Маңызды қасиетері мен жеке басының сапасының кәсіптік көрсеткіштері
Көрсеткіштердің топтары
|
Көрсеткіштердің түрлері
|
I
|
Физикалық
|
Бұлшық еттің энергиясының шығыны, физикалық күштерге төзімділігі, динамикалық және статикалық күштер, климаттық өзгерістерге шыдамдылығы, қолдың күші.
|
II
|
Психосенсорлық
|
Көзбен көрудің және есітудің өткірлігі және дәлдігі, тактилдік және кинетикалық сезінулер;сезімдерді ажырату сезімталдығы; стаикалық жағдайдағы және қозғалыстағы заттарды қабылдау; кеңістікті және уақытты қабылдау.
|
III
|
Психомоторлық
|
Қозғалыстың темпі, қозғағыш рекцияның жылдамдығы, ритм, қозғалысты үйлестіру, қозғалыстың орнықтылығы, қозғалыстың дәлдігі.
|
IV
|
Ой-өрісінің сферасы
|
Көңіл аударудың ерекшелігі, қадағалағыштық,көру, есіту және қозғағыш ұғым-ес, елестету, ойлаудың ерекшеліктері, техникалық қондырғыларды түсіну және техпроцесстердің маңызы.
|
V
|
Темперамент және мінезі
|
Ең жоғарғы нерв қызметінің типі, сезімдік-еріктік сапасы, қасиеті, мақсатқа лайықтылығы, орнықтылығы, белсенділігі, ұйымдастырушылығы, табандылығы, ынталылығы,.
|
VI
|
Әлеуметтік-психологиялық
|
Бірлесіп істеуге қабілеттілігі, жолдастықты сезінужәне ұжымдықты сезіну, еңбекке қарым-қатынасы.
|
Кәсіби жарамдылық: осы мамандыққа орынды мотивтендіру; қауіптілікті сезіну табалдырығы; жақсы көз мөлшер; орнықтылық; концентрация; көңілін аудару; қозғағыш аппаратының бірқалыпты күйі; талдағыштардың жоғары жіберу қабілеттілігі және т.б.
Кәсіптік жарамсыздығы: созылмалы ауруының және жарақатының болуы, қауіптілікті сезінудің төмен (аласа) табалдырығы, нашар көру, алаңғасарлық, сол жұмысына орынды мотивтендірілуінің болмауы, ынтасыз-ықылассыз болуы және т.б.
Жобаланған жоғарылатылған жүргіштікті автомобильдің басты цилиндр баспасы еңбек қауіпсіздігі Мемлекетаралық стандарттари жүйесіне сәйкес эргономикалық талаптарын ескере отырып жаңа баспа жобаланды.
Қазақстан Республикасының Госстандарт стандарттау бойынша ұлттық органы дауыс берген Мемлекетаралық стандартизация ,метрология және сертификация кеңесінің №3 қабылданған өзгерісіне сәйкес ( №20 хаттама 01.11.2001жылғы ) ГОСТ 12.2.120-88 (ИСО3411-82,ИСО3449-80,ИСО3457-79,ИСО3471-80, ИСО 6682-86, ИСО6683-81 Халықаралық стандарттардың жалпы техникалық талаптары ескерілген. Машина операторының жұмыс орнына қойылатын жаңа талаптар бойынша баспаның кабина еденінен биіктігі 250-ден 100 мм аралығында болуы керек. Жобаланған басты цилиндр баспасының биіктігі 215 мм.
IV ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
Дайындама алу әдісін таңдау.
Берілген тетікке дайындама таңдау кезінде оның алу әдісін белгілейді, конфигурациясын, өлшемдерін, өлшемдерге шақтамаларды анықтайды, механикалық өңдеудің әдібін және жасаудағы техникалық талаптарды белгілейді.
Дайындама әдісін таңдауда ең басты критерий болып дайын тетіктің берілген сапасын оның минималды өзіндік құнымен қамтамассыз ету. Дайындама алу берілген қөлемдегі жылдық шығарылымды орындауда дайын тетіктің өзіндік құнының нақты технико-экономикалық есебіне байланысты.
Дайындама алудың технологиялық процесі материалдың технологиялық құрамына , тетіктің конструктивті формасына және өлшемдеріне және шығарылу бағдарламасына байланысты.
Тетіктің форма түзу тапсырмасын дайындама алу сатысына ауыстыру арқылы материал шығынын , кесу арқылы механикалық шығын үлесін және тетіктің өзіндік құнын азайтылады.Дайындаманы таңдау барлық жағдайда өте маңызды өндірістік процестің экономикалық көрсеткіштеріне негізделеді.
9 дайындамаға дейінгі механикалық өңдеуде ең аз өзіндік құнға еркін соғылған немесе пресстеу арқылы алынған соғу арқылы жетеді. 300 дайындамадан аса механикалық өңдеуде құю немесе штамптау арқылы алынған тетікпен салыстырғанда ең аз өзіндік құнға ие болады.
Токарлық жону, фрезерлеу , сүргілеуді құю , металды қысыммен немесе пісіру арқылы экономикалық тиімді жолмен алу мүмкін болатын тетіктерді дайындауға қолдануға болмайды.
Жобаланған автомобилдің басты тежегіш цилиндріні поршенін механикалық өңдеудің технологиялық процесі.
Ішкі беті Ǿ36 біртұтастануға қарсы жүйенің тұрқысын өңдеу кезіндегі операцияаралық және жалпы әдіпті есептеу.
Дайындаманы-қалыпталған деп қабылдаймыз. Өңделуге жататын бет Ǿ36.Өңдеудің жоспарын келесідей қабылдаймын:
1.Қаралтым жону.
2.Таза жону.
3.Ажарлау.
4.Жұқа ажарлау.
Дайындаманы келесі дәлділік кластары бойынша өңдейміз:
1.Қаралтым жону , шақтама 1600 мкм.
2.Таза жону, шақтама 340 мкм.
3.Ажарлау ,шақтама 25 мкм.
4.Жұқа ажарлау ,шақтама 17 мкм.
1)Қаралтым жонудағы әдіпті анықтау.
Rzi-1 және Ti-1 мәндерін кестеден таңдап аламыз. Rzi-1 =150мкм және Ti-1 =250мкм.
Кеңістіктік ауытқуды келесі өрнек арқылы анықтаймыз:
(1.1)
дайындама қисықтығын келесі өрнекпен анықтаймыз:
(1.2)
/мм
23 мм.
Центрлеу кезіндегі центрлік ойықтың орын ауыстыруы төмендегі өрнекпен анықталады:
(1.3)
Дайындама диаметрі шақтамасы 1.12 мм.
(1.4)
Бірінші қаралтым операциядағы дайындаманы орнату қателігі центрлеу қателігіне тең болады
Қаралтым жонудағы диаметрдің минималды әдібі келесі өрнек бойынша анықталады:
(1.5)
2)Таза жонудағы әдіпті анықтау
Rzi-1 және Ti-1 мәндерін кестеден таңдап аламыз. Rzi-1 =100мкм және Ti-1 =120 мкм.
Кеңістіктік ауытқуды келесі өрнек арқылы анықтаймыз:
және мкм
Онда
Дайындаманы центрінен қайта орналастырғанда орналастыру қателігі .
(1.6)
3)Тазалай ажарлау кезіндегі әдіп мәнін анықтау.
Rzi-1 және Ti-1 мәндерін кестеден таңдап аламыз. Rzi-1 =25мкм және Ti-1 =25мкм.
Кеңістіктік ауытқуды келесідей анықтаймыз:
(1.7)
(1.8)
4)Жұқа ажарлау кезіндегі әдіп мәнін анықтау.
Rzi-1 және Ti-1 мәндерін кестеден таңдап аламыз. Rzi-1 =5мкм және Ti-1= 15мкм.
Кеңістіктік ауытқуды келесідей анықтаймыз:
(1.9)
Технологиялық операция бойынша есептік минималды өлшемдерін анықтаймыз.Есептеуді жұқа ажарлау операциясынан бастаймыз, себебі өңделетін бет сыртқы болып табылады, жұқа ажарлау үшін минималды есептік диаметрі келесідей болады:
36 мм
Таза ажарлау үшін
36,28 мм
Таза жону үшін
35,136 мм
Қаралтым жону үшін
34,9 мм
Дайындама үшін
33,5 мм
Сосын минималды есептелген диаметрлерді сәйкес шақтамаларына дейін шамаластырамын:
Жұқа ажарлау үшін
36 мм, шақтама 0,017мм , шамаластырылған мәні 36 мм.
Таза ажарлау үшін
36,28 мм, шақтама 0,025мм, шамаластырылған мәні 36,28мм.
Таза жону үшін
35,136 мм, шақтама 0,100 мм, шамаластырылған мәні 35,136 мм.
Қаралтым жону үшін
34,9 мм , шақтама 0,340 мм, шамаластырылған мәні 34,9 мм.
Дайындама үшін
33,5 мм, шақтама 1,600 мм, шамаластырылған мәні 33,5 мм.
Өңделетін беттің әрекетіне байланысты ең үлкен шектік өлшемдерін табамын:
Максималды диаметрлері:
Жұқа ажарлау үшін
(1.10)
36+0,017 =36,98 мм.
dmах4=35,28+0,025=35,25 мм;
dmах3 =35,136+0,1=35,036 мм ;
dmах2 =34,9+0,340=34,56 мм
dmах1 =33,5+1,600=31,5 мм
Шектік әдіптерді өрнек бойынша анықтаймыз:
(1.11)
Жұқа ажарлау үшін :
36-35,28=0,072 мм
35,98-35,25=0,073 мм
Таза ажарлау үшін :
35,28-35,136=0,144 мм
35,25-35,036=0,214 мм
Таза жону үшін:
35,136-34,9=0,236 мм
35,036-34,56=0,476 мм
Қаралтым жону үшін :
34,9-33,5=1,4 мм
34,56-31,5=3,06 мм
Ǿ36 бетін технологиялық өңдеу әрекеті
|
Әдіп элемент-тері, мм
|
Есептік
әдіп
2zmin. мкм
|
Есептік өлшем dp, mm
|
Шақта-ма
, МКМ
|
Шектік өлшем,мм
MM
|
Әдіптрдің шектік мә мәнде
|
RZ
|
T
|
|
dmin
|
dmax
|
2zпрmin
|
2zпрmax
|
Дайындама
|
150
|
250
|
300
|
|
33,5
|
1600
|
33,5
|
31,5
|
|
|
Жону:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Алдын-ала
|
50
|
50
|
18
|
2700
|
34,9
|
340
|
34,9
|
34,56
|
1400
|
3060
|
Ақырғы
|
30
|
30
|
12
|
2118
|
35,136
|
100
|
35,136
|
35,036
|
236
|
476
|
Ажарлау:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Алдын-ала
|
10
|
20
|
6
|
272
|
35,28
|
25
|
35,28
|
35,25
|
114
|
214
|
Ақырғы
|
5
|
15
|
|
2 36
|
36
|
17
|
36
|
35,98
|
72
|
73
|
Сыртқы диаметрі Ǿ48 біртұтастануға қарсы жүйенің тұрқысын өңдеу кезіндегі операцияаралық және жалпы әдіпті есептеу.
Дайындаманы-қалыпталған деп қабылдаймыз. Өңделуге жататын бет Ǿ48. Өңдеудің жоспарын келесідей қабылдаймын:
1. Ажарлау.
2. Жұқа ажарлау.
Дайындаманы келесі дәлділік кластары бойынша өңдейміз:
Центрлеу кезіндегі центрлік ойықтың орын ауыстыруы төмендегі өрнекпен анықталады:
(1.12)
Дайындама диаметрі шақтамасы 1.10 мм.
Бірінші ажарлау операциясындағы дайындаманы орнату қателігі центрлеу қателігіне тең болады
1)Тазалай ажарлау кезіндегі әдіп мәнін анықтау.
Rz және T мәндерін кестеден таңдап аламыз. Rz=10мкм және T =20мкм.
Кеңістіктік ауытқуды келесідей анықтаймыз:
(1.13)
(1.14)
2)Жұқа ажарлау кезіндегі әдіп мәнін анықтау.
Rzi-1 және Ti-1 мәндерін кестеден таңдап аламыз. Rzi-1 =5мкм және Ti-1= 15мкм.
Кеңістіктік ауытқуды келесідей анықтаймыз:
(1.15)
Технологиялық операция бойынша есептік минималды өлшемдерін анықтаймыз. Есептеуді жұқа ажарлау операциясынан бастаймыз, себебі өңделетін бет сыртқы болып табылады, жұқа ажарлау үшін минималды есептік диаметрі келесідей болады:
48 мм
Таза ажарлау үшін
47,932
Дайындама үшін
47,932
Сосын минималды есептелген диаметрлерді сәйкес шақтамаларына дейін шамаластырамын:
Жұқа ажарлау үшін
48 мм, шақтама 0,020мм , шамаластырылған мәні 48мм.
Таза ажарлау үшін
47,932 мм, шақтама 0,04мм, шамаластырылған мәні 47,932 мм.
Дайындама үшін
47,328 мм, шақтама 0,130 мм, шамаластырылған мәні 47,37 мм.
Өңделетін беттің әрекетіне байланысты ең үлкен шектік өлшемдерін табамын:
Максималды диаметрлері:
Жұқа ажарлау үшін
(1.16)
48-0,02 = 47,98 мм.
dmах2=47,93-0,04=47,89 мм;
dmах1 =47,3-0,13=47,17 мм ;
Шектік әдіптерді өрнек бойынша анықтаймыз:
(1.17)
Жұқа ажарлау үшін :
48-47,93=0,07 мм;
47,98-47,89=0,09 мм;
Таза ажарлау үшін :
47,93-47,3= 0,63 мм;
47,89-47,17=0,72 мм;
Ǿ48 бетін технологиялық өңдеу әрекеті
Ұзындығы 30 мм
|
Әдіп элемент-тері, мм
|
Есептік
әдіп
zmin. мкм
|
Есептік өлшем dp, мм
|
Шақта-ма
, мкм
|
Шектік өлшем,мм
MM
|
Әдіптрдің шектік мә мәнде
|
RZ
|
T
|
|
dmin
|
dmax
|
2zпрmin
|
2zпрmax
|
Дайындама
|
150
|
200
|
100
|
|
47,32
|
130
|
47,3
|
47,17
|
|
|
Ажарлау:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Алдын-ала
|
10
|
20
|
4
|
2 450
|
47,932
|
40
|
47,93
|
47,89
|
630
|
720
|
Ақырғы
|
5
|
15
|
2
|
2 34
|
48
|
20
|
48
|
47,98
|
70
|
90
|
Ажарлау кезіндегі кесу режимін таңдау.
1.Ажарлау тереңдігі t :
t=(0,005…0,1) мм/жүріс.
t=0,1 мм/жүріс
2.Жүріс саны i:
(1.18)
Мұнда h-ажарлау (диаметр) әдібі ,мм.
3.Бойлық беріс S :
(1.19)
B-ажарлау ені , мм.
S=0,8 23=18,4 мм .
4.Тетіктің айналу жылдамдығы :
м/мин (таза ажарлау үшін),
м/мин (таза ажарлау үшін).
5Тетіктің айналу саны n:
(1.20)
Мұнда D-тетік диаметрі, мм.
6.Столдың бойлық орын ауыстыру жылдамдығы :
(1.21)
Сыртқы диаметрі Ǿ28 біртұтастануға қарсы жүйенің тұрқысын өңдеу кезіндегі операцияаралық және жалпы әдіпті есептеу.
Дайындаманы-қалыпталған деп қабылдаймыз. Өңделуге жататын бет Ǿ28. Өңдеудің жоспарын келесідей қабылдаймын:
1. Ажарлау.
2. Жұқа ажарлау.
Дайындаманы келесі дәлділік кластары бойынша өңдейміз:
Центрлеу кезіндегі центрлік ойықтың орын ауыстыруы төмендегі өрнекпен анықталады:
(1.22)
Дайындама диаметрі шақтамасы 1.10 мм.
Бірінші ажарлау операциясындағы дайындаманы орнату қателігі центрлеу қателігіне тең болады
Достарыңызбен бөлісу: |