интеллектуалды 
дамуының 
ғылыми 
түрін, 
яғни 
позитивизмді 
дайындады.
3. 
Позитивистік 
кезеңде 
адам 
құбылыс, 
процестердің, 
заттардың абстрактілі 
мәтіндері 
мен 
мазмұндарынан, 
себептерінен 
бас 
тартады. Ол тек қана 
құбылыстарды 
бақылап, 
олардың 
арасындағы тұрақты 
байланыс 
пен 
қатынастарды 
белгілеп отырады
. 
биологиялық; 
астрономиялық; 
(аспан денелерінің 
қозғалысы); 

Герберт Спенсер(1820-1903)- 
ағылшын социологы. Конттың позитивтік идеясын жалғастырушы, социологиядағы органикалық 
(эволюциялық, биологиялық) теорияның негізін салушы 
2.2 Г.Спенсердің органикалық теориясы 
 
Қоғамның органикалық 
теориясының мәні 
Спенсер бойынша қоғам мен 
биологиялық организм 
арасындағы ұқсастық 
Қоғам біртектес өзара қарым-
қатынас жүйе ретінде – табиғи 
және 
әлеуметтік 
болып 
бөлінеді.
Қоғамдық 
өмірдің 
барлық 
жақтары 
бір-бірімен 
байланысты. 
1.
 
биологиялық организм сияқты қоғамның көлемі үлкейіп, 
өседі (органикалық емес агрегаттарда Бұлай болмайды 
2.
биологиялық және әлеуметтік организмдер өскен сайын 
өзгеріп, олардың ішкі құрылымы күрделілене түседі;. 
3. 
биологиялық 
организмдерде
 
де, 
әлеуметтік 
организмдерде де құрылымның күрделіленуі олардың 
органдарының әртүрлі функцияларының саралануын 
тудырады. 
4. 
екінші және үшінші процестер барысында 
құрылымды құрайтын барлық органдардың өзара әрекеті 
мен ықпалы дамып күшейеді. 
5. қоғамда да, 
биологиялық
организмде де тұтас нәрсе 
ыдырай бастаған кезде, жеке бөлшектер белгілі бір 
уақытта өзінің тәуелсіз тіршілігін жалғастыра алады. 

2.2.1 Әлеуметтік эволюцияның теориясы 
Спенсердің көзқарасы бойынша, Әлеуметтік эволюция - қозғалыстың тармақталуымен қоса жүретін және оның барысында 
зат белгісіз, байланыссыз әртектілік күйінен белгілі, өзара байланысқан әртекті күйге әсер ететін заттар интеграциясы, ол зат 
сақтаған қозғалыс дәл осындай өзгерісті бастан кешіреді. 
Ерекшеліктері 
Қоғамның дамуы индивидтің дене 
және рухани қызметтеріне 
байланысты. 
Әлеуметтік эволюция процесінде 
адамдардың, ұжымдық 
қызметтердің білімдері ұлғайып, 
қоғамның көптеген функциялары 
өзгереді. 
Эволюция теориясында Спенсердің 
бөліп алатын негізгі кездер: 
Интеграция-қарапайымдылықтан 
күрделікке өту. 
Дифференциация- біртектіліктен 
әрекеттілікке өту. 
Тәртіптің өсуі – белгісіздіктен 
анықтыққа өту. 

жүктеу/скачать 1.57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: