Тақырыбы: Туған өлке экологиясы
жүктеу/скачать 307.36 Kb.
|
| Байқоңыр ғарыш айлағы.
Әлемдегі ең бірінші, әрі ірі ғарыш айлағы болып табылатын Байқоңыр соғылмай жатып арнайы факторлар ескерілді. Ол экватор жазықтығына жақын, сонымен қатар ракета ұшыруға қауіпсіз жер болып табылады. Және ғарыштан оралған объектілер үшін де қолайлы. Мұнда ғарышқа сапар шегуге барлық мүмкіндіктер қарастырылған. Осы ерекшеліктерінің арқасында ол бүкіл әлемде ең мықты ғарыш айлағының бірі болып табылады. Ракета тасығышқа арналған арнайы тұғырлар мен энергия, сумен қамтамасыз ететін жүйелер де бар. Байқоңырдан орбитаға осы кезге дейін 130-дан аса ракета ұшырылды. Жасанды серіктерді жіберу арқылы адамдар күнделікті өміріне қажетті ақпараттарды алады. Байқоңырдағы 15 негізгі кешеннің 9-ы зымыран ұшыруға арналған. Ал қазіргі таңда Байқоңыр Ресейге жалға берілген. Бұл шешімді Н.Ә.Назарбаев 2004 жылы 9-10 қаңтарда қабылдады. Ресей Байқоңырдағы құралдардың жағдайын сақтау және қамтамасыз ету үшін 1,5 млрд рубль жаратады, бұл оның Роскосмос бюджетіне кетіретін 4,2%-ын құрайды. Жалға беру туралы келісім шарт 2050 жылы аяқталады. Соңғы жылдары Қазақстандағы ғарыш айлағы үлкен экологиялық мәселелер туындатып жатыр. Біздің жерімізге кешеннен жылына 30-35 мың тонна улы заттар таралады. Жиі ұшырылатын ракета қалдықтарынан Шығыс және Орталық Қазақстан аймақтары ластануда. Улы газдар жаһандық жылынуға алып келуі мүмкін, сонымен қатар қышқыл жаңбырдың жаууына да әсерін тигізеді. Массалары үлкен зымырандардың жанармайларынан шыққан улы токсинді химиялық заттар жақын аймақтарға таралады. Бұл токсинді бөлшектер жануарларды әртүрлі аурулар мен патологияларға әкеледі. Онымен қоймай зымыран ұшырылғаннан кейін жақын аймақтарда ауа-райы бірден өзгереді. Температура төмендейді, боранды қатты жел соғады.Байқоңыр ғарыш айлағының біздің еліміз үшін рөлі ерекше. Дәл осы жерден ең маңызды адамзат өміріндегі жаңалық ашылды. Алайда бұл кешеннің пайдасымен қатар зияны да бар. Бұл зардаптар жыл сайын біздің экологиямызға әсерін тигізіп жатыр. Мұндай күрделі, әрі маңызды мәселелерді шешу үшін, әрине, мемлекет тарапынан көмек керек. Келтірілетін экологиялық мәселелерге көз жұмып қарауға болмайды. Зардаптардың шешу жолдарын таба алсақ, Байқоңыр бізге тек пайдасын алып келетін болады. Ал шешу жолы табылмаса, онда бұдан да қауіпті қатерлерге алып келеді. Аудан көлеміндегі өндіріс орындары және уран өндірістерінің әсері Еліміз тәуелсіздігін жариялаған ширек ғасырда сол тәуелсіздігімізді баянды етіп,ел экономикасын дамыту жолында атқарылған жұмыстар аз емес.Ауданымызда да жұмыстарын жандандырып жатқан үлкенді-кішілі жұмыс орындары аз емес.Шиелі күн сайын көркейіп келе жатқан Сыр өңіріндегі өлкенің бірі. Қазақстан экономикасының басым бағытының бірі уран өндірісі болып табылады.Бүгінде еліміз уран өндіру бойынша әлемнің көшбасшы мемлекеттерінің біріне айналып отыр.Уран өндірісі біздің ауданымыздағы өндіріс орындары қатарында алар орны ерек.Осы өндіріс орындарының зиянынды тұстарында ұмытпағанымыз жөн. Көмірсутек қорларына бай еліміз мұнай,газ,көмір қорлары бойынша 10-13 орында,ураннан алғашқы орындардың қатарындамыз. Уран өндірісі бойынша Шиелі ауданы аумағында орналасқан өндіріс орындарының бірі №6 кен басқармасы әлемге әйгілі «Казатомпром» ұлттық компаниясының филиалы болып есептеледі.Кен басқармасында ПВ-1 және ПВ-2 цехтары жұмыс жасайды.Мұнда жер асты құбырмен сілтілендіру арқылы 500-650 метр тереңдіктен уран қоспасы жабық түрде ашылып,өңдеуге жіберіледі. Ауданымызда орналасқан өте сирек кездесетін элементтер өндіретін РУ-6 кен орыны бар.Өндіретіні-кәдімгі баршамызға белгілі уран кені.Оны жер астында қышқылмен байланыстыру әдісі арқылы алады. Бүгінгі таңда аталған мекемеде «Солтүстік Қарамұрын» және «Иіркөл» кен орындарында уран өндіріп отыр.Өндіріс қызметкері Абай Қостаев мырзаның сөзінше : « Шахталардағыдай немесе карьердегідей тау жынысын қопарып,оны жер бетіне шығарып,үлкен тас диірмендерге салып уатып немесе аса зор ыдыстарға салып қышқыл заттармен ерітпейді.Экологиялық ахуалға зиян тигізбес үшін барлық жұмыс жер астында,тау жыныстары орналасқан жерінде жүреді.Сондықтан ауаны ластайтын шаң-тозаң,қышқыл заттардың буы жер бетіне шықпайды.Әлемдегі экологияны басты назарда ұстайтын мемлекеттердің барлығы қазір осы тәсілді қолданады.Бүгінде уран өндірісіндегі күкірт қышқылы да қоршаған ортаны бұзады деген әңгіме айтылып қалады.Біздің тәжірибемізде ондай жоқ.Мысалы,күкірт қышқылы бізге темір жол арқылы арнайы құтылармен жеткізіледі.Оны герметикалық цистерналарға құйып аламыз.Сонан соң елді мекендерден тысқары жатқан жолдармен тасымалдап,көздеген жерге жеткіземіз. Жалпы,уран өндірісі бүгінде жаңа сатыға көтерілген.Соның арқасында қоршаған ортаның ластануы болмайды,кеніштердің айналасындағы елді мекен тұрғындарының денсаулығына зиян келмейді деп айтуға болады »,-деген сөздерімен уран өндірісінің қауіпсіз екендігін түсіндіргендей болды. Негізі 1971 жылы қаланған «Иіркөл» кен орыны да уран өндіреді.Кеніштің жобалық қуаттылығы шамамен жылына 700 тонна. Ауданымыздағы «Иіркөл» кен орынының риднигін игеру кезінде атмосфераға келесідей ластаушы заттар бөліп шығады: -Күкірт қышқылының аэрозольдері,аммиакты селитраның шаңы,технологиялық жабдықтардың және технологиялық ерітінділерді өңдеу процестерінің жұмысынан бөлінетін радионуклиндер (күкірт қышқылының қоймасы және ыдыстары,аммиакты селитраның қоймасы). -Марганец және оның қосылыстары,темір оксидтері,фторлы газ тәріздес қосылыстар,азот диоксиді,көміртек оксиді,абразивті,бейорганикалық шаң,механикалық өңдеу станоктары мен дәнекерлеу жұмыстарынан бөлінген қалқымалы заттектер. -АЗС және отын қоймаларынан бөлінетін дизотын мен бензиннің булары. -Арнайы техника мен автокөліктердің,дизельді электрстанцияның ДВС отындарының жану өнімдері-азот диоксиді (оксиді),көміртек оксиді,күкірт оксиді,альдегидтерр ,бензапирен,көмірсутектер,күйе. 2011 жылдан бері жұмыс жүргізіп отырған «Кемикал» мұнай-химиялық компаниясы Шиелі кенті, «Көкшоқы» мөлтек ауданындағы Қызылорда филиалының құбыр зауыты су,газ бағытындағы құбырлардың бірнеше түрлерін шығаруда. жүктеу/скачать 307.36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|