Стамбекова асель серкебаевна

1. Бастауыш мектепте математиканы оқыту үдерісінде практикалық мазмұнды есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытудың қажеттілігі негізделді.

2. Қазақстан республикасы жалпы білім берудің мемлекеттік міндетті стандарты, математика бағдарламалары аясында математиканы оқыту үдерісінде оқушылардың таным қызығушылығын дамытуға қойылатын талаптар анықталды.

3. Бастауыш мектеп математика оқулықтарының есептер жүйесін оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға бағытталған есептермен толықтыру қажет екендігіне көз жеткізілді.

4. Мектептің бастауыш сатысында математиканы оқытудың негізгі оқу әдістемелік құралдарын талдау оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту үшін арнайы әдістемелік ұсыныстар қажет екендігін көрсетті. Сонымен қатар бұл бағытта мұғалімдердің әдістемелік жұмысын жетілдіру қажеттігі айқындалды.

5. Бастауыш сыныптарда математиканы оқытуда практикалық мазмұнды есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі бағыттары анықталды.

6. Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуға бағытталған есептерді іріктеуге қойылатын талаптар айқындалып, сол талаптарға сәйкес есептер жүйесі құрылды, олар оқу үдерісіне енгізілді.

7. Практикалық мазмұнды есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту әдістемесі жасалып, эксперимент жүзінде тексерілді. Эксперимент нәтижелері оқушылардың білім сапасының, математикаға ынтасының артқандығын, ұсынылған әдістеменің тиімді екендігін көрсетті, яғни зерттеу болжамы дәлелденді.

Алайда, жүргізілген зерттеуді танымдық қызығушылықты дамыту жолдарының бірі ретінде есептеп, оның барлық жақтарын жеткілікті дәрежеде аша алды деп айтудан аулақпыз, білім беру жүйесінің үнемі даму жағдайында мұндай болашағы мол проблеманы шешудің жаңа түрлері мен әдістері бұл салада, нақтырақ айтқанда математиканы оқытуда дидактикалық ойындарды, этнопедагогика элементтерін және т.б. қолдану арқылы танымдық қызығушылықты дамытуға бағытталған жаңа ізденістер үшін зор мүмкіндіктер туғызады деген ойдамыз.
Диссертацияның мазмұны мынадай еңбектерде жарияланды:
1. Практикалық мазмұнды есептер (І–ІV сыныптар). Оқу-әдістемелік құрал. Талдықорған, ЖШС «Баспа үйі «АЛТАЛ», 2005, 54 б.

2. Бастауыш сыныптарда математика есептерін шығару процесінде оқушылардың ақыл–ой қабілетін дамыту // Халықаралық ғылыми–педагогикалық «Қазақстан жоғарғы мектебі» журналының ғылыми қосымшасы «Ізденіс». Алматы, 2005, №2, Б. 261-264.

3. Практикалық мазмұнды есептер арқылы ІV сынып оқушыларының таным процестерін дамыту // Халықаралық ғылыми–педагогикалық «Қазақстан жоғарғы мектебі» журналының ғылыми қосымшасы «Ұлт тағылымы». Алматы, 2005, №3, Б. 71-75.

4. Практикалық мазмұнды есептерді қолдану арқылы оқушыларды жан–жақты дамыту // «Бастауыш мектеп». Алматы, 2005, №8, Б. 8-11.

5. Бастауыш сынып оқушыларының практикалық дайындығына қойылатын талаптар // «Музыкалық білім: мәселелер, ізденістер, шешімдер» атты Халықаралық ғылыми–практикалық конференцияның материалдары. 1 жинақ. Талдықорған, 2005, Б. 261-267.

6. Бірінші сыныптарда математикадан практикалық мазмұнды есептерін шығару үрдісінде оқушылардың тілін дамыту, сөздік қорын дамыту // Республикалық ғылыми-әдістемелік журнал «Сынып жетекшісі». Алматы, 2005, № 4, Б. 18-21.

7. Практикалық мазмұнды есептердің дамытушы функциясы // «Қазақстанда білім сапасын арттырудағы жаңа білім беру технологияларының рөлі» атты Республикалық ғылыми-әдістемелік конференциясының еңбектері (12–13 қазан 2006ж.). Теміртау, 2006, Б. 136-141. (А. Нұғысовамен авторлық бірлестікте).

8. Мұғалімдерді оқушылардың математикалық қабілетін дамытуға даярлаудың кейбір мәселелері // – Ы. Алтынсариннің 165–жылдығына арналған «Мұғалім кадрларын даярлау: мәселелері, перспективалар және оларды шешу жолдары» атты Республикалық ғылыми–практикалық конференция материалдары (20-21қазан). Арқалық, 2006, Б. 121-124. (А. Нұғысовамен авторлық бірлестікте).

9. Практикалық мазмұнды есептер арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуда жанұяның рөлі // «Қазіргі қоғамдағы отбасы: ахуалы және болашағы» атты Халықаралық ғылыми–практикалық конференцияның материалдары (16-17 қараша). Талдықорған, 2007, Б. 171-176. (А. Нұғысовамен авторлық бірлестікте).

10. Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамытуда математика есептерін пайдалану // «Математика, механика және информатикалық технологиядағы өзекті мәселелер» атты Халықаралық ғылыми–практикалық конференцияның материалдары. 2 жинақ. Талдықорған, 2007, Б. 161-164.

11. Развитие познавательного интереса младших школьников на уроке математики // «Мир и детства и образование» сборник материалов международной научно-практической конференции, посвященной памяти А.Н. Троян. Магнитогорск, 2007, С. 318-321.

12. Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығы // «Әуезов оқулары -7: М. Әуезов және қазақстанудың өзекті мәселелері» атты Халықаралық ғылыми–практикалық конференцияның еңбектері. 4 жинақ. Шымкент, 2008, Б. 123-129.

13. Жоғары оқу орнында математикалық пәндерді оқыту әдістемесінің кейбір мәселелері // «Үздіксіз білім беру мәселелері: мектеп, колледж, университет» атты республикалық ғылыми-практикалық конференцияның материалдарының жинағы. Талдықорған. 25-26 желтоксан 2009. (А. Нұғысовамен авторлық бірлестікте).


РЕЗЮМЕ
Стамбекова Асель Серкебаевна
Развитие познавательных интересов учащихся начальных школ при решении задач с практическим содержанием на уроках математики
13.00.02 - теория и методика обучения и воспитания

(математика в системе начального, среднего и высшего образования)

Актуальность исследования. Происходящие в современных условиях радикальные изменения в образовательных системах связаны с дальнейшей демократизацией и гуманизацией общественной жизни. Закон «Об образовании» Республики Казахстан и «Концепция развития образования Республики Казахстан до 2015 года» предусматривают вхождение нашей республики в мировое образовательное пространство. Развитие современного демократического общества требует образованных, всесторонне разитых людей. В связи с этим перед образовательной системой стоит задача развить творческие, духовные и физические возможности личности, формировать человечность и прочные основы здорового образа жизни, обогащать интеллект через создания возможностей для развития индивидуальности. Это, очевидно, подразумевает необходимость развития интересов у казахстанцев еще в школьные годы. Более актуальными поэтому становятся проблемы развития познавательных интересов учащихся. В решении этой проблемы неоценима роль совершенствования процесса обучения в начальной школе. Ведущим направлением реализации данной задачи является развитие познавательных интересов учащихся начальных школ при решении задач с практическим содержанием на уроках математики.

Принимая во внимание стимулирующую роль познавательных интересов в учении, задачу их развития следует рассматривать не только как важную развивающую цель, но и как эффективное средство повышения качества знаний учащихся.

Проблеме развития познавательных интересов учащихся при решении задач с практическим содержанием посвящен ряд исследований, в которых анализируются различные аспекты этого вопроса, вместе с тем, в них рассматриваются только отдельные стороны вопроса.

Результаты анализа учебников математики и методической литературы по обучению математике начальных классов, также знаний, умений и навыков учащихся показали несоответствия между требованиями, выполнение которых должно обеспечить развитие познавательных интересов и реальным состоянием решения проблемы, в связи с этим возникла необходимость специального изучения проблемы развития познавательных интересов при решении задач с практическим содержанием.

• 
  определить психолого-педагогические основы развития познавательных интересов при решении задач с практическим содержанием, выявить требования к развитию познавательных интересов учащихся;
  
• 
  провести анализ учебников и учебно-методических пособий по математике начальных классов, школьной практики с целью определения уровня обеспечения ими развития познавательного интереса;
  
• 
  определить основные направления развития познавательных интересов учащихся при решении задач с практическим содержанием;
  
• 
  разработать систему заданий, направленную на развитие познавательного интереса учащихся и разработать методику развития познавательных интересов учащихся при решении задач с практическим содержанием и экспериментально проверить эффективность предложенной методики.
  

1. Обоснована необходимость специальной организации учебной деятельности учащихся начальных классов для развития их познавательного интереса в процессе обучения математике.

2. Конкретизированы требования к развитию познавательного интереса
учащихся начальных классов путем применения задач с практическим
содержанием в процессе обучения математике.

3. 
   Определены основные направления развития познавательного
   интереса учащихся при решении задач с практическим содержанием в
   процессе обучения математике в начальных классах, требования к отбору задач, способствующих развитию познавательного интереса учащихся и система упражнений учебников дополнены заданиями, соответствующим этим требованиям.
   

- разработанные учебное пособие и методические рекомендации по развитию познавательного интересов использованы в учебном процессе при обучении математике учащихся начальных классов, в результате чего повысился уровень сформированности знаний, умений и навыков учащихся;

- разработанные учебно-методическое пособие, методические рекомендации для учащихся и учителей младших классов используются школьниками и учителями в учебном процессе. Результаты исследования могут быть использованы в подготовке учебников, учебно-методических пособий по математике для учащихся младших классов.

На защиту выносятся следующие положения:

1. Необходимость развития познавательного интереса учащихся начальной школы при решении задач с практическим содержанием на уроках математики.

2. Требования к знаниям, умениям и навыкам учащихся, необходимых для развития познавательного интереса учащихся по курсу математики начальной школы.

3. Основные направления развития познавательных интересов учащихся начальных классов путем применения задач с практическим содержанием.

4. Методическая система развития познавательных интересов учащихся 1-4 классов с применением задач с практическим содержанием.

Перспективы исследования. Диссертационное исследование представляет собой научно-методическую систему, эффективное использование которой способствует развитию познавательного интереса младших школьников.

Вместе с тем, необходимо отметить перспективность исследования развития познавательного интереса, и мы считаем, что проведенное исследование не исчерпывает всей глубины и многообразия проблемы. В условиях постоянно развивающейся образовательной системы появление новых форм и методов развития познавательного интереса открывает широкие возможности для дальнейших поисков в этой области, в частности мы считаем следовало бы продолжать исследование проблемы развития познавательных интересов в процессе обучения математике с использованием дидактических игр, элементов этнопедагогики и т.д.

Taking into account the stimulating role of cognitive interests in training, the problem of their development should be considered not only as the important developing aim, but also as effective means of improving the quality of pupils’ knowledge.

A number of researches is devoted to the problem of development of cognitive interests of pupils at accomplishing tasks with practical content. In these researches various aspects of the problem are analyzed, but at the same time, only the separate parts of the problem are still considered.

The results based on the analysis of the textbooks and methodical literature on training mathematics in primary school, and also knowledge, skills of pupils have shown the discrepancies between requirements which fulfillment should provide the development of cognitive interests and the real condition of the problem solved. In this connection there was a necessity of special studying of the problem of development of cognitive interests at accomplishing tasks with practical content.

Thus, the problem of the given research consists in working out the methodical system of development of cognitive interests of pupils of elementary school at accomplishing tasks with practical content.

The object of the research: the process of training mathematics to pupils of primary school.

The subject of the research: the methodology of accomplishing tasks with practical content promoting development of cognitive interest of pupils.

The hypothesis of the research: if determine psycho-pedagogical bases of application of tasks with practical content, develop requirements to their use, reveal basic directions and develop the methodology of their realization and effective applying in educational process the quality of knowledge and skills of pupils and their interest to the subject will be raised as the high level of development of cognitive interests of pupils will be achieved.

Experimental base of the research: school-lyceum №5 named after Lomonosov, secondary school named after Ostrovskiy, boarding school №3 named after Danesh Rakishev (Taldykorgan).

The aim of the research: to develop a methodology of development cognitive interest of pupils at accomplishing tasks with practical content during training mathematics in primary school.

The tasks of the research:

- to determine psycho-pedagogical bases of development of cognitive interests at accomplishing tasks with practical content, to reveal requirements to development of cognitive interests of pupils;

- to carry out the analysis of textbooks and methodical manuals on mathematics in primary school, the analysis of school practice in order to define the level of their maintenance of the development of cognitive interest;

- to determine the basic directions of development of cognitive interests of pupils at accomplishing tasks with practical content;

- to develop the system of the tasks directed on development of cognitive interest of pupils, to work out the methodology of development of cognitive interests of pupils at accomplishing tasks with practical content and to check up the efficiency of the suggested methodology experimentally.

Methods of the research: studying and analysis of the literature and normative documents on the problem of research; conversation, questioning, analysis and generalization of the results of experimental work, checking of validity and reliability of the results on the basis of methods of mathematical statistics.

Scientific novelty and theoretical value of the research:

1. The necessity of special organization of educational activity of pupils of primary school for development of their cognitive interests during training mathematics is proved.

2. The requirements to development of cognitive interests of pupils of primary school by application of tasks with practical content during training mathematics are concretized.

3. The basic directions of development of cognitive interests of pupils at accomplishing tasks with practical content in the process of training mathematics in primary school, the requirements to selection of the tasks promoting development of cognitive interests of pupils and the system of exercises added with special tasks corresponding to these requirements are determined.

4. The methodology of accomplishing tasks with practical content promoting development of cognitive interests of pupils during training mathematics in primary school is developed.

The practical value of the research:

- the worked out manual and methodical recommendations on development of cognitive interests were used in educational process at training mathematics to pupils of primary school, therefore the level of formation of knowledge and skills was increased;

- the worked out manual and methodical recommendations for pupils and teachers of primary school are used by schoolchildren and teachers in educational process. The results of research can be used in working out of textbooks, methodical manuals on mathematics for pupils of primary school.

The positions taken out for defence:

1. Necessity of development of cognitive interests of pupils of primary school at accomplishing tasks with practical content at lessons of mathematics.

2. Requirements to knowledge, skills of pupils necessary for development of their cognitive interests at the course of mathematics in primary school.

3. Basic directions of development of cognitive interests of pupils of primary school by application of tasks with practical content.

4. Methodical system of development of cognitive interests of pupils (1-4 classes) with application of tasks with practical content.

The perspectives of the research. The thesis represents a scientific-methodical system which effective use promotes the development of cognitive interests of pupils of primary school.

At the same time, it is necessary to mention the perspectivity of the research of development of cognitive interest, and we think, that the carried out research does not settle all the depth and variety of the problem. In conditions of constantly developing educational system occurrence of new forms and methods of development of cognitive interest opens deep opportunities for further searches in the area (problems of development of cognitive interests during training mathematics with the help of didactic games, elements of ethnopedagogics, etc.).