- өлшенетін шама бірлігінде өрнектелетін абсолютті қателік деп х өлшеу нәтижесінің хи шынайы мәнінен ауытқуын айтады. (1.5) Өлшем сапасын (дәлдік) салыстыру үшін ұғымы салыстырмалы қателіктер енгізіледі. Салыстырмалы қателік –өлшеу абсолюттік қателігінің өлшенетін шаманың шынайы мәніне қатынасы. (1.6) Әртүрлі аспаптарды салыстыру үшін келтірілген қателіктер ұғымы пайдаланады. Өлшеу потенциалды дәлдігін білдіретін келтірілген қателік пр– бұл абсолюттік қателіктің XN кейбір нормалаушы мәніне қатынасы (мысалы, аспап шкаласының түпкі мәніне). (1.7) 1.3 Өлшеу қателіктері және олардың жіктелуі 2) Өлшеу сипаты бойынша (заңдылықтары) қателіктер, жүйелі, кездейсоқ, дөрекі (қате жіберу) болып бөлінеді. Жүйелік қателіктер с –бір шаманы бір және сол шарттармен бірнеше рет өлшеу кезінде тұрақты қалатын немесе заңды түрде өзгеретін өлшеу құрамдас қателіктері. Кездейсоқ қателіктер 0 – бір шаманы бір және сол шарттармен қайталанған өлшеу кезінде кездейсоқ өзгеретін өлшеу құрамдас қателіктері. Дөрекі қателік – өлшеу берілген шарттарында күтілетіннен айтарлықтай асып түсетін қателік. Қате жіберуді есепке алмағанда, абсолюттік өлшеу қателігі – жүйелі және кездейсоқ қателіктердің сомасы ретінде айқындалады және сома ретінде кездейсоқ шама болып табылады.
(1.8)
Елеулі кездейсоқ қателіктер болған жағдайда, кездейсоқ шамаларды хи көп мәрте өлшеу қажеттілігі болады. МЕСТ 8.207-76 сәйкес: - Өлшеу нәтижесін бағалау үшін бір шаманы x n реттік бақылауды орындау кезінде тұрақты жүйелік қателік с толық алынып тасталды болып саналады.
- 2. Сонда кейбір i-ші бақылау нәтижесі кейбір абсолютті кездейсоқ қателікпен болады
- 3. хи=А шынайы шамасы ретінде оның оңтайлы бағасын х=А бақылаулардың орташа арифметикалық мәні түрінде қабылдайды:
- х бағасын- хи шамасының шынайы мәнін біле отырып, әрбір n бақылаудың абсолютті қателігін есептейді:
(1.9)
(1.11)
(1.10)
Достарыңызбен бөлісу: |
