ТҰРАҚСЫЗДАНУЫНА ƏСЕРІ
Дисперстік жүйелерді тұрақсыздандыру үдерісін полиэлектролиттер қатысында реттеу коллоидты химияның теориялық жəне тəжірибелік тұрғыдан аса маңызды өзекті мəселелерінің бірінен болып табылады. Соған байланысты сазды гидродисперсияныңтұрақтылығының өзгеруін винил ацетаттың (ВА) акриламидпен (АА), 2 мет5-гидрохлоидті (2-М-5-ВП*HCI) диэтиламиноэтилметакрилат гидрохлоридімен(ДЭАЭМА*HCI) немесе акрил қышқылымен əр түрлі мольдік арақатынаста алдын ала анықталған оңтайлы əдіспен сополимерлеу арқылы алынған полиэлектролиттер (ПЭ) қатысында зерттелді.Полиэлектролиттердіңəсеріндесаздыгидродисперсияныңтұрақтылығының өзгеруін оптикалық тығыздығының (Д), тұнба көлемінің (V) жəне
салыстырмалы фильтрлену жылдамдығының (Uсал) сандық мəндерінің көрсеткішіне қарап анықталды. Сазды гидродисперсияның тұрақсыздану дəрежесі қосылған ПЭ-дің макромолекуласы тізбегінің бойында орналасқан функционал топтардың түрлеріне, мольдік арақатынасына ионданушы қабілетімен заряд белгісіне қарап өзгеретінін байқатты. Оны сазды гидродисперсияның оптикалық тығыздығын бірдей сандық мəнге жеткізу үшін қажет болған ПЭ-дің оңтайлы тұрақсыздандырушы-флокуляциялаушы мөлшерімен, ПЭ-дің флокуляциялаушы тиімділігінің өзгеруінен көруге болады. Оған ВА пен АА сополимерлену өнімі макромолекуласының құрамындаААбуынының көбеюіментұрақсыздандырушыфлокуляциялаушы қабілетінің күшейетіндігі себепті полиэлектролиттің флокуляциялаушы
мөлшерінің (ПФМ) біршама азайып, флокуляциялаушы тиімділігінің (ПФТ) артатындығы дəлел бола алады. Ал, 2-М-5-ВП*HCI-мен АА-тен түзілген макромолекуланың құрамында АА буынының көбеюімен белгілі мольдік арақатынаста синиргизм құбылысының орын алуына байланысты бастапқыда оңтайлы флокуляциялаушы мөлшер кемиді де, кейін қайтадан өседі. Макромолекуласы 2-М-5-ВП*HCI жəне ДЭАЭМА*НСI-нен құралған ПЭ-тесинергизм үдерісі барлық зерттелген мольдік арақатынаста ДЭАЭМА*НСI буыны көбеюімен күшейіп барады. Керісінше əр аттас функционалды 2-М-5-ВП*НСI жəне АҚ буынынан құралған ПЭ-те антагонизм құбылысының орын алуы салдарынан флокуляциялаушы мөлшер көбейіп сəйкесінше флокуляциялаушы тиімділік əлсірейді. Анықталған заңдылықтардың келіп шығу себебін бірдей концентрациялы ПЭ ерітінділерінің меншікті тұтқырлығы (ηменш) мен электрөткізгіштігінің (χменш) сандық мəндерінің ПЭмакромолекуласының тізбегінің бойында орналасқан буындардың түрлерімен, функционал топтардың мольдік арақатынасына қарап өзгеруінен байқауға болады. Полиэлектролиттердің тұрақсыздандырушы қабілеті арасындағы айырмашылықтарды сазды гидродисперсияның оптикалық тығызыдығы (Д) мен тұнба көлемінің (V), фильтрлену жылдамдығының (U) қосылған ПЭ-дің концентрациясына тұндыру уақытына қарап анықтау нəтижелерінен де көруге болады. Негізінен қосылған полиэлектролит мөлшері артқан сайын тұрақсыздану үдерісі орын алатындықтан оптикалық тығыздық (Д) күрт төмендеп, тұнба көлемі (V) мен фильтрлену жылдамдығы (U) өсіп барады. Бірақ, оңтайлы концентрациядан кейін оптикалық тығыздықтың сандық мəні қайтадан бірте-бірте артып барса, тұнба көлемімен фильтрлену
жылдамдығының кемуі орын алады. Полиэлектролиттердің түрлеріне қарап сазды гидродисперсияның оптикалық тығыздығын (Д) ең төмен, ал тұнба көлемі (V) мен фильтлену жылдамдығын (U) ең жоғары мəнге жеткізуге қажетті оңтайлы концентрацияда əртүрлі боладывинилпиридин гидрохлоридті (2-М-5-ВП*HCI) акриламидпен, 2-метил-5-винилпиридин
гидрохлоидті (2-М-5-ВП*HCI) диэтиламиноэтилметакрилат гидрохлоридімен
(ДЭАЭМА*HCI) немесе акрил қышқылымен əр түрлі мольдік арақатынаста алдын алаанықталған оңтайлы əдіспен сополимерлеу арқылы алынған полиэлектролиттер (ПЭ) қатысында зерттелді. Полиэлектролиттердің əсерінде сазды гидродисперсияныңтұрақтылығының өзгеруін оптикалық тығыздығының (Д), тұнба көлемінің (V) жəне салыстырмалы фильтрлену жылдамдығының (Uсал) сандық мəндерінің көрсеткішіне қарап анықталды. Сазды гидродисперсияның тұрақсыздану дəрежесі қосылған ПЭ-дің макромолекуласы тізбегінің бойында орналасқан функционал топтардың түрлеріне, мольдік арақатынасына ионданушы қабілетімен заряд белгісіне қарап өзгеретінін байқатты. Оны сазды гидродисперсияның оптикалық тығыздығын бірдей сандық мəнге жеткізу үшін қажетболған ПЭ-дің оңтайлы тұрақсыздандырушы-флокуляциялаушымөлшерімен,ПЭ-діфлокуляциялаушы тиімділігінің өзгеруінен көруге болады. Оған ВА пен АА сополимерлену
өнімі макромолекуласының құрамында АА буынының көбеюімен тұрақсыздандырушыфлокуляциялаушы қабілетінің күшейетіндігі себепті полиэлектролиттің флокуляциялаушы мөлшерінің (ПФМ) біршама азайып, флокуляциялаушы тиімділігінің (ПФТ) артатындығы дəлел бола алады. Ал, 2-М-5-ВП*HCI-мен АА-тен түзілген макромолекуланың құрамында АА буынының көбеюімен белгілі мольдік арақатынаста синиргизм құбылысының орын алуына байланысты бастапқыда оңтайлы флокуляциялаушы мөлшер кемиді де, кейін қайтадан өседі. Макромолекуласы 2-М-5-ВП*HCI жəне ДЭАЭМА*НСI-нен құралған ПЭ-тесинергизм үдерісі барлық зерттелген мольдік арақатынаста ДЭАЭМА*НСI буыны көбеюімен күшейіп барады. Керісінше əр аттас функционалды 2-М-5-ВП*НСI жəне АҚ буынынан құралған ПЭ-те антагонизм құбылысының орын алуы салдарынан флокуляциялаушы мөлшер көбейіп сəйкесінше флокуляциялаушы тиімділік əлсірейді. Анықталған заңдылықтардың келіп шығу себебін бірдей концентрациялы ПЭ ерітінділерінің меншікті тұтқырлығы (ηменш) мен электрөткізгіштігінің (χменш) сандық мəндерінің ПЭмакромолекуласының тізбегінің бойында орналасқан буындардың түрлерімен, функционал топтардың мольдік арақатынасына қарап өзгеруінен байқауға болады. Полиэлектролиттердің тұрақсыздандырушы қабілеті арасындағы айырмашылықтарды сазды гидродисперсияның оптикалық тығызыдығы (Д) мен тұнба көлемінің (V), фильтрлену жылдамдығының (U) қосылған ПЭ-дің концентрациясына тұндыру уақытына қарап анықтау нəтижелерінен де
көруге болады. Негізінен қосылған полиэлектролит мөлшері артқан сайын тұрақсыздану үдерісі орын алатындықтан оптикалық тығыздық (Д) күрт төмендеп, тұнба көлемі (V) мен фильтрлену жылдамдығы (U) өсіп барады. Бірақ, оңтайлы концентрациядан кейін оптикалық. тығыздықтың сандық мəні қайтадан бірте-бірте артып барса, тұнба көлемімен фильтрлену жылдамдығының кемуі орын алады. Полиэлектролиттердің түрлеріне қарап сазды гидродисперсияның оптикалық тығыздығын (Д) ең төмен, ал тұнба көлемі (V) мен фильтлену жылдамдығын (U) ең жоғары мəнге жеткізуге қажетті оңтайлы концентрацияда əр түрлі болады
Достарыңызбен бөлісу: |