Тема №1: «Тамашала алфавит»
Тема 16: «Учидяхъ дугьби»
жүктеу/скачать 0.95 Mb.
|
| Тема 16: «Учидяхъ дугьби»
Кружокла мурадуни: а) к1ел яра х1ябал х1ячилизирад цаладикибти дугьбала хасдешуни аргъахъни; б) илдигъунти дугьби лук1нила кьяйдурти баяндарни. Кружокла г1яг1ниахълуми: таблицаби, карточкаби, суратуни. Кружокла башри. I. Хъули хъардарили делк1унти дуркьа дугьбала мяг1на якьинбарни. II. Царка ва учидяхъ дугьбачила баянти тикрардарни. III. Х1яз: «Гьари, даргая х1ячми». 1. Занзи т1уйзи … бикун. 2. Хя кьяшлизи… бикун. 3. Тяй шинничи… бикун. 4. Жита вацачи… бикун. 5. Ц1а някъличи…бикун. Жавабти. 1. Къизбикун. 2. Кьац1бикун. 3. Хуп1бикун. 4. Хапбикун. 5. Ламбикун. IV. Учидяхъ дугьбала мяг1на якьинбирни. Сен бик1ути: 1. Дуц1бик1утазивад, ца чедиикиб итил удиикиб? 2. Букьурла мас ургабикиб? 3. Чебла ахъес чебикиб. V. Дугьбала цалабикуни алк1ахъни. Существительноебачи глаголти имц1адирули, дугьбала цалабикуни дарая. 1. Далай… 2. Арши… 3. Гурда… 4. Марка… 5. Къукъу… 6. Г1ярг1я… 7. Галга… 8. Т1акьа… 9. Вякълякъи… 10. Кец1а… 11. Урхьу… 12. Дурх1ни… 13. Жита… 14. Байрахъ… 15. Мукьара… 16. Бец1… 17. Гъяй… 18. Дуруг… 19. Хя… 20. Кьяш… 21. Кьяца… 22. Тап… 23. Унза… 24. Пай… 25. Уршби… 26. Тупанг… 27. Дяга… 28. Дяг1… 29. Урчи… 30. Бугъа… 31. Шиша… 32. Шала… 33. Дудешуни… 34. Жинжирагъ… 35. Душманти… Жавабти. 1. Зайбухъун. 2. Лавшарбухъун. 3. Дуц1бухъун. 4. К1ант1арбухъун. 5. К1ухбухъун. 6. Халт1бухъун. 7. Гьак1арбухъун. 8. Хямкарбухъун. 9. Вякьярбухъун. 10. Вяшбухъун. 11. Рамчбухъун. 12. Т1ат1бухъун. 13. Мявбухъун. 14. Лап1арбухъун. 15. Лявбухъун. 16. Авбухъун. 17. Х1усбухъун. 18. Жургъбухъун. 19. Гъямбухъун. 20. Тякбухъун. 21. Т1ях1бухъун. 22. Гербухъун. 23. Жикьбухъун. 24. Г1елабухъун. 25. Ургабухъун. 26. Къяйкбухъун. 27. Гьалабухъун. 28. Шят1бухъун. 29. Лянк1бухъун. 30. Г1ергъибухъун. 31. Зярбухъун. 32. Лямц1бухъун. 33. Чарбухъун. 34. Ласбухъун. 35. Чебухъун. VI. Назмулизир учидяхъ дугьби дургни ва илдала бут1ни чедиахъни. Х1екьдеш – Даим шинни балхули, Г1янжи к1ант1ибирули, Милкъи гъамх1ейрахъули, Къуллукъ г1еббурцух1ели, Дебали дигахъулра Или гьанбикибсири, – Бик1улри хъярла галга Унра г1инцла галгази, Г1ебшнилизиб анхъчили Хъярбала белт1унх1ели. – Нушала ц1едеш диъни Илис дахъ дигахъути, Х1уни кьяйда нунира Кьанни аргъира, марли. VII. Темала итогуни каъни. Буч1антала бажарди баянбарни. Ишбарх1и нушани аргъира: 1. К1ел яра х1ябал х1ячилизирад цаладикибти дугьбас учидяхъ дугьби бик1ни. 2. Учидяхъ дугьбани буруси пикри дурусбарес дирни. 3. Ишбарх1и делч1унтигъунти дугьби имц1атиливан дарх лук1ни. VIII. Хъули х1янчи бедни. Гьар барх1ила баркьудлумачил дархдасунти учидяхъ дугьби дучес ва тетрадунази делк1ес. Тема 17. Учидяхъ дугьбани мез давлачердик1ахъни. Кружокла мурадуни: а) учидяхъ дугьбани мез давлачердик1ахънила тях1урти чедаахъни; б) илдигъунти дугьби лук1нила кьяйдурти баяндарни. Кружокла г1яг1ниахълуми: таблицаби, карточкаби, суратуни, Дарган мезла орфографияла словарь. Кружокла башри. I. Кружокла мурадуни аргъахъни. II. Хъули хъардарили делк1унти учидяхъ дугьбала мяг1на якьинбарни. Бажардибиркути дурх1ни гапбарни. III. Учидяхъ дугьбазир лерти х1урпри пайдаладарили, сагати дугьби алк1ахъни. 1. Бунагьагарси – ? 2. Х1яжланк1и – ? Жавабти. 1. Бунагь, нагагь, гьаргси, багьарси, сиг, багьана, гарас, сага, нуси, сури, сари, ранг, гьанагарси, гьуни, багьси, багьа, рас, гьунар, гьарс ва ц. 2. Х1яж анк1и, жан, х1ял, х1яна, х1ила, к1ила, жал, жанях1, ляжи, Х1яжи, жи, ик1а, ик1, ила, ил, к1ина ва ц. IV. Хасти уми сарливан учидяхъ дугьбала хасдешуни чедиахъни. 1. Сегъунти уми даладая -аллагь ибси девла бут1а имц1абарили детаурти? Жавабти. Набиюллагь, Х1ябибуллагь, Валиюллагь, Г1ябдуллагь, Аматуллагь, Х1ясбуллагь, Каримуллагь, Расулуллагь, Х1ямидуллагь, Сапиюллагь. 2. Сегъунти уми даладая -дин имц1абарили детаурти? Жавабти. Багьаутдин, Бадрутдин, Мавлутдин, Камалутдин, Хайрутдин, Х1ясаутдин, Шарапутдин, Зияутдин, Зайнутдин, Сиражутдин, Пахрутдин, Насрутдин, Нажмутдин. 3. Баладаяв х1ушани к1ирка умала бег1ти? Жавабти. Г1ябдулкьадир, Г1ябдулманап, Г1ябдулкарим, Г1ябдурашид, Мях1яммадзапир, Мях1яммадзагьир, Кьадиг1ямар, Мях1яммадт1агьир, Мях1яммадсяг1ид, Г1ялиг1ямар, Султ1анг1ях1мад, Гъазимах1яммад, Мях1яммадг1яли, Кьурбанисмяг1ил, Кьурбанмях1яммад, Кьурбанбях1яммад, Кьурбанатта ва ц. 4. Чум Х1яжи баладая х1ушани? Жавабти. Мях1яммадх1яжи, Рабаданх1яжи, Г1ямарх1яжи, Г1ялих1яжи, Г1ях1мадх1яжи, Х1яжикъурбан, Х1яжикарим, Х1яжимустапа, Х1яжиахъай, Х1яжимурад, Х1яжиакбар, Х1яжиалтав, Х1яжибях1ямма ва ц. 5. Чум махьи даладая? Жавабти. Г1яймаумахьи, Ц1урримахьи, Кьярбачимахьи. Кьасагумахьи, Кьакьамахьи, Кьарамахьи, Хажалмахьи, Санамахьи. Кавкамахьи. Г1яяццимахьи. Хъищамахьи, Чабанмахьи ва ц. 6. Чум къала даладая х1ушани? Жавабти. Мях1ячкъала, Мамедкъала, Сергокъала, Нарынкъала, Ханкъала. IV. Темала итогуни каъни. Ишбарх1и нушани аргъира: 1. К1ел яра х1ябал х1ячилизирад цаладикибти дугьбас учидяхъ дугьби бик1ни. 2. Учидяхъ дугьби дарх лук1нила кьяйдурти лерни. 3. Учидяхъ дугьби мезлизир дебали дахъал лерти диъни ва илди дархьли лук1нила г1урра тях1урти лерни. V. Хъули х1янчи бедни. Сагати учидяхъ дугьби дучес ва тетрадунази делк1ес. Тема 18: «Учидяхъ дугьбала кьадри». Кружокла мурадуни: а) учидяхъ дугьбачила багьудлуми мурхьдиахъни; б) учидяхъ дугьби лук1нила хасдешуни чедаахъни; в) учидяхъ дугьби лук1нила кьяйдурти баяндарни. Кружокла г1яг1ниахълуми: таблицаби, карточкаби, темаличил дархдасунти суратуни. Кружокла башри. I. Кружокла мурадуни аргъахъни. Хъули хъардарили делк1унти учидяхъ дугьбала мяг1на якьинбарни. II. Учидяхъ дугьбачила баянти мурхьдирахъни. III. Х1яз: «Гьари, даргая далдикибти дугьби». «Г1ярала хъалира имиалара» бик1уси хабарлизирти учидяхъ дугьбала гьаларти бут1ни луг1урби х1ясибли дургни. Гьачам гушбиубси имиала хурег бергес ургубакад къяйц1бухъун. Умц1ербашуси илис г1ярала юрт 1 …бикиб. Бахъх1и пикрих1ебик1ули, ил гьаргти унабурх1личибад хъули 2 …бикиб. Хъа г1ямзикад сабемц1урли дуц1бик1ули, ил, печьла мякьла кабиибси г1яра чебаили, азбарлизи 3 … бикиб. Лацличи абац1или, ил 4 …бикиб. Гьаргси улкьайличиб селра бергеси х1ебургули, ил умц1есбииб. Гьарахъ х1ербик1уси ил хапли ганзухъуначи 5 …бикиб. Урухбиубси имиала ургубализибях1 бебшибгу, амма бизиси т1емли ил г1урра г1ярала юртличи бит1ак1иб. Имиала сагадан лацличи абац1иб ва хъалчличи 6 …бикиб. К1яп1илабад башуси мураббала т1ем аргъили, 7 …бикиб. Гушбиубси ил бемжурси кьяп1иличи хапли 8 …бикиб. Буц1арагибдешли имиала аргъала деткахъили, 9 …бикиб. Чебсаргъибх1ели, ил «Биг1унси хурегли кани х1елукъахъа» или сунела дузбачи 10 … бикиб. Жавабти 1. Цугбикиб. 2. Бух1набикиб. 3. Хъярхъбикиб. 4. Лагбях1бикиб. 5. Убях1бикиб. 6. Чебях1бикиб, 7. Сатх1елбикиб. 8. Къячбикиб. 9. Шайчибикиб. 10. Къалабабикиб. IV. Мяг1нализир цаличи ца мешути, яра гъамти мяг1нала дугьби имц1адирули, учидяхъ дугьби детарахъни. Ишди г1ергъити дугьбазирад учидяхъ дугьби дарая. Заб- …, дуги- …, неш- …, узикьар- …, узи- …, вава- …, муза- …, дуба- …, низам- …, дях1- .., гуж- …, г1ярг1я- …, дяхъи- …, жярга- …, къукъу- …, х1исаб- …, х1ял- …, кьям- …, гили- …, гьалмагъ- … Далдиркути дугьби. Марка, х1ери, дудеш, рузикьар, рузи, кьар, къада, карч1а, кьяйда, някъ, зулму, дагъа, хъас, зекъ, лямц1, суал, т1абиг1ят, к1уц1ул, кьабта, хъилан. жүктеу/скачать 0.95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|