Сыбайлас жемқорлықтың негізгі ұғымдары мен белгілерін түсіндіретін жадынама
Лауазымдық құзыретті асыра пайдалану (ҚР ҚК 307 бабы)
жүктеу/скачать 299 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 6.2. Билікті немесе лауазымды құзыретті асыра пайдалану (ҚР ҚК 308 бабы)
- 6.3. Лауазымды адамның құзыретін иемдену (ҚР ҚК 309 бап).
6.1. Лауазымдық құзыретті асыра пайдалану (ҚР ҚК 307 бабы).ҚР ҚК 307 бабының 1 бөліміне сәйкес мемлекеттік міндеттерді орындауға өкілетті адам, немесе оған теңелген адам қызмет мүддесіне қарсы өзіне немесе басқа адамдар немесе ұйым үшін пайда табу және басымдық алу немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында қызметтік құзыретін пайдаланса, егер ол азаматтардың немесе ұйымдардың немесе заңмен қорғалатын қоғамның немесе мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін айтарлықтай бұзуға әкеліп соқса, онда оған жүзден екі жүзге дейін айлық есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінде айыппұл салынады, немесе еңбекақы мөлшерінде немесе бір айдан екі айға дейін сотталғанның басқа кірісімен немесе белгілі бір лауазымдарда істеу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан үш жылға дейін айыру немесе төрт айға дейін тұтқынға алу, немесе екі жылға дейін бас бостандығынан айыру қолданылады. ҚР ҚК 307 бабының 2 бөліміне сәйкес лауазымды адам сол істі жасаса, үш жүзден бес жүз айлық есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінде айыппұл салынады, немесе еңбекақы мөлшерінде немесе үш айдан бес айға дейін сотталғанның басқа кірісімен немесе белгілі бір лауазымдарда істеу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан бес жылға дейін айыру немесе төрт жылға дейін бас бостандығынан айыру қолданылады. Егер осындай істі жауапты мемлекеттік лауазымға ие адам жасаса, онда оған бес жүзден сегіз жүз айлық есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінде айыппұл салынады, немесе бес айдан сегіз айға дейін еңбекақы мөлшерінде сотталғанның басқа кірісімен немесе белгілі бір лауазымдарда істеу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан бес жылға дейін айыру қолданылады. ҚР ҚК бабының 1,2 және 3 бөлімімен қарастырылған іс-әрекет, ауыр салдарға әкеліп соқса, сегіз жылға дейін сотталумен қатар белгілі бір лауазымда істеуге немесе белгілі бір қызметпен жеті жылға дейін айналысуға тыйым салынумен жазаланады. 6.2. Билікті немесе лауазымды құзыретті асыра пайдалану (ҚР ҚК 308 бабы)Шенеуніктердің өз құзыретіне кірмесе де шешім шығаратын жағдайлары баршаға белгілі, мысалы, жер учаскелерін бөлі бойынша заңсыз шешім шығару, кадр сұрақтарын шешу, тендер өткізу, басқа адамның пайдасына шешім шығару және т.б. Лауазым иесі аталмыш қылмысты жасап,мұндай құқықтар мен құзыреттер шеңберінен шыққаны заңмен және заң астындағы актілермен, қаулыларм ен, өкімдермен, бұйрықтармен, нұсқаулармен және т.б. реттеледі. Мұндай қылмысты жасау үшін үш шартты орындау міндетті: іс-әрекет міндетті түрде адамның құзыреті шеңберінен шығуға тиіс, және бұл іс-әрекеттер азаматтардың немесе ұйымның немесе заңмен қорғалатын қоғамның немесе мемлекеттің құқықтары мен мүддесін айтарлықтай бұзуға тиіс, мысалы, сыбайлас-жемқорлық қылмыс туралы істер жөнінде тергеу іс-әрекеттерін өткізу құқығын басқа мемлекеттік органның қызметкері иеленіп қоюы—заңға сәйкес мұндай құқық ҚР экономикалық және сыбайлас-жемқорлық қылмыспен күрес жөніндегі Агенттіктігіне және Ұлттық қауіпсіздік Комитетіне жатады. Билікті немесе лауазымдық құзыретті асыра пайдаланумен көрінетін сыбайлас-жемқорлық қылмыстың лауазымды жағдайын асыра пайдаланғаннан айырмашылығы—асыра пайдаланғанда лауазымды адам құқыққа қарсы іс-әрекетті өзінің лауазымды құзыреті шеңберінен шықпай жасайды. ҚР ҚК 308 бабының сәйкес мемлекеттік міндеттерді орындауға өкілетті адам, немесе оған теңелген адам қызмет мүддесіне қарсы өзіне немесе басқа адамдар немесе ұйым үшін пайда табу және басымдық алу немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында қызметтік құзыретін пайдаланса, егер ол азаматтардың немесе ұйымдардың немесе заңмен қорғалатын қоғамның немесе мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін айтарлықтай бұзуға әкеліп соқса, онда оған екі жүзден бесжүзге дейін айлық есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінде айыппұл салынады, немесе еңбекақы мөлшерінде немесе екі айдан бес айға дейін сотталғанның басқа кірісімен немесе белгілі бір лауазымдарда істеу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан үш жылға дейін айыру немесе төрт айға дейін тұтқынға алу, немесе үш жылға дейін бас бостандығынан айыру қолданылады. Ауырлайтын жіктеу белгі осындай іс-әрекетті лауазымды адамның жасағаны болып табылады (ҚР ҚК 308 бабының 2 бөлімі), онда оған үш жүзден жеті жүз айлық есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінде айыппұл салынады, немесе үш айдан жеті айға дейін еңбекақы мөлшерінде сотталғанның басқа кірісімен немесе белгілі бір лауазымдарда істеу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан бес жылға дейін айыру, немесе бас бостандығынан бес жылға дейін айыру қолданылады. Ерекше ауырлайтын жіктейтін жағдай болып осындай іс-әрекетті жауапты мемлекеттік лауазым иесі жасаса есептеледі, ҚР ҚК 308 бабының 3 бөліміне сәйкес оған бес жүзден мың айлық есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінде айыппұл салынады, немесе бес айдан он айға дейін еңбекақы мөлшерінде сотталғанның басқа кірісімен немесе белгілі бір лауазымдарда істеу немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан бес жылға дейін айыру не айырмау қолданылады. Егер бұл іс-әрекет ауыр салдарға әкеліп соқса немесе: а) озбырлық қолданумен немесе оны қолдану қатерімен;
Адам мұндай қылмысты жасау үшін ек шарт қажет:
Осы сыбайлас-жемқорлық қылмысты жасаудың ерекшелігі бұл сыбайлас-жемқорлық қылмысты жасау субъектілері лауазымды адамдар болып табылмайтын тек қана мемлекеттік қызметшілер болып табылады. ҚР қолданыстағы заңнамаға сәйкес, лауазымды адамдар болып тұрақты, уақытша немесе арнайы құзыреттікпен билік өкілдігінің міндетін атқарушы немесе мемлекеттік органдарда, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында, әскери күштерде және басқа әскери құрамдарда және республика әскерлерінде ұйымдастыру-билік жүргізу немесе әкімшілік-шаруашылық міндеттер атқарып отырған адамдар есептеледі. ҚР ҚК 309 бабына сәйкес мемлекеттік міндеттерді орындауға өкілетті емес адам қызмет мүддесіне қарсы өзіне немесе басқа адамдар немесе ұйым үшін пайда табу және басымдық алу немесе басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтіру мақсатында қызметтік құзыретін пайдаланса онда оған елуден жүзге дейін айлық есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінде айыппұл салынады, немесе еңбекақы мөлшерінде немесе бір айға дейін сотталғанның басқа кірісімен немесе қоғамдық жұмыстарға жүз жиырма сағаттан жүз сексен сағатқа дейін тартылуға немесе үш айға дейін тұтқынға алу қолданылады. жүктеу/скачать 299 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|