Шокпарова дана канатхановна
жүктеу/скачать 6.4 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ауданның климаты, оның ауыл шаруашылығын дамытуға әсері. Жамбыл
ауданының климаты әрқилы: ол мұнда таудың етегінде далалық зонаға ұқсас болса құрғақ далада шөлдік климатқа ұқсас. Алматы облысысының аумағында кездесетін агроклиматтық аудандар түгелдей кездеседі, себебі ауыл шаруашылығында облыс бойынша айналысатын барлық салалар өріс алған. Сол себепті Алматы облысының көптеген аудандарында жер шаруашылығын тиімді пайдалануға бағытталған жұмыстардың мәселесін шешуді қажет етеді, өйткені географиялық жағдайы континентальды климат . Климаты континеттік, оңтүстігінде қысы біршама жұмсақ және қысқа. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы оңтүстігінде -8 С°, оңтүстігінде - 12 С°, шілдеде 20 С°. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері тау етегінде 500 мм, ал солтүстігінде 200-250 мм шамасында. Биіктік белдеулілікке орай мұнда келесі табиғи климаттық зоналар кездеседі: салқын және дымқыл таулы, ыстық және өлшемді-ылғалды тауға жақын, шөлді-далалы және құрғақ, ыстық тауасты шөлді. Таулы зонада жылдық жауын-шашын түсімі 600 мм-ден жоғары, ал аязсыз кезең ұзақтығы әдетте 100 күннен аспайды. 100 жоғары жылы температура мөлшері шамамен 2000 жетеді. Таулы аудандарда жылдық жауын-шашын түсімі 400-ден 500 мм аралығында, олардың 330-дан 360 мм-ге дейінгісі жылы кезенде түседі. Аязсыз күндердің ұзақтығы 170-1800 және жайлы ауа температурасы бұнда 2700-3000 күнді құрайды. Шөлді - далалы тауалды жазығында жылдық жауын-шашын түсімі 300-330 мм аязсыз кезең ұзақтығы 135-175 күн аралығында, жайлы температура 2900 - 31000-қа тең. Ауданның шөлді бөлігінде климат өте құрғақ және ыстық. Жауын- шашынның жылдық түсімі мұнда 120 - 170 мм ғана, оның көпшілігі көктем мен күз кезінде түседі. Қысқы кезең. Суық кезең ұзақтығы 4 - 4,5 айды құрайды. Ең суық ай қаңтар болып табылады. Ең суық қыс ауданның қиыр солтүстігінде байқалады (қаңтар айының орташа температурасы – 130). Қыс мезгілінде тауға жақын аудандарда температура – 8-90-тан жоғары. Қысқы кезеңдегі ең жайлы табиғи жағдай 12 ауданның оңтүстік бөлігінде байқалады, онда континентальділік аз. Қарлы кезең ұзақтығы ауданның жазық бөлігінде 2 - 3 ай көлемінде, ауданның биік таулы бөлігінде қарлы кезең 6 - 8 айға созылады. Ауданның солтүстік бөлігінде қардың қалыңдығы жұқа болады, онда қыстың соңында небәрі 7 - 10 см болады. Тау етегі бөлігінде оның биіктігі 10 - 12 см, ал таулы бөлікте 40 - 60 см. Массивтерде аздаған қармен су қоры қар еру кезіне дейін 30 - 40 мм болады, сол кезде ауданның таулы бөлігі 150 - 180 мм, ал кей жалдары 300 -500 болады. Көктемгі кезең. Жайлы температураның өтпелі айлары ақпан мен наурыз айларында болды. Қардың еруі аудан аумағының үлкен бөлігінде наурыз айының басында аяқталады, тау етегі бөліктері – наурыздың екінші бөлігінде таулы бөлікте қар сәуір-мамыр айларына дейін сақталады. Көктемгі температураның интенсивті өсуі, сонымен қатар оның тәуліктік амплитудасының жоғарылауы тән. Ауданның солтүстік бөлігінде наурыздан сәуірге қарай температура 10 - 13°-қа дейін көтеріледі, тау етегінде 7 - 9°, таулы бөлікте 5 - 6°-қа көтеріледі. Суық ауа орта есеппен сәуірдің ортасында аяқталады, кей жылдары тіпті суық ауа мамыр айының аяғында да байқалады. Жауын-шашын ауданда наурыз айында 6 - 9 мм солтүстікте 50 - 70 мм-ге дейін тау етегінде, ал сәуірде 10 мм. Жауын-шашынның көп мөлшері мамыр айында түседі. Көктемде жауын-шашын мөлшерінің көптігіне қарамастан, күн сәулесінің интенсивті инсаляциясының арқасында айдан айға қарай ауа ылғалдылығының түрлі деңгейде төмендеуі байқалады. Егер наурыз айында ауа ылғалдылығының орта қатынасы ауданның жазық бөлігінде күндіз 50 - 60 % - ды құрайды. Көктемде біраз мөлшерде жел байқалады. Желдің орташа жылдамдығының ең жоғарғы көрсеткіші сәуір мен мамыр айларында көрінеді. Бұл уақытта ауданның солтүстік бөлігінде желдің орташа жылдамдығы 7 м/сек, осының нәтижесінде мұнда жер қыртысы дефляциясы кең төрінде жетіледі. Жазғы кезең. Жылы кезең ұзақтығы орташа тәуліктік температура 00-тан жоғары, ең жоғарысы ауданның орталық жєне солтүстік бөліктерінде белгіленеді (8 айға дейін), ал ең төмені таулы бөлікте (5 - 6 ай). Ауданның үлкен бөлігінде вегетациялық кезең (орташа температурасы +50 жоғары). 6 - 7 айға созылады. Жауын-шашын жаздың 3 айында жылдық мөлшердің 20 - 25 % құрайды. Ең ыстық ай – шілде, орташа температурасы 20 - 240˚С. Ауа ылғалы жетіспеуінің орташа көрсеткішінің шілдеде үлкен маңызы бар. Оның биіктігі солтүстіктен оңтүстікке жылжығанда өзгереді, 15 - 25 м-ден 8-10м-ге дейін. Күзгі кезең. Температураның төмендеуі бастапқыда баяу бола, келе-келе күшейе түседі. Ауданның көптеген аймақтарында қарашадағы орташа температурасы 1-3°С жазық аймақтарда және таулы аймақтарда 3-5°С жетеді. Тәуліктік температураның +100˚С-тан ауысу кезеңі ауданның солтүстігінде қыркүйекте 15 - 20, ал тау етегі бөлігінде 10 - 15 қазанда болады. Күзгі жауын- шашынның ең аз мөлшері ауданның қиыр солтүстік бөлігінде 2 - 4 мм қыркүйекте 13 және 6 - 8 мм қазанда, жазбен салыстырғанда қыркүйек пен қараша айларында суық болады. жүктеу/скачать 6.4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|