Тақырыптың өзектілігін негіздеу Зерттеудің мақсаты мен міндеттері
Топырақ қоршаған орта факторларының әсері
жүктеу/скачать 20.55 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Топырақ түзуші орта факторлары
| Топырақ қоршаған орта факторларының әсері
Топырақ түзуші экологиялық факторлар топырақтың қалыптасуы мен құрылымында шешуші рөл атқарады. Бұл факторларға көптеген мыңжылдықтар бойы жер бетіне әсер ететін геологиялық, Климаттық, биологиялық және антропогендік процестер жатады. Бұл тарауда біз осы факторлардың әрқайсысы топырақтың қалыптасуына қалай үлес қосатынын және оның сипаттамаларын анықтайтынын қарастырамыз. Геологиялық факторлар топырақтың қалыптасуындағы негіздердің бірі болып табылады. Тау жыныстары, топырақ түрі және оның химиялық құрамы негізінен геологиялық процестерге байланысты. Тау жыныстарындағы минералдар топырақтағы элементтердің құрамын, сондай-ақ оның құрылымы мен ылғалды сақтау сияқты физикалық қасиеттерін анықтайды. Климаттық факторлар топырақтың пайда болуына айтарлықтай әсер етеді. Температура мен жауын-шашын топырақтағы минералдар мен органикалық заттардың өзара әрекеттесу процестеріне әсер етеді. Суық климатта топырақ түзілу процестері баяулауы мүмкін, ал жылы климатта олар қарқынды болады. Климат сонымен қатар белгілі бір аймақта өсетін өсімдік түрлеріне, демек, топыраққа түсетін органикалық Материалдың құрамына әсер етеді. Топырақтың қалыптасуында биологиялық факторлардың да маңызы зор. Топырақты мекендейтін өсімдіктер мен микроорганизмдер органикалық материалды енгізіп, оның химиялық құрамын өзгертеді. Өсімдік тамырлары топыраққа физикалық түрде еніп, су өткізгіштігін жақсартатын арналар жасай алады. Микроорганизмдер Органикалық заттардың ыдырауында және топырақты қоректік заттармен байытуда маңызды қызмет атқарады. Қазіргі әлемдегі антропогендік факторлар да топыраққа айтарлықтай әсер етеді. Жерді пайдалану саясаты, ауыл және қала құрылысы, өнеркәсіптік қызмет және ауа мен судың ластануы топырақ патронатына өзгерістер енгізеді, кейде қайтымсыз. Топырақ түзуші орта факторлары Топырақ табиғи дене ретінде әртүрлі экологиялық факторлардың әсерінен қалыптасады. Топырақ түзуші факторлар деп аталатын бұл факторлар жер жамылғысының құрылуы мен дамуында шешуші рөл атқарады. Осы факторларды зерттеу топырақта болып жатқан процестерді және олардың қоршаған ортаға әсерін жақсы түсінуге мүмкіндік береді. Топырақтың негізгі факторларының бірі-климат. Климат аймақтағы температура мен ылғалдылық жағдайларын анықтайды, бұл өз кезегінде топырақтағы химиялық реакциялардың жылдамдығына және органикалық заттардың ыдырауына әсер етеді. Мысалы, ылғалды климаттық жағдайлар қышқыл топырақтың пайда болуына ықпал етеді, ал құрғақ климат тұзды батпақтарға әкелуі мүмкін. Геологиялық факторлар да маңызды рөл атқарады. Аймақта кездесетін тау жыныстары топырақтың минералды құрамын анықтайды. Мысалы, әктас сілтілі топырақтың пайда болуына ықпал етеді, ал сазды жыныстар сазды топырақтың пайда болуына әкелуі мүмкін. Өсімдіктер мен микроорганизмдер сияқты биологиялық факторлар топырақтың түзілуіне үлкен әсер етеді. Өсімдік тамырлары Органикалық заттардың пайда болуына ықпал етеді және топырақ құрылымын жақсартады. Бактериялар мен саңырауқұлақтар сияқты микроорганизмдер топырақтың минералдану және қоректік заттармен байыту процестеріне қатысады. Сонымен, егіншілік және индустрияландыру сияқты адам әрекеттеріне байланысты антропогендік факторлар топырақ түзуші процестерге де әсер етуі мүмкін. Топырақ эрозиясы, ластану және минералдардың қоныс аударуы адамның топыраққа әсер етуінің салдары болып табылады. Осылайша, қоршаған ортаның топырақ түзуші факторлары әртүрлі аймақтардағы топырақ сипаттамаларын анықтайтын өзара байланысты процестердің күрделі желісі болып табылады. Бұл факторларды түсіну ауыл шаруашылығы, экология және табиғи ресурстарды тұрақты пайдалану үшін өте маңызды жүктеу/скачать 20.55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|