Тақырып 14 Міндеттемелер мен капиталтардың аудиті

ЖК тексерудің негізгі процедуралары: 
 ЖК қалыптасуының дұрыстығын тексеру (құрылтай келісім, заң);
 құрылтайшылар салымдарының уақытында және толықтығын тексеру; 
 ЖК өзгеоуінің негізделгендігін және оны уақытында құрылтай құжаттарына
енгізілуін тексеру; 
 мүлікті және салым ретінде енгізілген басқа мүліктік құқықтарды түгендеу; 
 әрекеттегі заңдар жиынтығымен салыстыру бойынша ЖК есебінде анықталған
ауытқуларды жою бойынша ұсыныстарды дайындау және негіздеу.
ЖК аудитінің негізгі сатысы – бұл қалыптасудың дұрыстығын тексеру. Сонымен
қатар қашан және қай ауданда субъект тіркелгендігін, оның құрылтайшыларын, олардың
ЖК-ғы үлесін, оның қалыптасу тәртібін анықтау қажет.
Бюджеттен бөлінген қаражаттар есебінен қалыптасқан мемлекеттік субъектілердің
ЖК құқықтық формасының ұйымдасуы мен меншік формасына байланысты,
қатысушылар енгізген (ақшалай және материалды) қаражаттар есебінен қалыптасқан
мемлекеттік емес коммерциялық құрылымдар бірнеше заңды немесе жеке тұлғалардың
коллективті қабілеті болып табылады. Ақшалар мен құнды қағаздар, мүліктік құқықтар,
соның ішінде жерді пайдалану құқығы және интеллектуалды әрекет нәтижелеріне құқық
жарғылық капиталға салым бола алады. ЖК-ға құрылтайшылардың табиғи формадағы
немесе мүліктік құқық түріндегі салымдары барлық құрылтайшылардың келісімімен
немесе жалпы жиналыстың шешімімен ақшалай формада бағаланады. Егер осындай
салымның құны 20 000 АЕК эквивалентті сомасынан жоғары болса, онда бағалауды
тәуелсіз эксперт өткізуі тиіс.
ЖК-ға салымдардың фактілік түсу моменті ақшалай қаражаттар үшін – есеп шотқа
немесе кассаға ақшаларды есепке алу күні, негізгі қаражаттар үшін (материалды және
материалды емес активтер) - негізгі қаражаттар мен басқа растайтын құжаттардың
қабылдау-беру актісін құру күні. Қабылдау-беру актісінің мәліметтері бойынша аудитор
салымдардың толық және уақытында кірістірілгендігін тексеру керек (ТТН, кіріс кассалық
ордерлер). Тіркеуге дейін салымдардың бекітілген мөлшерін барлық құрылтайшылардың
енгізгенін, құрылтай құжаттарымен сәйкес ЖК толық қалыптасқандығын, салымдар
ретінде құрылтайшылар нақты не енгізгендігін, мүлікті тек пайдалануға беретін қатысушы
салымының мөлшері қалай анықталатыны, құнды көріністе қатысушының салымы қалай
бағаланатыны және қандай жағдайларда тәуелсіз сарапшының бағасы қажет екендігін
анықтау қажет. 
ЖК тексерудің негізгі процедуралары – ЖК өзгеруінің негізделгендігін тексеру,
оның өзгеруі бойынша шешім қатысушылардың жалпы жиналысында оның толық
төлемінен кейін ғана қабылдануы мүмкін. 
ЖК тексерудің сапасын жоғарылату үшін аудитор салымға енгізілген мүліктік және
басқа мүліктік құқықтарды түгендеуді жүргізуі тиіс.
Аудиттің аяқтаушы процедурасы – бұл жою бойынша ұсыныстарды жалпылау. 
Қосымша төленген капиталдың аудиті бойынша (номиналды құннан меншік
акцияларды сату құнын ҚТК-арттыру). Сонымен қатар ДОК мөлшерін анықтаудың
дұрыстығын тексеру қажет, 531 шоттың мәліметтерімен осы бап бойынша баланстағы
қалдықтарды және ж/о №13 шоттың кредиті бойынша салыстыру қажет. 
Қосымша төленбеген капитал – қайта бағалау нәтижесінде негізгі қаражаттар мен
ұзақ мерзімді инвестициялардың алғашқы құнын арттыру сомасы. Сонымен қатар қайта
бағалаудың дұрыстығы тексеріледі. 
Резервтік капитал қарастырылмаған шығындарды жабу үшін және негізгі кірістің
қаражаттары жетпеген жағдайда инвестордың құжаттарын төлеу үшін түзіледі.
Бөлінбеген кіріс (жабылмаған шығын). Сонымен қатар ж/о №13 және 561, 562
шоты бойынша бас кітаптың мәліметтерімен жыл басындағы және жыл соңындағы
қалдықтарды салыстыру қажет. 

Бөлінбеген кірістің көлемін бағалау алда өткен есеп беру кезеңімен салыстыру
арқылы жүргізіледі.
Шаруашылық субъект міндеттерінің аудиті. Ұзақ мерзімді міндеттер – ұзақ
мерзімді несиелер, ұзақ мерзімді займдер.
Келесі сұрақтарға басты назарды аудару қажет:
1 Қызметкерлер мен еңбек ақы бойынша есеп айырысу аудиті. 
Тәжірибелік сабаққа берілген есепті шығару қажет.
Әдебиет
1 Ажибаева З.Н. Аудит: Учебник. – Алматы: Экономика, 2004., 413-446 б. 
2 Абленов Д.О. Аудит негіздері: Оқулық. – Алматы: Экономика, 2005., 239-259 б.

жүктеу/скачать 140.48 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: