Тарих 90 жауаптар
)Қазақ хандығының құрылуы, оның барысы жəне негізгі оқиғалары
жүктеу/скачать 0.67 Mb. Pdf көрінісі
|
| 30)Қазақ хандығының құрылуы, оның барысы жəне негізгі оқиғалары.
Қазақ хандығының құрылуы Қазақстан аумағында жүрген этносаяси үрдістердің заңды нəтижесі еді.Қазақ хандығының негізін салған Ақ Орда билеушілері Ұрыс хан,Барақ хан ұрпақтары Керей мен Жəнібек болды.Олар Əбілқайыр хандығынан бөлініп шығып,өздерін қолдаған ру тайпалармен бірге,яғни 200 мыңдай адаммен Моғолстан ханы Есен бұғаның иелігіндегі Шу мен Талас аймағындағы Қозыбасы деген жерге қоныстанады.Қазақ хандығының құрылуы, дағдарысқа ұшырай бастаған Əбілқайыр мен Моғолстан мемлекетінің ішкі жағдайына байланысты болды.Əбілқайырдың ойраттарға қарсы күрестегі сəтсіздіктері мен ішкі саясаттағы қателіктері халық наразылығын қатты күшейтті. Моғолстан ханы Есенбұға Орда Ежен ұрпақтарымен одақтаса отырып,өз иелігінің батыс аумақтарын қорғауды көздеді.Ал Есенбұға өлген соң Керей мен Жəнібектің саяси ықпалы арта бастады.Қазақ хандығының құрылған уақыты Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарихи Рашиди» еңбегіндегі деректер бойынша 1465-1466 жылдар. Қазақ хандығының құрылуы Əбілқайыр ханды қатты қауіптендірді.солай ол 1468 жылы Моғолстанға жорыққа аттанады.Алайда жол бойында науқастанып қайтыс болады.Ол өлген соң оның ұрпақтары арасында берекесіздік болып оның кең иелігі Қазақ хандары Керей мен Жəнібекке өтеді.Əбілқайыр ұрпақтары Мəуереннахрға көшіп кетті.Моғолстан мен Əбілқайыр хандығының құрамындағы халықтар біртіндеп Керей мен Жəнібекке қосыла бастады,олардың беделі күшейе түсті.Алғашында «өзбек-қазақ» атауы болғанымен кейінірек «қазақ» атауын алады.Ендігі Керей мен Жəнібектің басты мақсаты Сырдария бойындағы қалаларды қайтару,бұрынғы Ақ Орда иеліктеріне өз билігін қайта орнату.Сыр бойындағы қалалар үшін к Қазақ хандары Əбілқайыр ұрпақтармен 30 жылдан астам уақыт бойы күрес жүргізді.Қазақ хандығы Əбілқайыр хан ұрпағы Мұхаммед Шайбани, Моғолстан ханы Жүніс,Орта Азиядағы Əмір Темір ,ойраттармен күрес жүргізуге тура келді.мен Жəнібектің көшіп кету себебін Шəкəрім Құдайбердіұлы «Түрік, қырғыз, қазақ һəм хандар шежіресінде» де түсіндіреді.Бұл дерегінде ол қазақ халқының жүздерге бөлінгендігін,қазақ ұраны «Алаш» сөзінің шыққан себебін көрсетеді жүктеу/скачать 0.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|