Дәріс 4
(3 сағат)
Тақырып. Идеал газдардың жылудинамикалық процестер
Дәріс сабақтың мазмұны
1 Жылудинамикалық процесстердің түрлері
2 Политропты процесс.
3 Изохоралық процесс.
4 Изобаралық процесс.
5 Изотермиялық процесс.
6 Адиабаттық процесс.
Жылудинамикалық процестерге изохоралық, изотермиялық, изобаралық, адиабаттық және политроптық процестер жатады. Жылу техникасында процестерге және олардың есептеуне үлкен көңіл бөлінген. Жылудинамикалық процестердің есептеліуне олардың басындағы және соңындағы барлық параметрлерін табу, жылулық және жұмыс мөлшерін анықтау және осы процесті P-V жылудинамикалық диаграммада көрсету.Изохоралық процесс тұрақты көлемде жүреді.
Политропты процесс дегеңіміз, жылуды қалай болса солай жеткізу немесе алып кету процессін айтады. Политропты процессте жылусыймдылық тұрақты болады.
Политропты көрсеткіші процесстің барлық нүктелері үшін белгілі, тұрақты шамада болады:
-
Изохоралық
|
;
|
Изобаралық
|
0;
|
Изотермиялы
|
1;
|
Адиабаттық
|
.
|
Политропты процесстің теңдеуі:
.
|
(1)
|
Жумыс дененің бастапқы және соңғы параметрлерінің қатынасы:
.
|
(2)
|
Жұмыс дене көлемін өзгеруінің меншікті жұмысы , кДж/кг:
.
|
(3)
|
процессіне қатысқан жылудың меншікті мөлшері, кДж/кг:
.
|
(4)
|
Меншікті энтропияның өзгеруі , кДж/(кгК):
.
|
(5)
|
Көлемі тұрақты процессті изохоралық деп атайды.
Изохорал процесстің теңдеуі:
.
|
(6)
|
Жумыс дененің бастапқы және соңғы параметрлерінің қатынасы:
.
|
(7)
|
Жұмыс дене көлемін өзгеруінің меншікті жұмысы , кДж/кг:
.
|
(8)
|
процессіне қатысқан жылудың меншікті мөлшері, кДж/кг:
.
|
(9)
|
Меншікті энтропияның өзгеруі , кДж/(кгК):
.
|
(10)
|
Қысымы тұрақты процессті изобаралық деп атайды
Изобаралық процесстің теңдеуі:
.
|
(11)
|
Жумыс дененің бастапқы және соңғы параметрлерінің қатынасы:
.
|
(12)
|
Жұмыс дене көлемін өзгеруінің меншікті жұмысы , кДж/кг:
.
|
(13)
|
процессіне қатысқан жылудың меншікті мөлшері , кДж/кг:
жылусыймдылық айналмалы болғанда (переменная):
,
|
(14)
|
жылусыймдылық тұрақты болғанда:
.
|
(15)
|
Меншікті энтропияның өзгеруі , кДж/(кгК):
.
|
(16)
|
Температура тұрақты процессті изотермиялық деп атайды. Изотермиялық процесстің теңдеуі:
.
|
(17)
|
Жумыс дененің бастапқы және соңғы параметрлерінің қатынасы:
.
|
(18)
|
Жұмыс дене көлемін өзгеруінің меншікті жұмысы , кДж/кг:
.
|
(19)
|
процессіне қатысқан жылудың меншікті мөлшері, кДж/кг:
.
|
(20)
|
Меншікті энтропияның өзгеруі , кДж/(кгК):
.
|
(21)
|
Адиабатты процесс – қоршаған ортамен, жалу алмасусыз өтетін жылудинамикалық процесс.
Адиабатты процесстің теңдеуі:
.
|
(22)
|
Жумыс дененің бастапқы және соңғы параметрлерінің қатынасы:
;
|
(23)
|
Жұмыс дене көлемін өзгеруінің меншікті жұмысы , кДж/кг:
.
|
(24)
|
процессіне қатысқан жылудың меншікті мөлшері, кДж/кг:
;
|
(25)
|
Меншікті энтропияның өзгеруі , кДж/(кгК):
;
|
(26)
|
Барлық процесстер формулаларынан меншікті ішкі энергияның өзгеруі , кДж/кг:
жылусыймдылық айналмалы болғанда (переменная):
,
|
(27)
|
жылусыймдылық тұрақты болғанда:
.
|
(28)
|
Барлық процесстер формулаларынан меншікті энтальпияның өзгеруі , кДж/кг:
жылусыймдылық айналмалы болғанда (переменная):
,
|
(29)
|
жылусыймдылық тұрақты болғанда:
.
|
(30)
|
Процессте қолданылатын жылу мөлшерін көрсететің коэффициенті, ішкі энергияның өзгеруіне барады:
.
|
(31)
|
және диаграммаларында процесстерді құрұ әдістері көрсетілген. және диаграммаларында жылудинамикалық процесстердің өзара орналасуы 1 суретте көрсетілген.
Сурет 1 - және диаграммадағы жылудинамикалық процесстері
Өздік бақылау сұрақтары
1 Жылудинамикалық процестерге қандай процестер жатады?
2 Изохоралық процесс дегеніміз не?
3 Изобаралық процестің негізгі есептеу формулаларын жазыңыз
4 изотермиялық процестің графигі қандай?
5 Адиабаттық процесс деп қандай процесті айтады
6 Политроп процесінің маңызы
Қолданылған оқулықтар
1 Бахмачевский Б.И. и др. «Теплотехника». - М.: Металлургиздат., 1969. - б.3-20
2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». - М.: Высшая школа, 1980. - б.3-15
3 Асамбаев А.Ж. «Техникалық термодинамиканың негіздері» - 2006. – б.4-16
4 Кабашев Р.А. «Жылу техникасы» - М.: Полиграфсервис., 2008. – б. 32-66
5 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41
6 Энергетиканың электрондық энциклопедиясы.
Достарыңызбен бөлісу: |