«Бастауыш мектеп» журналдарында шағын комплектілі бастауыш мектеп мұғалімдерінің тәжірибелері таратылмай, жарияланбай келеді. Біздің қолымызға Алматы облысы, Кербұлақ ауданы, Көкбастау шағын комплектілі бастауыш мектебінің әрі мұғалімі, әрі меңгерушісі Н.Ә.Базарабаеваның тәжірибесі тиді. Н.Ә.Базарбаева бір комплектілі мектепте жұмыс істейді, онда бір мезгілде, бір бөлмеде, бір мұғалімнің жетекшілігімен 1 сыныпта - 3 оқушы, 2 сыныпта - 3, 3 -іншіде 3, 4 - сыныпта 3 оқушы яғни, барлығы 12 оқушы оқиды.
Бір пәндік сабақ кестесі, соның негізінде бір пәндік жүйедегі сабақты өткізу жөніндегі мұғалімнің ой – пікірі мынадай: «… бір мезгілде барлық сыныптармен мазмұн жағынан бір тектес пәндер оқытылса, мұғалімге сабақ өткізу жеңіл, яғни мұғаліс өз назарын математикадан ана тіліне немесе дүниетанудан қазақ тіліне ауыстырудан гөрі, қосудан көбейтуге немесе жай сөйлемнен құрмалас сөйлемге көшу мұғалімнің ойын бөлмей жұмыс істеуге ықпалын тигізеді.»
Бір пәндік жүйеде 4 сыныпта бірдей сабақ өткізу негізінде баланың психологиялық-физиологиялық мүмкіндіктерін ескерсек, онда математика пәні 2 сабақта өткізілгені тиімді екен. Мұнымен қатар 3 және 4- сыныптарда математика сабағы аптасына 5 рет, ал 1 және 2-сыныптарда 4 рет болады. Демек, мүмкіндігінше 3 пен 4, 1 мен 2 сыныптарын біріктірген қолайлы, өйткені 1 және 2 сыныптарда қосу және азайту, ал қалған екі сыныптағы оқу материалы көбінесе көбейту және бөлу амалдарымен байланысты. Сонда бұлай біріктіргенде 2 сынып оқушылары «Қайталау- білімнің атасы » деген қағиданы ұстанужағдайында болса, 1 сынып оқушылары «Алдын - ала оқыту» әдісін ұстану жағдайында болады.
Н.Базарбаеваның біріктірілген 4 сыныпқа арналған сабақ кестесінің үлгісі:
Күні
|
Р.с
|
4 - сынып
|
3 – сынып
|
2 - сынып
|
1 - сынып
|
Дүйсенбі
|
1
2
3
4
5
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Валеология
Сынып сағаты
|
Математика
Ана тілі
Валеология
Сынып сағ
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Валеология
Сынып сағ
Қазақ тілі
Математика
|
Валеология
Сынып сағ
Ана тілі
Математика
Ана тілі
|
Сейсенбі
|
1
2
3
4
5
6
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Дене –шынық
Дүниетану
|
Математика
Ана тілі
Дене-шынық
Дүниетану
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Дене шынық
Дүниетану
Қазақ тілі
Математика
|
Дене шынық
Дүниетану
Ана тілі
Математика
Ана тілі
|
Сәрсенбі
|
1
2
3
4
5
6
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Бейн.өнері
|
Ана тілі
Бейн. өнері
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Бейнелеу өнері
Қазақ тілі
Математика
|
Бейн. өнері
Ана тілі
Математика
Ана тілі
|
Бейсенбі
|
1
2
3
4
5
|
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
Дене-шын
Дүн. тану
|
Математика
Ана тілі
Дене-шын
Дүн. Тану
Қазақ тілі
|
Ана тілі
Дене-шын
Дүн. Тану
Қазақ тілі
Математика
|
Дене-шын
Дүн. Тану
Қазақ тілі
Математика
Ана тілі
|
Жұма
|
1
2
3
4
5
|
Орыс тілі
Математика
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Орыс тілі
Математика
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Тіл дамыту
Музыка
Қыз. Мат
|
Сенбі
|
1
2
3
4
|
Орыс тілі
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Орыс тілі
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Еңбек
Еңбек
Дене-шын
|
Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ Білім Академиясының ғылыми қызметкерлері З.Бейсенбаев, Ә.Наурызбаевалар төмендегідей алты күндік сабақ кестесінің үлгісін келтіреді:
Қатар оқытылатын 1-2 сыныптар үшін
Күні
|
Сабақ реті
|
1 - сынып
|
2- сынып
|
ДҮЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
|
Әліппе
Математика
Денешынықтыру
Айналамен таныстыру
|
Қазақ тілі
Математика
Денешынықтыру
Дүниетану
|
СЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
|
Математика
Жазу
Әліппе
Әліппе
|
Математика
Қазақ тілі
Ана тілі
Ана тілі
|
СӘРСЕНБІ
|
1
2
3
4
|
Әліппе
Математика
Еңбек
|
Ана тілі
Математика
Еңбек
Қазақ тілі
|
БЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
|
Әліппе
Айналамен таныстыру
Бейнелеу өнері
|
Қазақ тілі
Дүниетану
Бейнелеу өнері
|
ЖҰМА
|
1
2
3
4
|
Математика
Әліппе
Ән
Жазу
|
Математика
Ана тілі
Ән
Қазақ тілі
|
СЕНБІ
|
1
2
3
|
Әліппе
Еңбек
Денешынықтыру
Бейнелеу өнері
|
Көркем жазу
Еңбек
Денешынықтыру
Бейнелеу өнері
|
Шағын комплектілі бастауыш мектептегі оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру және жетілдіру мәселесімен жан-жақты айналысқан әдістер Б.Құлмағамбетова: «Аз комплектілі мектептердегі мұғалімнің жұмысында негізгі мәселе - сабақ кестесін дұрыс жасау, сабақ жоспарын жан-жақты ойластыра отырып құрастыру, оқушылардың өздігінен орындайтын жұмыстарын шебер ұйымдастыру, сонымен қатар, әр сыныптағы сабақ уақытын орынды пайдалану»,- дей келіп, төмендегідей сабақ кестесін ұсынады:
Қатар өткізілетін 1, 2, 3 сыныптарға арналған сабақ кестесі:
Күні
|
реті
|
1 - сынып
|
2- сынып
|
3 сынып
|
Уақыты
|
ДҮЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу Математика
Дене шынықтыру
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Ана тілі
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Орыс тілі
|
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
|
СЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу
Математика
Еңбек
|
Еңбек
Математика
Дүниетану
Ана тілі
|
Еңбек
Математика
Дүниетану
Ана тілі
|
30 мин
30 мин
45 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
СӘРСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Әліппе
Жазу
Математика
Сурет
|
Сурет
Математика
Ана тілі
Қазақ тілі
|
Сурет
Математика
Ана тілі
Қазақ тілі
|
30 мин
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
БЕЙСЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
|
Математика
Ана тілі
Жазу
Ән
|
Қазақ тілі
Ән
Математика
Ана тілі
|
Қазақ тілі
Ән
Математика
Ана тілі
|
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
ЖҰМА
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу
Математика
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Сурет
|
Дене
шынықтыру
Математика
Қазақ тілі
Сурет
|
30 мин
30 мин
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
|
СЕНБІ
|
1
2
3
4
5
6
7
|
Ана тілі
Жазу
Математика
Еңбек
|
Еңбек
Ана тілі
Ән Математика
|
Еңбек
Ана тілі
Ән
Математика
|
30 мин
30 мин
30 мин
45 мин
45 мин
45 мин
4мин
|
пәнінен қашықтан оқытуға арналған курстық кейс дайындалды. Мұндай құралдар студенттің болашақта атқаратын қызметіне қажетті білімдерді қайталау мен жүйелеуге септігін тигізеді. Курстық кейсте пәннің бағдарламалары (типтік, жұмыс оқу, силлабустар) оқу-әдістемелік кешен келтіріледі, сонымен бірге, материалдар модульдік-блоктық тұрғыда беріледі.
ҚОРЫТЫНДЫ
Қашықтан оқыту жүйесінің материалдарын қолдана алу үшін студенттер интернетпен жұмыс жасауға, ондағы іздестіру жұмыстарын жүргізуге, табылған материалдарды әр нұсқада сақтау, оны басқа құралдарға (диск, дискета, флешка) көшіре алуға, сонымен бірге, электронды пошта ашып, онымен жұмыс жасауға үйренулері тиіс.
ШЖБМ жағдайында мамандар оқушылардың білімдерін мониторингілеуде белгілі бір тақырып, тарау бойынша не қорытынды бақылау кезінде тест тапсырмаларын қолданулары мүмкін. 12 жылдық білім беретін мектептің бастауыш буынына арналған «Атамұра» баспасынан Информатикадан байқау оқулықтары шығарылды. Оқулыққа қосымша ретінде оқушылардың компьютермен жұмыс жасай алу біліктерін дамыта түсуге бағытталған, математикадан оқушылардың білімдерін тексеру мен бағалауға арналған бірнеше тапсырмалар берілген. Қосымшада берілген тапсырмаларды оқушыларға орындату үшін студент өзі құралмен жұмыс жасау әдістемесін игеруі тиіс.
Мамандар мынадай КТ-ның тұжырымдық ережелерін білулері тиіс:
- оқыту – оқушының компьютермен жұмыс істеуі;
- бейімдеу – компьютерлік бағдарламаны баланың жеке ерекшеліктеріне қарай ыңғайлау;
- диалогтық сұхбаттасу – оқушының компьютермен өзара қатынасы;
- басқару – кез келген уақыттағы оқытушының енгізген түзетуі; оқытушының нұсқау беруі; сыныпішілік желіні басқаруы;
- дидактикалық басқару – жеке және топтық жұмыстың тиімді үйлестірілуі;
- психологиялық басқару – оқушының компьютермен жұмысы кезінде қолайлы жағдай жасау;
- бағалау – оқушылардың алған білім дәрежесін анықтау.
«Қазақстан Республикасында бiлiм берудi дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасында»: «Шағын жинақталған мектептерде оқу процесiн толыққанды және сапалы өткiзу үшiн негiзгi және аға буындағы бiрiктiрiлген сыныптар бiрте-бiрте қысқарады. Ауылдық жерлерде шағын жинақталған мектептердiң балалары үшiн бейiндi мектеп-интернаттар салу және ашу көзделiп отыр. Ашық білім беру ортасын құру үшiн оқу процесiн ұйымдастырудың қашықтан оқыту әрi басқа инновациялық нысандары кеңiнен енгізілетiн болады» деген болашақта атқарылатын жұмыс түрлері анықталған.
Пайдаланылған әдебиет тізімі
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы: – Алматы, 1999.
ҚР жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары. Жалпы бастауыш білім. – Алматы, РОНД, 2002.
ҚР бастауыш білімнің мемлекеттік стандарттары. – Алматы, 1998.
Оспанов Т.Қ., Құрманалина Ш.Х. Математиканың бастауыш курсын оқыту әдістемесі. ІІ – бөлім. – А., Республикалық баспа кабинеті, 1996.
Т.Қ.Оспанов, Ш.Х.Құрманалина, С.Қ.Құрманалина. Бастауыш мектепте математиканы оқыту әдістемесі. – Астана, Фолиант, 2007.
Т.Қ.Оспанов, О.В.Кочеткова, Ж.Қ.Астамбаева. Жаңа буын оқулықтары бойынша бастауыш мектепте математиканы оқыту әдістемесі. 1-4-сыныптар. – Алматы, «Атамұра», 2005.
Н.Б.Истомина. Методика обучения математике в начальных классах. – М., 2000.
В.С.Кукушин. Современные педагогические технологии. Начальная школа. – Ростов-на-Дону: изд-тво «Феликс», 2003.
Бастауыш мектепте бірнеше сыныпты бір уақытта оқыту туралы: мақалалар жинағы (ред. басқарған Ғ.Бегалиев). – А., 1950.
Сайпин М. Шағын комплектілі мектептерде математиканы оқыту. – Алматы, «Мектеп», 1984.
Начальная однокомплектная школа (математика, трудовое обучение, изобразительное искусство, музыка, физкультура). – М., «Просвещение», 1980.
Малокомплектные школы: из опыта работы учителей однокомплектных и двухкомплектных школ. – М., АПН РСФСР, 1956.
Однокомплектная школа /под ред. Т.И.Шамовой, И.В.Прокопофич / . - М.,1977.
Савченко А.Я. Организация учебнего процесса в малокомплектной школе. - М., 1970.
Организация и методы работы учителя с несколькими классами. – М., Учпедгиз, 1953.
В малокомплектных школах Костромской области: из опыта работ. – М., Учпедгиз, 1957.
Стрезикозин В.П.Урок в сельской малокомплектной школе. – М., 1972.
Стрезикозин В.П. Организация занятий в малокомплектной начальной школе. – М., 1969.
Самостоятельная работа учащихся на уроках в малокомплектной школе / под ред. М.А.Мельникова и А.М.Пышкало/ - М., Педагогика, 1974.
Құлмағанбетова Б. Аз комплектілі мектепте сабақты ұйымдастыру (мұғалімге арналған әдістемелік құрал). – А., «Мектеп», 1974
Оспанов Т.Қ. және т.б. «Математика - 1», «Математика – 2», «Математика – 3», «Математика – 4» оқулықтары. – Алматы: «Атамұра», 1997-2000, 2001-2004.
Оспанов Т.Қ. және т.б. Математиканы оқыту әдістемесі. 1,2,3 және 4 сынып мұғалімдеріне арналған әдістемелік құралдар. – Алматы: «Атамұра», 1997-2000.
Математикадан дидактикалық материалдар.1,2-сыныптар. (Құрманалина Ш.Х.. Қосанов Б.М. және т.б.) – Алматы: «Атамұра», 1997, 1998.
Фролов П.Т., Соловецкий И.С. Особенности педагогического процесса в малокомплектной школе (Сборник). – М., «Просвещение», 1991.
Мосеева О.И. Формирование самоконтроля у шестилетних детей при обучении математике в МКНШ. Автореферат ..... к.п.н. – М., 1988.
Сламбекова Н.М. Шағын комплектілі бастауыш мектепте жазбаша шығармашылыққа негізделген тіл дамыту әдістемесі. П.ғ.к. ...... диссертация. – Алматы, 2001.
Муканова С.Д., Сламбекова Н.М. Проект «Модель малокомплектной школы Республики Казахстан».- журнал «Открытая школа», № 11,12, 2003.
Адыбаева Л.Д. Шағын жинақталған мектеп жұмысын ұйымдастыру. – Алматы, 2001.
Құсайынұлы Ы.Қ., Адыбаева Л.Д. Шағын жинақталған мектептердегі бастауыш сыныптардағы оқыту әдістері. – Алматы, 2001.
Баймолдаев Т.М. және т.б. Шағын жинақталған мектептерде пәндерді оқытуда жаңа педагогикалық әдістерді пайдалану жолдары. (Әдістемелік нұсқау). – Алматы, 2002.
Астамбаева Ж.Қ. Шағын комплектілі бастауыш мектепте математиканы оқыту технологиясы. – Алматы, 2008.
Базарбаева Н.Ә. Шағын комплектілі мектептердегі оқу-тәрбие үрдісіндегі ерекшеліктер: - Алматы, 2002.
- -
Достарыңызбен бөлісу: |