Шет ауданыныѕ јкімі Рысќали Ќалиаќбарўлы Јбдікеровтіѕ ауданныѕ 2012 жылєы јлеуметтік- экономикалыќ даму ќорытындылары туралы есебі

Ќазаќстан Республикасыныѕ Президенті Н.Ј.Назарбаевтыѕ 2005 жылєы Жарлыєымен жылдаєы ќалыптасќан тјртіпте – јр деѕгейдегі јкімдердіѕ жергілікті тўрєындар алдындаєы жыл сайынєы есептері тыѕдалып, атќарылєан іске сын кґзбен ќарап, халыќ игілігі їшін келешекке жоспарланєан іс-шараларды тыѕєылыќты жїргізілуіне міндеттер артады.

Осыдан бір ай бўрын, Ќазаќстан Республикасыныѕ Президенті Нўрсўлтан Јбішўлы Назарбаев 2012 жылдыѕ 14 желтоќсанында «Ќазаќстан – 2050» Стратегиясы ќалыптасќан мемлекеттік жаѕа саяси баєыты» атты Жолдауын барша ќазаќстандыќтарєа жария етті. Сол сјттен аќ, Жолдау халыќтыѕ кґѕілінен шыєып, ќолдау тапты. Мемлекет басшысы Ќазаќстанныѕ 2050 жылєа дейінгі даму баєдарламалары мен 30 бјсекеге ќабілетті елдердіѕ ќатарына ену їшін јр салаларєа тоќтала келіп, таяу кезеѕде алда тўрєан негізгі міндеттер мен баєыттарды атап кґрсетті.

Яєни бїгінде, бўл діттеген маќсаттарєа жетуге, еліміздіѕ јлеуметік-саяси жјне экономикасыныѕ ќарыштап дамуына орталыќ басќару мен жергілікті атќару органдары тарапынан аса ден ќойылып жатыр.

Біз алдаєы жылдары еліміз їшін жаѕару мен ґсу жылдары болатындыєын ўєындыќ. Енді сол жолда барлыєымыз аянбай еѕбектенуге тиіспіз.

Елбасыныѕ ґткен жылєы 27 ќаѕтардаєы Ќазаќстан халќына арналєан «Јлеуметтік-экономикалыќ жаѕєырту - Ќазаќстан дамуыныѕ басты баєыты» атты Жолдауында белгіленген кешенді дамудыѕ он баєытын жїзеге асыру міндеттері берілген. Осы баєыттарды аудан кґлемінде жїзеге асыру, тўрєындарєа тїсіндіру бойынша біршама жўмыстардыѕ атќарылєанына баршамыз кујміз.

Олай дейтініміз, ґткен жылы ауданныѕ јлеуметтік – экономикалыќ дамуына жјне саяси тўраќтылыќты саќтап ќалуда аудан басшылыєы жјне ауданныѕ сала бґлім басшылары біршама жўмастар атќарды. Ендігі кезекте ауданныѕ даму динамикаларына тоќтала кетсек.

Ауданныѕ наќты сектор саласындаєы кјсіпорындармен біршама жўмыстар атќарылды.

Бўєан дейін, аудан экономикасыныѕ негізгі баєыты ауылшаруашылыќ саласы болса, ґткен жылдыѕ ќорытындысымен ауданныѕ экономикалыќ ґркендеуіне наќты сектор саласыныѕ алєан орны ерекше болды. Ґткен жылы осы саладаєы кјсіпорындармен 16218 млн. теѕгеніѕ ґнімі ґндіріліп, ол 2011 жылєы деѕгейден 31 пайызєа артыќ орындалды. Ґнеркјсіп ґнімініѕ айєаќтыќ кґлем индексі 113 пайызды ќўрады.

Наќты сектор саласындаєы жалпы ґнеркјсіп ґнімініѕ 77 пайызы тау-кен кјсіпорындарына тиесілі. Сала бойынша ґткен жылы 11913 млн. теѕгеніѕ ґнімі ґндіріліп, 2011 жылмен салыстырєанда 21 пайызєа артыќ орындалды. Осы салада ґндірілген ґнімніѕ 7051 млн.теѕгесі аудандаєы ірі кјсіпорын «Нова-Цинк» ЖШС їлесінде.

Еліміздіѕ индустриализациялау картасына енгізілген «Темір кенін барлау жјне ґндіру» жобасы 2010 жылдыѕ маусым айында «Бапы Майнинг» ЖШС-мен кен байыту фабрикасы салынып, іске ќосылєандыєы туралы бўєан дейін де хабарланєан болатын. Бўл кен орнында ґткен жылы ґндірілген ґнімніѕ аќшалай тїріндегі кґлемі 3513 млн. теѕгені ќўрады. Бїгінде, «Бапы» кен орны ґзініѕ жобалыќ ќуаттылыєына шыєу мїмкїндіктері бар, яєни 2011 жылы 336 мыѕ тонна кен ґндірілсе, ґткен жылы бўл кґрсеткіш 1028 мыѕ тоннаєа жетіп, 3 есе ґсіп отыр.

Ал, «Крамдс-Кварцит» ЖШС 2012 жылы 486 млн. теѕгеніѕ ґнімін ґндіріп, ґндірілген ґнім кґлемі 2011 жылєыдан 169 млн. теѕгеге артып, 154 пайызды ќўрады.

Ґндірістіѕ ґѕдеу саласындаєы кјсіпорындармен 1180 млн. теѕгеніѕ ќызметі кґрсетілсе, оныѕ 695 млн. теѕгесі «Ќамќор Локомотив» ЖШС филиалы «Аќадыр доѕєалаќ цехы» їлесіне тиеcілі. Бўл кјсіпорын 2005 жылдан бастап ауданда тўраќты жўмыс атќарып келеді.

Осы саладаєы «Ырыс-2004» ЖШС ґткен жылы 485 млн. теѕгеніѕ ќызметін кґрсетіп, 2011 жылєы деѕгейден 118 млн. теѕгеге артыќ орындады.

Ґнеркјсіп саласындаєы электрќуаты мен суды тасымалдау, таратушы ќўрылымдар жыл ішінде 2283 млн. теѕгеніѕ ќызметін кґрсетті, ол 2011 жылдыѕ салыстырмалы кґлемінен 48 пайызєа артыќ. Оныѕ ішінде 2235 млн. теѕгеніѕ ќызметін Ќазаќстан темір жолдары «Аќадыр электржабдыќтау дистанциясы» филиалы кґрсетті.

Аєымдаєы жылы сала кјсіпорындарымен 16560 млн. теѕгеге ґнім ґндіріліп, ќызметтері кґрсетіледі деп болжануда. Бўл кґрсеткіш ґткен жылєы деѕгейден 3 пайызєа артпаќшы.

Ауданымыздыѕ тўраќты экономикалыќ дамуын ќамтамасыз ету жјне бјсекеге ќабілетті ґнім шыєару бїгінгі кїнніѕ басты талабы болса, оєан їлес ќосады деген маѕызды жобалардыѕ бірі «Кґктіѕкґлі молибден» жобасы болып табылады.

Жоба бойынша жер телімін беру жўмыстары, су ќорын ќайта баєалау, флотация їдерісін ґндірістік сынау, лабораториялыќ тјжірибе жўмыстары жїргізілді.

Бїгінгі кїндері техникалыќ ќўжаттар финдыќ «Outotec» компаниясымен еѕ озыќ жјне инновациялыќ стандарттар бойынша јзірленуде. Ќўрылыс жўмыстары жїргізілген уаќыттарда 1500 адам жўмысќа тартылып, кјсіпорын іске ќосылєанда 500 адам тўраќты жаѕа жўмыс орындарымен ќамтылмаќшы.

Жоба 2015 жылдары іске асырылмаќшы жјне кен байыту комбинатыныѕ ќўрылысында 104 млрд. теѕге кґлемінде инвестиция игерілмекші. Кјсіпорынныѕ жылдыќ ќуаттылыєы 20 млн. тонна кен болса, аќшалай тїріндегі кґлемі 59 млрд. теѕгені ќўрайды деп болжанып отыр.

Жер ќойнауын игеруде Жоєарєы Ќайраќты, Жамбыл кенттерінде «Вольфрам» кен орны, сонымен ќатар, «Алайєыр», «Жосабай» кен орындарын игеру жобалары алдаєы уаќыттарда ќолєа алынбаќ. Ал, «Ўзынжал» кен орныныѕ жобасы бїгінгі кїні Индустрия жјне жаѕа технологиялар Министрлігінде ќаралуда.

Сонымен ќатар, аєымдаєы жылы индустрияландыру Картасына еѕгізу їшін жалпы сомасы 655 млн. теѕгені ќўрайтын їш жоба аймаќтыќ їйлестіру кеѕесініѕ ќарауына ўсынылмаќшы.

Олар Кґктіѕкґлі селолыќ округіне ќарасты «Кенже» шаруа ќожалыєыныѕ жалпы ќўны 179 млн. теѕгені ќўрайтын асыл тўќымды ќазаќтыѕ аќ бас сиырын ґсіру, Аќжал кентіне ќарасты «Жандос» шаруа ќожалыєыныѕ жалпы ќўны 342 млн. теѕгені ќўрайтын 1000 бас асыл тўќымды ќазаќтыѕ аќ бас сиырын, 500 бас «Мўєалжар» асыл тўќымды жылќы жјне 500 бас «Еділбай» ќойын ґсіру жјне Нўраталды селолыќ округіне ќарасты «Бурабай» шаруа ќожалыєыныѕ жалпы ќўны 134 млн. теѕгені ќўрайтын 100 бас аналыќ ірі ќара малын жјне 5 бас «Шарґле» бўќасын сатып алу жобалары.

Ел игілігі їшін ќызмет жасайтын осындай маѕызды индустриялыќ - инновациялыќ жобалар іске асырылып жатса аудан бойынша ќосымша жаѕа жўмыс орындарын ашуєа мїмкіндік беретіндігі сґзсіз.

Олай дейтініміз «Бапы» кен орынында жўмыс кґлемініѕ ўлєайуына байланысты ґткен жылдыѕ ґзінде 16 адам жаѕа жўмыс орындарына орналасты.

Ауданныѕ экономикалыќ дамуыныѕ басты кґрсеткіштерініѕ бірі – негізгі капиталєа инвестициялар тарту. Осы баєытта ґткен жылы ауданныѕ кјсіпкерлік, ќўрылыс, автокґлік жолдары мен ауылшаруашылыєы салаларында наќты шаралар ќабылданып, осыныѕ нјтижесінде аудан кґлеміндегі мекемелер мен кјсіпорындардан ґткен жылы негізгі капиталєа 5920 млн. теѕге инвестиция ќўйылды. Ол 2011 жылдан 1090 млн. теѕгеге артып, жылдыќ жоспардыѕ орындалысы 116 пайызды ќўрады. Аќадыр кентінде ќўрылысы 11 млрд. теѕгелік жаѕадан салына бастаєан «Атасу Алашаѕќой» мўнай айдау стансасыныѕ жјне ќўбыр бойындаєы жол ќўрылыстарынан 2 млрд. теѕгеніѕ инвестициясы игеріліп, ауданныѕ кґрсеткіштеріне оѕ ыќпалын тигізді. Аєымдаєы жылы мўнай айдау стансасы салынып пайдалануєа берілмекші, онда 150 тўраќты жаѕа жўмыс орындары ашылады деп кїтілуде.

Аєымдаєы жылы негізгі капиталєа ќўйылатын инвестиция кґлемін 6390 млн. теѕгеге жеткізу межеленуде.

Ґткен жылдыѕ басында шаєын инвестициялыќ жобаларды жїзеге асыру жјне шаєын кјсіпкерлік ќўрылымдарыныѕ санын арттыра отырып, оларда жаѕа жўмыс орындарын ашу жоспарланєан болатын. Осыєан сјйкес, жалпы сомасы 587 млн. теѕгені ќўрайтын 74 шаєын инвестициялыќ жобалар іске асырылып, елді мекендерде жаѕа нысандар бой кґтерсе, бірнеше нысандар ќалыпќа келтіріліп, кјсіпкерлік объектілері іске ќосылды. Іске асырылєан жобаларда 178 адам жаѕа жўмыс орындарымен ќамтылды. Бўл жўмыстарды аєымдаєы жылы жалєастыру маќсатында ауылдыќ округтер мен кенттер јкімдеріне ќосымша тапсырмалар берілді.

2012 жылы шаєын жјне орта кјсіпкерлік саласындаєы ќўрылымдар саны 1985 болса, оларда 4083 адам жўмыспен ќамтылып, жўмыскерлер саны 2011 жылдан 2 пайызєа артып отыр. Сала бойынша ґткен жылы ґнідірілген ґнім кґлемі 8290 млн. теѕгеге жетіп, 2011 жылєы деѕгейден 7 пайызєа артыќ орындалды. Ал, аєымдаєы жылы бўл саладаєы ќўрылымдар санын 1993-ке, жўмыспен ќамтылєандар санын 4118 адамєа жеткізу жјне ґндірілген ґнім кґлемін 8518 млн. теѕгеге дейін ґсіру жоспарлануда.

Ґткен жылдыѕ аќпан айында Аќадыр кентінде облыстыќ ќаржы институттарыныѕ, екінші деѕгейлі банктердіѕ, несиелік серіктестіктер мен ќорлардыѕ басшылары шаќырылып, кјсіпкерлер тарапынан туындап отырєан мјселелерді шешу маќсатында дґѕгелек їстел ґткізілді.

Жергілікті кјсіпкерлер ґз істерін ашуєа жјне кеѕейтуге 2011 жылы 310 млн. теѕге кґлемінде несие алса, 2012 жылы бўл кґрсеткіш 447 млн. теѕгеге жетті.

2012 жылы «Бизнестіѕ жол картасы 2020» баєдарламасыныѕ бірінші баєыты бойынша жеке кјсіпкер Б.Мўсаханов жалпы ќўны 46 млн. теѕгелік 8 жїк тасымалдайтын автокґліктерді сатып алып, бїгінде 16 адамды жаѕа жўмыс орындарымен ќамтып отыр.

Аудан экономикасыныѕ негізгі баєытыныѕ бірі ауылшаруашылыќ саласы болса, мал басын ґсіру, малды асылдандыру, кґкґніс тїрлерін ґсіруде біршама жўмыстар атќарылды.

2012 жылдыѕ тамыз айында «Кенже» шаруа ќожалыєыныѕ жалпы ќўны 32 млн. теѕгені ќўрайтын инфраќўрылымды дамытуєа арналєан жобасы облыстыќ Їйлестіру Кеѕесіне ўсынылып, «Бизнестіѕ жол картасы 2020» баєдарламасыныѕ бірінші баєыты бойынша маќўлданды. Бїгінгі кїні шаруашылыќта жоба бойынша тиісті жўмыстар жїргізілуде.

Алдаєы уаќытта ауылдыќ округтер мен кенттер јкімдері тарапынан ўсынылєан кейбір шаєын инвестициялыќ жобаларды «Бизнестіѕ жол картасы 2020» баєдарламасы аясында іске асыруєа жўмыстар жїргізіледі.

Тўрєындардыѕ бірінші кезекте тўтынатын азыќ-тїлік тауарларыныѕ баєасын тўраќтандыру маќсатында аудан јкімініѕ жанынан инфляциялыќ процестерді тежеу жґнінде штаб жјне ауылдыќ округтер мен кенттерде жўмыс топтары ќўрылып, жыл кґлемінде тиісті іс ќимылдарды жїргізді. Сонымен ќатар, азыќ – тїлік тауарларына 10-15 пайыз кґлемінде їстеме аќы ќосу жґнінде азыќ – тїлік тауарларын сататын дїкен иелерімен жергілікті јкімдер 2012 жылы 134 меморандумдарєа отырды.

Сондай – аќ, ґткен жылы аудандаєы наубайханаларєа нан пісіруге 123 тонна жјне кјсіпкерлер арќылы сатуєа 465 тонна облыстыќ тўраќтандыру ќорынан арзандатылєан јлеуметтік 1 сўрыпты ўн алынды.

Ќаржы саласына келетін болсаќ, 2012 жылы ауданныѕ наќтыланєан бюджеттіѕ кіріс жоспары 1350 млн. теѕге болса, орнына 1422 млн. теѕгелік салыќтыѕ барлыќ тїрінен алым – салыќ тїсімдері тїсіп, меже 72 млн. теѕгеге, яєни, 105 пайызєа орындалды. Бўл кґрсеткіштіѕ асыра орындалуыныѕ бірден бір себебі аудан кґлемінде кґп жылдан бері жўмыс жасап отырєан «Крамдс-кварцит» кен орны ґткен жылы аудандыќ салыќ базасына тіркеліп, барлыќ салыќ тїрлерінен 12 млн. теѕгеге жуыќ ќаржыны жергілікті бюджетке тїсірді. Осы баєыттаєы жўмыстар 2013 жылы да жалєасын табады: нјтижелі жўмыстардыѕ арќасына «Бапы Майнинг», «Металлтерминалсервис» сияќты кен орындары аудандыќ салыќ базасына тіркеледі деп кїтілуде.

Аудан бюджетініѕ 2012 жылы шыєыс жоспары 4438 млн. теѕге болса, ќазынашылыќ бґлімі арќылы ґткені 100 пайыз. Алдаєы уаќыттарда бюджеттіѕ ќаржысын тиімді жјне маќсатты пайдалану міндеті тўр.

Аудан аумаєында ауыл шаруашылыќ саласында ґндірілген ґнімніѕ кґлемі 13078 млн. теѕгені ќўрады.

Ауданныѕ астыќ ґндірушілері биылєы жылы бірќатар іс-шараларды атќарып, 16 мыѕ гектар жерге масаќты дјнді-даќылдар, 803 гектарєа картоп, 80 гектар жерге кґкґніс отырєызды. Сонымен ќатар, 2500 гектар жерге кґпжылдыќ шґп себілді. Кїзгі егін ораєынан жиналєан астыќ ќґлемі 13 мыѕ тонна, картоп 19 мыѕ тонна, жјне кґкґніс 1 мыѕ тоннаны ќўрады.

Барлыќ шартты тїрдегі мал бастарыныѕ саны 97 мыѕ басќа жетіп, былтырєы салыстырмалы деѕгейден 1,6 пайызєа ґсті.

Ґткен жылы С.Сейфуллин атындаєы кенттегі «Ќараєанды сїт» Комбинатыныѕ филиалы аудандаєы 16 елді мекен тўрєындарынан 4470 тонна сїт жинап, ґнім ґткізушілер 235 млн. теѕгеніѕ табыс кґзін иеленді. Былтырєы жылдыѕ осы мерзімімен салыстырєанда алынєан сїт кґлемі 403 тоннаєа ґсті, немесе 21 млн. теѕге артыќ тґленді. Бўл ауылдыќ елді мекендердегі тўрєындардыѕ јлеуметтік жаєдайын тўраќтандыруєа жјне отбасылыќ кірістеріне оѕ ыќпалын тигізуде.

Ірі ќара мал бастарын асылдандыру мен мал бордаќылау тўрєысында «Cыбаєа» баєдарламасы негізінде ауданныѕ шаруа ќожалыќтары, аграрлыќ несие корпорациясы АЌ-ы арќылы, 19 жобаєа - 213 млн. теѕге, «Облыстыќ ќаржылай ќолдау ќоры» арќылы 12 жобаєа - 45 млн. теѕге несие ќаражаттарын алса, «Шет кґмек» несиелік серіктестігі арќылы 32 шаруа ќожалыќтарына 88 млн. теѕге, «Жўмыспен ќамту - 2020» баєдарламасы арќылы 54 шаруашылыќтарына - 101 млн. теѕге несие берілді. Барлыєы 117 ќўрылымєа - 447 млн. теѕге несие беріліп, оєан 1642 бас ірі ќара, 897 бас ќой, 195 бас жылќы, 6 бірлік јр маркалы тракторлар сатып алынды.

Ґткен жылы аудан бойынша мал жјне ґсімдік шаруашылыєын дамыту мен олардаєы ґнімділікті арттыру маќсатында мемлекет тарапынан 450 млн. теѕге шаруашылыќ ќўрылымдарына субсидиялар берілді.

Азыќ-тїлік тауарларыныѕ ќауіпсіздігін ќамтамасыз ету мен баєаны тўраќтандыруєа арналєан кешенді іс-шаралар бойынша ґткен жылы 6 рет жјрмеѕке ґткізіліп, онда 26 тонна ет, 820 литр ќымыз, 4 тонна кґлемінде сїт ґнімдері жјне 340 тонна картоп сатылды. Барлыєы 60 млн. теѕгеніѕ ґнімдері ґткізілді.

Ауданда мал бастарын асылдандыру, бордаќылау баєыттарында атќарылатын іс-шараларєа баса кґѕіл бґлінуде. Бїгінгі кїні, ауданымызда 1 асыл тўќымды мал зауыты, жјне 12 асыл тўќымды шаруашылыќтар болса, оныѕ ішінде биылєы жылы 7 шаруашылыќ асыл тўќымды мал ґсіретін шаруашылыќ мјртебесін алуєа ќатысып отыр. Демек, шаруа ќўрылымдары мал басын асылдандырып жјне ґнім деѕгейініѕ сапасын арттыруды алєа їлкен маќсат етіп ќойып отыр.

Аєымдаєы жылы Аќой ауылдыќ округіне ќарасты «ДАРН и Н» шаруа ќожалыєы еттік баєыттаєы 138 бас «Абердино-Ангус» ірі ќара мал тўќымын алмаќшы. Бўл шаруашылыќ индустриалды-инновациялыќ баєдарламаєа енген 2500 ірі ќара малын бордаќылау алаѕыныѕ ќўрылысын жјне асыл тўќымды мал басын ґсіруге ќатысты жўмыстарды ќолєа алып, жїргізуде. Шаруашылыќта сыйымдылыєы 600 басќа арналєан екі мал ќорасы, ветеринариялыќ-санитариялыќ тосќауыл, ветеринариялыќ зертхана, малшылар їйі салынды. Осы кїні мўнда 365 бас асыл тўќымды ќазаќтыѕ аќ бас сиырлары баєылуда.

Сонымен ќатар, инновациялыќ тјжірибені ґндірістік тўрєысында енгізу, яєни сїттік баєыттаєы мал бастарын кґбейтіп жјне ауыл тўрєындарынан сїтті ќабылдап, оны ґѕдеу мен даяр тїріне келтіріп сату їшін Нўраталды ауылына ќарасты «Ќызылєой» шаруа ќожалыєы ґз ќаражаттарымен сїттік баєыттаєы аналыќ ірі ќара бастарын ўстауєа арналєан мал ќораларын салу їстінде, жјне сїтті ґѕдейтін ќондырєылар сатып алмаќшы.

Ґткен жылы Красная Поляна ауылдыќ округіне ќарасты «Шерубай-Су» ЖШС-і ґсімдік шаруашылыєын дамыту маќсатында сыйымдылыєы 3 мыѕ тонналыќ, жалпы ќўны 150 млн.теѕге болатын картоп пен кґкґніс саќтау ќоймасын салып, бїгінде 12 адамды жаѕа жўмыс орындарымен ќамтып отыр. Аталмыш шаруашылыќ дала жўмыстарын атќаруєа облыстыќ бюджет есебінен 15 млн. теѕгеге минералды тыѕайтќыш сатып алды.

Ветеринария саласы бойынша жануарлардыѕ аса ќауіпті ауруларыныѕ профилактикасы мен диагностикасына республикалыќ бюджеттен бґлінетін ќаржы кґзі жыл санап ґсіп келеді. Атап айтќанда: 2010 жылы 37 млн. теѕге, 2011 жылы 43 млн. теѕге, 2012 жылы 53 млн. теѕгеге жеткен. Осы баєыттаєы жўмыстарды жјне ветеринариялыќ эпизоотиялыќ іс-шараларды жоспарлы атќаруды жїзеге асыру маќсатында ґткен жылы «Ветеринариялыќ станса» ќўрылып, жўмыстарына кірісті. Аудан аумаєында ґткен 2012 жылы жїргізілген ветеринариялыќ алдын алу іс – шараларыныѕ нјтижесінде 957 бас мал бруцеллез ауруына шалдыєып, еттері арнайы кјсіпорындарєа ґткізілді, сонымен ќоса Красная поляна ауылдыќ округіндегі Сўлумјдение елді мекенінде 44 бас мал туберкулез ауруларына шалдыќќандыєы аныќталып, осы елді мекенге шектеу ќойылды.

Аудан бойынша 2013 жылы кґктемгі масаќты дјнді – даќылдар 16 мыѕ гектар, картоп 810 гектар, кґп жылдыќ шґпті 5 мыѕ гектар жерге себу жоспарланып отыр.

Ќазаќстан Республикасыныѕ Президенті Н.Ј.Назарбаев «Ќазаќстан -2050» Стратегиясы – ќалыптасќан мемлекеттіѕ жаѕа саяси баєыты» атты Жолдауында «Жер ґндеу мјдениетін ґзгерту жјне жаѕа єылыми технологиялыќ, басќарушылыќ жетістіктерді ескере отырып, мал шуруашылыєындаєы дјстїрлерімізді жаѕєыртуымыз ќажет» деп атап ґтті.

Ауданныѕ жалпы жер кґлемініѕ жартысы дерлік шґлейтті жерлерге жатады. Сол себепті егістік жерлерін толыќтай игеру їшін, алдымыздаєы жылдары егін егуді азайтып, осы орайда кґп жылдыѕ шґпті егіп, мал азыєына ќажетті ґнім алу басты маќсатымыз болмаќ. Себебі ауылшаруашылыќ ќўрылымдарыныѕ 95 пайызы мал шаруашылыєымен айналысуда, ол дегеніміз мал басы кґбейген сайын жем-шґп, мал азыєын дайындау басты міндет.

Кґпжылдыќ шґптерді егу арќылы еѕ алдымен азып-тозєан жерлерді ќалпына келтіру жјне аудан кґлемінде игерілмей жатќан 27 534 гектар егістік жерлерді айналымєа ќайта енгізу.

Ґткен жылдан бастап ауданныѕ жер ќатынастары бґлімі ґкілетті органы Ќазаќстан Республикасындаєы Заѕ талаптарына сай пайдаланылмай жатќан жерлерді мемлекеттік жер ќоры есебіне ќайтарып алуда їш баєытта жўмыс жїргізуде:

1. Бір жылєа иесіз мїлік ретінде есепке алып, сот шешімімен ќайтарып алу.

2. Жер пайдаланушылардыѕ ґз еріктерімен бас тартќан жерлерін ќайтарып алу.

3. Шаруа ќўрылымдарымен жер телімдерін рјсімдеу барысында келісім-шарттаєы талаптарды саќтамаєан жаєдайда, жалгерлік келісімін сот шешімінсіз бір жаќты бўзу арќылы.

2012 жылы аудан бойынша, ЌР Жер кодексі талаптарына сјйкес, ауылшаруашылыќ ґндірісін жїргізуге -78 мыѕ гектар жерге конкурс ґткізіліп, жеѕімпаздары аныќталды. Сонымен ќатар аудан аумаєындаєы 38 ауылшаруашылыќ ќўрылымдары жерлерін маќсатты тїрде пайдаланбауына байланысты, оны мемлекеттік жер ќорына ќайтарып алу жґнінде Ќараєанды облыстыќ аумаќтыќ жер инспекциясына тексеруге ќўжаттары жолданды. Алдаєы уаќыттарда, осы баєытта жер телімдерін тїгендеу жўмыстары жалєаса бермек.

ЌР Їкіметініѕ 2011 жылдыѕ 11 ќарашадаєы ќаулысымен ауыл шаруашылыєы маќсатындаєы жерлерді тиімді пайдаланудыѕ Ережесі бекітілген. Осы Ережеге сјйкес келісім шарттардыѕ типтік їлгісі јзірленіп, ґткен жылы 880 шаруа ќожалыєымен ќосымша келісім шарттар жасалєан жјне олар јділет басќармасынан ќайта тіркеуден ґткізілді.

Ќазаќстан Республикасы Президентініѕ 2012-2020 жылдарєа арналєан тўрєын їй ќўрылысын дамыту «Ќолжетімді баспана - 2020» баєдарламасына сјйкес аудан бойынша тўрєын їй ќўрылысы жоспарлы тїрде жїргізуде.

2012 жылы ќаржыландырудыѕ барлыќ кґздері бойынша 5 376 шаршы метр тўрєын їй пайдалануєа беріліп, жоспар 158 пайызєа орындалды. Бўл пайдалануєа берілген їйлердіѕ 66 пайызы жеке тўрєын їй ќўрылысы есебінен орындалып отыр.

Ґткен жылы мемлекеттік бюджет есебінен тўрєын їй ќўрылысына жјне оныѕ инженерлік-коммуникациялыќ инфраќўрылымын жайластыруєа 162 млн. теѕге бґлінді. Осы ќаралєан ќаржыєа 15 отбасына арналєан 915 шаршы метр жаѕа тўрєын їй ќўрылысы жїргізілді.

Бїгінгі кїнде Аќсу-Аюлы ауылындаєы бір жјне екі пјтерлі тўрєын їйлердіѕ ќўрылысы толыќ аяќталды, 12 пјтерлі тўрєын їйдіѕ ќўрылыс жўмыстары жјне Аќадыр кентіндегі 4 ќабатты 32 пјтерлі тўрєын їйді ќайта ќалпына келтіру жўмыстары атќарылып жатыр. Бўл, арендалыќ негіздегі тўрєын їйлер болуына байланысты, аудан аумаєындаєы тўрєын їй кезегінде тўрєан аз ќамтылєан отбасыларын жјне мемлекеттік ќызметкерлерді ґз кезегінде баспанамен ќамтамасыз етуге мїмкіндіктер туєызуда.

Осы жылы «Ќолжетімді баспана-2020» баєдарламасына сјйкес Аќадыр кентінде 16 пјтерлі тўрєын їй ќўрылысы жјне С.Сейфуллин атындаєы кенттегі бос ќалєан 18 пјтерлік тўрєын їйді ќайта ќалпына келтіру жўмыстары жїргізілетін болады.

Аудан елді мекендерінде тўрєын їй ќўрылысын дамыту, негізінен жеке тўрєындар тарапынан жїзеге асырылуда, кейінгі уаќыттарда жеке инвесторлар, оныѕ ішінде Аќжал кентіндегі «Nova – Цинк», Мойынты кентіндегі «Bapy – Mining» ЖШС-і ґздерініѕ жўмысшыларына тўрєын їйлер, жатаќханалар салуда. Алдаєы уаќыттарда, «Ќазаќстан теміржолы» Ўлттыќ компаниясы акционерлік ќоєамы теміржол бойындаєы елді мекендерде тўрєын їй салуєа сўраныс білдіріп отыр.

«Аќбўлаќ» салалыќ баєдарламасы аясында ґткен жылы Аќжал кентініѕ су ќўбырын ќайта ќўру жўмыстарын жалєастыруєа республикалыќ бюджеттен 211 млн. теѕге ќаржы бґлініп, кґзделген жўмыстар толыќ орындалды. Аєымдаєы жылы кенттегі су ќўбыры толыќ пайдалануєа берілетін болады.

Ґткен жылы Мойынты, Аќадыр, С.Сейфуллин атындаєы кенттердіѕ жјне Бўрма ауылыныѕ жер асты су ќорын аныќтау жўмыстары атќарылды. Бўл елді мекендерде жер асты су ќоры жеткілікті болєан жаєдайда 2014 жылдан бастап су ќўбырлары жаѕєыртылады.

2012 жылы Аќжал кентініѕ Аяќши ауылына жоєары кернеулі электр желісін тарту їшін – 46 млн. теѕге ќаражат бґлініп 34 шаќырым тоќ желісі тартылды. Осы жылы ќалєан жўмыстарды толыќ аяќтап, нысанды пайдалануєа беру маќсатында 50 млн.теѕге бґлінді.

Аєымдаєы жылы «Аќсу-Аюлы ауылы, Кўмжон кґшесініѕ жјне Кґктіѕкґлі ауылдыќ округіне ќарасты Кґктіѕкґлі стансасына су ќўбырыныѕ ќўрылысын салуєа» жобалау-сметалыќ ќўжаттарын јзірлеу, сондай-аќ «Мойынты кентініѕ су ќўбырын ќайта жаѕарту жобалау-сметалыќ ќўжаттарын тїзету» бойынша мемлекеттік сатып алу рјсімдері жїргізілуде.

2012 жылы аудандыќ бюджет есебінен коммуналдыќ салаєа 122 млн. теѕге бґлінді, бўл ќаржыєа:

- Аќсу-Аюлы ауылы бойынша ќаралєан 45 млн. теѕге абаттандыру, кґгалдандыру жјне билбордтарды ауыстыру жўмыстарына бґлініп, С.Сейфуллин, Жаѕєўтты би кґшелерініѕ бойында «Барокко» стиліндегі бетондыќ ќоршаулар, кіреберіске арка жјне стелла орнатылды.

- 18 млн. теѕгеге – Мойынты, Аќшатау, Аќой, Кґктіѕкґлі, Їѕірек, Жыланды, Јлихан елді мекендерінде су ќўбырларына аєымдаєы жґндеу жўмыстары жїргізілді. Сонымен бірге ќысќа дайындыќ іс - шаралары белгіленген кестеге сјйкес жїргізілді.

«Жўмыспен ќамту 2020» баєдарламасы бойынша коммуналдыќ сала нысандарына жалпы 83 млн. теѕге бґлініп, оєан:

- Аќсу-Аюлы ауылы мен Аќадыр кентініѕ ішкі автокґлік жолдарын орташа жґндеуден ґткізуге 55,9 млн. теѕгесі жўмсалды.

- Аќадыр, Аќжал кенттері мен Нўраталды ауылында ауыз су, кјріз жїйелерін аєымдаєы жґндеуден ґткізуге 27 млн. теѕге бґлініп, жґндеу жўмыстары мерзімінде аяќталды.

- 6,5 млн. теѕгеге – елді мекендердегі иесіз ќалєан кїл-ќоќыстар тазартылды.

Аудан халќыныѕ јлеуметтік-тўрмыстыќ жаєдайын жаќсарту баєытында, елді мекендерді кґріктендіру, санитарлыќ тазалыќ жјне экологиялыќ жаєдайын жаќсарту, инфекциялыќ аурулардыѕ алдын алу маќсатында кґктемгі екі айлыќ жјне кїзгі бір айлыќ жарияланып, жоспарлы шаралар атќарылды.

Елді мекендердегі кґгалдандыру, абаттандыру жјне санитарлыќ тазалыќ жаєдайы жыл басынан аудан јкімдігініѕ басты назарында. Ґткен жылдыѕ ќаѕтар-аќпан айларында јр ауылдыќ округтер мен кенттер јкімдерініѕ осы маќсатта атќаратын жўмыстары мен алєа ќойєан міндеттер туралы есептері тыѕдалып, оларєа наќты тапсырмалар берілген.

Аудан тўрєындарыныѕ арасында, тўрєан ґѕірлерініѕ санитарлыќ тазалыќ жаєдайын ќамтамасыз ету жґнінде їгіт-насихат жўмыстарын жїргізе отырып, жергілікті «Шет шўєыласы» газетініѕ бетінде їндеу жарияланды.

Санитарлыќ тазалау, кґркейту жјне кґгалдандыру жґніндегі екі айлыќта жјне кїзгі бір айлыќтыѕ ќортындысымен барлыєы 643 ўжым, 11150 адам ќатысып, 63 техника тартылды. 373 гектар жер аумаєы тазартылып, 32100 тонна кїл-ќоќыс сыртќа шыєарылды. Елді мекендердегі їйлердіѕ жјне мекемелердіѕ 2900 ќума метр шарбаќтары боялды.

Ґткен жылы јр деѕгейдегі бюджеттерден санитарлыќ тазалау, сјулеттендіру жјне кґгалдандыру жўмыстарына 100 млн. 795 мыѕ теѕге баєытталып, жоспарланєан іс-шаралар атќарылды.

Осы атќарылєан жўмыстардыѕ аясында ауданымыздыѕ елді мекендерінде жаѕадан пайда болєан нысандар, коммуналдыќ меншікке алынып, їстіміздегі жылдыѕ бюджетінде осы нысандарды кїтіп ўстауєа штаттыќ бірліктер ќарастырылып, жаѕа 8 жўмыс орындары пайда болды.

«Жасыл жапыраќ» баєдарламасы аясында 2012 жылы аудан аумаєында жалпы 2200 тїп аєаш отырєызылса, оныѕ 70 тїбі шырша аєаштары.

Ауылдыќ округтер мен кенттер јкімдерініѕ ўйымдастыруымен барлыєы 73 рейдтер ґткізіліп, санитарлыќ тазалыќ ережелерін ґрескел бўзєандарєа санитарлыќ эпидемиологиялыќ ќадаєалау басќармасыныѕ жјне ішкі істер бґлімініѕ ќызметкерлері тарапынан 90 ресми ескертулер берілген. Есепті мерзім ішінде 16180 теѕге кґлемінде айыппўл салынды.