Шермахан Баян Саматқызы «ТҰздар гидролизі» тақырыбын дамыта оқыту әдістемесі 6В01540- химия білім беру бағдарламасы
Қышқылдар мен негіздер туралы білімнің дамуын
жүктеу/скачать 268.11 Kb.
|
| 2.3 Қышқылдар мен негіздер туралы білімнің дамуын анықтау барысында біулімалушылардың танымдық-ізденушілік қабілеттерін дамыту
Мектепте гидролиз тақырыбын өтудің алдында қышқылдар мен негіздер туралы білім беру керек. 4-Кесте. Қышқылдардың индикатор түсін өзгертуі
5-Кесте. Сілтінің судағы ерітінділерінің индикатор түсін өзгертуі:
Реакция тұнбаға түсетін иондар арасында жүреді. Тұздардың металдармен және сілтілермен әрекеттесуі — катиондары арқылы, қышкылдармен әрекеттесуі аниондары арқылы жүзеге асады. Аниондарының құрамында тотықтырғыш қасиеті бар қанықпалы қыщқылдардың сульфат, нитрат, т. б. Аниондары реакцияларының мәніне көңіл аударылады. Олардан әр түрлі тотықсыздану өнімдері бөлінеді. Бұл мәселе жеке элементтердің қосылыстарын еткенде толығырақ қарастырыладыМәселелік әдіс, әсіресе, тұздар гидролизімен таныстырғанда жиі қолданылады. Гидролиздің ерітіндісіндегі тұздың иондарын су иондарымен арасындағы алмасудағы реакциялары. Бұл алмасудағы реакцияларына: а) әлсіз қышқылдар және күшті сілтілерден; ә) күшті қышқылдар және әлсіз негіздерден; б) әлсіз қышқылдар мен әлсіз негіздерден түзілетін тұздардың ұшырайтындығын талдау, бұрынғы білімдермен тәжірибелер арасындағы қайшылықтарды түсіндіреді. 1. Натрий хлориді – күшті сілті мен күшті қышқылдың тұзы: Na + + СІ- + H2O ∕ \ H+ + OH- Мұндағы өз-ара байланыстың иондары жоқ, сутегімен және гидроксидтер иондарының концентрациясын бірдей ет іп, сондықтанда ерітіндіні бейтараптау қасиеттерін көрсетеді. Күшті сілтілер мен күшті қышқылдардан түзілетін тұздардың гидролизі ұшырамайды деген қорытындылар жалпы жасалынды. 2. Магний хлориді әлсіз негіз /Mg(OH)2/ бен күшті қышқылдан (HCl) түзілген. Ерітіндідегі алмасу реакциясының толық иондық теңдеуі: Mg2+ + 2Cl- + H2O = MgOH+ + 2Cl- + H+ ↓↑ H+ + OH- Қысқаша иондық теңдеуі: Mg2+ + H2O = MgOH+ + H+ Магнийдің катионың гидроксиді анионмен байланысып, ерітіндідегі артық сутектің иондары пайда болатындықтан индикаторлар қышқылдық ортадағысын білдіреді. 3. Натрийдің карбонаттары күшті сілтілермен (NaOH) мен әлсіз қышқылдардың (H2CO3) түзілген. Ерітінділерде жүретін алмасудың реакциялары толық иондық теңдеулері мынадай болады екен: Na+ + CO32- + H2O = 2Na+ + HCO3- + OH- ↓↑ H+ + OH- Қысқаша иондық теңдеуілері: CO32- + H2O = 2Na+ + HCO3- + OH- Карбонаттар ион сутегі катиондарын гидрокарбонаттың ионға дейін байланысуын да, гидроксидтің иондарын босатып шығады, индикатордың сілтілік қасиеттерін білдіреді.[42-44] Көптеген химиядағы реакцияларды қайтымды болады, себебі бір уақыттардың ішіндегі қарама-қарсылық бағытта жүреді екен. Қайтымды реакциялардың тұздар гидролизін жатқызады. Тұздың көпшіліктері суға еріткенде олардың иондары судың сутектегі не гидроксид ионымен қосылысады. Сулар мен тұздың алмасып ыдырау процесін әлсіз элетролиттердің бейтараптану молекулаларының түзілуімен қатар жүретіндерді тұздар гидролизі деп атайды. Гидролиз кезіндегі еріген зат пен су құрамындағы иондардың қосылысуы нәтижесінде нашар диссоциацияланатын заттар түзілетіндіктен, сутек және гидроксид иондарының концентрациясы өзгереді. Сондықтан гидролиз нәтижесінде тұздардың көпшілігінің ертінділері қышқылдық немесе сілтілік қасиет көрсетеді. І. Тұзды қышқыл мен негізден тұрады деп қарасақ, онда негізінде төрт түрлі тұз болуы мүмкін: 1.Әлсіз қышқылмен күшті негізден түзілген тұз. 2.Әлсіз негізбен күшті қышқылдан түзілген тұз. 3.Әлсіз негізбен әлсіз қышқылдан түзілген тұз. 4.Күшті қышқыл мен күшті негізден түзілген тұз. Гидролиз – қайтымды процесс. Сондықтан әртүрлі себертердің әсері Ле-Шателье принципі негізінде түсіндірілуі мүмкін: -температураның жоғарылауы гидролиздің тез жүруін (жылдамдығын) көтереді, себебі ол эндотермиялық процесс; -сумен сұйылту (судың сіңірілуімен байланысқан) гидролиздің күшеюіне ықпал етеді. Тұздың табиғатына қарай гидролиз жүреді (кесте 9): 6-Кесте. Тұздың табиғатына қарай гидролиз түрлері
жүктеу/скачать 268.11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|