Стандарттау, метрология және сертификатау өнімнің, жұмыстың және қызметтің сапасын қамтамасыз етудің басты құралдары болып табылады


СИ жүйесінің физикалық шамаларының негізгі және



жүктеу/скачать 2.8 Mb.
бет79/86
Дата19.09.2023
өлшемі2.8 Mb.
#477974
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   86
Акишев

СИ жүйесінің физикалық шамаларының негізгі және
қосымша бірліктері

Шама

Бірлік

Аталуы

Мөлшері

Ұсынылатын белгіленуі

Аталуы

Белгіленуі

Қазақша

Халықаралық

Негізгі

Ұзындық

L

l

метр

м

m

Масса

M

m

килогграмм

кг

kg

Уақыт

T

t

секунд

c

s

Электр тоғының күші

I

I

ампер

А

А

Термодинамикалық температура

θ

T

кельвин

К

К

Зат мөлшері

N

n, ν

моль

моль

mol

Жарық күші

J

J

канделла

кд

cd

Қосымша

Жазық бұрыш

-

-

радиан

рад

rad

Денелік бұрыш

-

-

стерадиан

ср

sr



9-қосымша
СИ жүйесінің туынды бірліктері



Шама

Бірлік

Аталуы

Мөлшері

Аталуы

Белгіленуі

СИ бірліктерінің арқылы өрнек

Жиілік

Т-1

герц

Гц

с-1

Күш, салмақ

LTM-2

ньютон

Н

м·кг·с2

Қысым, механикалық кернеу

L-1 TM-2

паскаль

Па

м-1·кг·с2

Энергия, жұмыс, жұмыс мөлшері

L2 TM-2

джоуль

Дж

м2·кг·с2

Қуат

L2 TM-3

ватт

Вт

L2 TM-3

Зат мөлшері

ТІ

кулон

Кл

с·А

Электр кернеуі потенциал, электр қозғауыш күш

L2 TM-3 I-1

вольт

В

м2кг·с-3·А-1

Электр сыйымдылық

L-2M-1T4I

фарад

Ф

м-2 кг-1 ·с-4·А2

Электр кедергісі

L2 MT-3I-2

Ом

Ом

м2 кг·с-3·А2

Электр өтімділігі

L-2M-1T3I2

Симменс

См

м-2 кг-1·с3·А2

Магниттік индукция ағыны

L2 TM-2I-2

вебер

Вб

м2 кг·с-2·А-1

Магниттік индукция

МТ-2 I-1

тесла

Тл

кг·с-2·А-1

Индуктивтілік

L2 MТ-2 I-2

генри

Гн

м2 кг·с·А-2

Жарық ағыны

J

Люмен

лм

кд·ср

Жарықталынуы

L2J

люкс

лк

м-2·кд·ср

Радионуклид белсенділігі

T-1

беккерель

Бк

с-1

Иондағыш сәуленудің жұтылатын мөлшері

L2T-2

грей

Гр

м2·с-2

Сәулеленудің эквиваленті мөлшері

L2T2

зиверт

Зв

м2·с-2



10-қосымша
СИ бірліктерімен қатар қодануға жіберілетін жүйеден тыс бірліктер



Шамалар атауы



Бірліктер

Аталуы

Белгіленуі

СИ бірлігімен арақатынасы

халықаралық

Қазақша

Масса

Тонна,
Массаның атомдық бірлігі

t

u


Т

м.а.б


10 kg

≈1.66057*10-27kg

Уақыт

Минут
Сағат
Тәулік

min
h
d

мин
с
тәу

60s
3600s
86400s

Жазық бұрыш

Грудус

Минут

Секунд

Град1
…0

…`


…``


…д
…0

…`


…``


град


(π/180)rad=1.745329*10-2rad

(π/10800)rad=2.908882*10-4 rad


(π/64800)rad=4.848137*10-6 rad

Көлем сыйымдылығы

Литр2

l

л

10-3m3

Ұзындық

Астрономиялық бірлік
Жарықтық
жыл
парсек

ua

ly
ps
а.б.

ж.ж.
пк
≈1.49598*1011m

≈9.4605*1015m


≈3.0857*1016m

Оптикалық күш

Диоптирия




дптр

1*m-1

Аудан

Гектар

ha

га

104m2

Механикалық кернеу

Квадрат метріне
Ньютон

N/mm2

Н/мм2

1MPa

Энергия

Электрон-вольт

eV

эВ

≈1.60219*10-19m

Толық қуат

Вольт-ампер

V*A

В*А




Реактивті қуат

Вар

var

Вар






11-қосымша
Стьюдент таралуы бар n-1еркіндік дәрежелі кездейсоқ шамалар үшін tq коэффициентінің мәні



n-1

P=0.95

P=0.99

n-1

P=0.95

P=0.99

3

3,182

5,841

16

2,120

2,921

4

2,776

4,604

18

2,101

2,878

5

2,571

4,032

20

2,086

2,845

6

2,447

3,707

22

2,074

2,819

7

2,365

3,499

24

2,064

2,797

8

2,306

3,355

26

2,056

2,779

9

2,262

3,250

28

2,048

2,763

10

2,228

3,169

30

2,043

2,750

12

2,179

3,055




1,960

2,576

14

2,145

2,977












ХЗМБ шығарған метрология бойынша халықаралық нормативтік құжаттар
Заңдылық метрология бойынша жалпы талаптар

ХҚ 1 Метрология туралы заң


ХҚ 2 Заңдалған өлшем бірліктері
ХҚ 3 Өлшем құралдарының заңдылық талаптарға сәйкестігі
ХҚ 5 Өлшем аспаптары үшін салыстырып тексеру, сұлбаларын жасау қағидалары
ХҚ 6 Эталондар мен калибрлеу әдістері үшін құжаттама
ХҚ 8 Эталондарды ресми мойындау, пайдалану және сақтауды таңдау қағидалары
ХҚ 9 Метрологиялық қадағалау қағидалары
ХҚ10 Сынау лабороториялық пайдаланатын өлшем құралдарының салыстырып тексеру аралық интервалдарын анықтау бойынша басшылық
ХҚ12 Салыстырып тексеруге жататын өлшем құралдарының пайдалану салалары
ХҚ13 Өлщем нәтижелерін, түрін бекіту және салыстырып тексеруді мойындау бойынша екі немесе көп жақты келісімдерді жасау бойынша басшлық
ХҚ14 Заңдылық метрология бойынша қызметкерлерді дайындау. Біліктілік. Оқу бағдарламасы.
ХҚ15 Өлшем құралдарын сараптау кезінде сипаттамаларды таңдау қағидалары.
ХҚ18 Өлшеу кезіндегі материалдардың стандарттық үлгілерін пайдаланудың жалпы қағидалары
ХҚ19 Өлшем құралдарын сынау және түрлерін бекіту
ХҚ20 Өлшем құралдарын мен процестерді алғашқы және кейінгі салыстырып тексерулер
ХҚ23 салыстырып тексеру кезінде пайдаланылатын құрал-жабдықтарды мтрологиялық бақылау қағидалары.
ХН34 Өлщем құралдары дәлдігінің кластары
ХН42 Салыстырып тексерушілер үшін металл таңбалар


Масса мен күш өлшемдері

ХН15 Дән массасын гектолитрлермен өлшеу үшін аспаптар


ХН33 Ауада салмақ өлшеу нәтижелерінің шартты мәні
ХН47 Көп жүктік таразыларды сынау үшін үлгілік кірлер.
ХН50 Үздіксіз қызмет ететін автоматты таразылар
ХН51 Салмақ тарататын және салмақ сұрыптайтын қондырғылар
ХН52 100 г – нан 50 кг – ға дейін дәлдіктің қарапайым класындағы алты қырлы кірлер
ХН60 Күш түрлендіргіштері үшін метрологиялық ұсыныстар
ХН61 Автоматты дозаторлар
ХН74 Электронды салмақ өлшеу қондырғылары
ХН76-1 Автоматты емес салмақ өлшеу қондырғылары 1-бөлім. Метрологиялық және тезникалық талаптар. Сынақтар.
ХН76-2 Автоматты емес салмақ өлшеу қондырғылары. 2-бөлім. Сынақтар бойынша есеп беру моделі
ХН106 Автоматты теміржол таразылары.
ХН107 Дискретті әсердегі автоматты салмақ өлшеу қондырғылары
ХН107-ге қосымша
Сынау әдістері және сынақтар туралы есеп беру нысаны
ХН111 Е1, Е2, F1, F2, M1, M2, M3, дәлдік класты кірлер



жүктеу/скачать 2.8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   86



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет