-тарау. АКТIЛЕР, КIНӘ ҚОЮ, ТАЛАП ҚОЮ

      89-бап. Кiнә қоюдың шарттары мен тәртiбi

      89-1-бап. Кiнә қоюды ресiмдеу

      1. Кiнә қоюда мынадай мәлiметтер көрсетiледi:
      1) кiнә қоюшы өтiнiм берушiнiң тегi, аты, әкесiнiң аты немесе толық атауы, почталық деректемелерi, оның жасалған күнi;
      2) олардың негiзiнде кiнә қойылған мән-жайлар;
      3) өтiнiм берушiнiң талаптары, кiнә қойылған сома және оның есептеулерi, банктiк деректемелерi;
      4) кiнә қоюға қоса берiлетiн құжаттардың, сондай-ақ басқа да дәлелдемелердiң тiзбесi.
      2. Жеке тұлғадан келген кiнә қоюға өтiнiш берушi оның жеке басын куәландыратын құжаттың және салық төлеушi куәлiгiнiң көшiрмесiн қоса берiп, қол қояды.
      Заңды тұлғадан келген кiнә қою мөрмен куәландырылады және оған ұйымның басшысы немесе ол өкiлеттiк берген тұлға қол қояды.
      3. Жүк жөнелтушiге жүктiң қабылданғаны туралы түбiртек және жүк алушыға жүкқұжат электрондық деректер алмасу жүйесi арқылы берiлген жағдайда, өтiнiш берушi жөнелтiлiм нөмiрiн, жүктiң тасымалдауға қабылданған күнiн және тасымалдаушының ақпараттық жүйелерiндегi электрондық досьесiнiң тiркеу деректерiн көрсетедi.
      Ескерту. Заң 89-1-баппен толықтырылды - ҚР 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      90-бап. Кiнә қоюдың мерзiмдерi

      1. Тасымалдау шартынан туындайтын кiнәнi тасымалдаушыға талап қою мерзiмi iшiнде қоюға болады.
      Кiнә қою мерзiмдерi мыналарға қатысты:

      1) багаждың, жүктiң, жүк-багаждың жоғалғаны үшiн шығынды өтеуге - жеткiзiп беру мерзiмi аяқталғаннан жетi тәулiк өткеннен кейiн;

      2) багаждың, жүктiң, жүк-багаждың жетiспеушiлiгi, бұзылғаны (бүлiнгенi), жеткiзiп беру мерзiмiнiң өтiп кеткенi үшiн шығынды өтеуге - берiлген күннен бастап;

      3) багаж, жүк, жүк-багаж тасымалына артық төленген тасымал төлемдерiн қайтаруға - берiлген күннен бастап;

      4) багаж бен жүк-багажды жеткiзiп беру мерзiмi өтiп кетуiне - берiлген күннен бастап;

      5) жүк тасымалына қабылданған өтiнiмдi орындамағаны үшiн айыппұл өндiрiп алуға - өтiнiмдi орындау үшiн тасымалдау ережелерiнде белгiленген мерзiм аяқталған соң есептеледi.

      1-1. Почтамен жөнелту үшiн кiнә қою почтамен жөнелтiлген күн немесе тасымалдаушының қолына берiлген күн кiнә қойылған күн болып есептеледi.

      2. Тасымалдаушы, егер кiнә қою мерзiмi өтiп кетуiнiң себебiн дәлелдi деп таныса, қойылған кiнәнi белгiленген мерзiм өткеннен кейiн де қарауға құқығы бар.

      91-бап. Кiнә қоюды қараудың тәртiбi мен мерзiмдерi

      1. Кiнә қою ол алынған күннен бастап бiр ай мерзiмде қаралуға тиiс.
      Қараудың нәтижесi туралы тасымалдаушы өтiнiш берушiнi жазбаша нысанда хабардар етедi.
      2. Кiнә қоюға жауапта:
      1) жауап берiлетiн кiнә қоюшы өтiнiш берушiнiң тегi, аты, әкесiнiң аты немесе толық атауы, почталық деректемелерi, жауап берiлетiн кiнә қоюдың күнi;
      2) кiнә қою толық немесе iшiнара танылған жағдайда, танылған сома және кiнә қоюды қанағаттандыру тәсiлi;
      3) кiнә қою толық немесе iшiнара қабылданбаған жағдайда, кiнә қоюдан бас тартуды негiздейтiн, тиiстi нормативтiк құқықтық актiлер мен құжаттарға сiлтеме жасалып, бас тартудың дәлелдерi;
      4) жауапқа қоса берiлген құжаттар мен өзге де дәлелдемелердiң тiзбесi көрсетiледi.
      3. Кiнә қою толық сомада қанағаттандырылған жағдайда өтiнiш берушi ұсынған құжаттарды тасымалдаушы қайтармайды.
      Кiнә қою толығымен немесе iшiнара қабылданбаған жағдайда, өтiнiш берушiге кiнә қоюға қоса берiлген құжаттар, сондай-ақ егер өтiнiш берушiде олар жоқ болса, бас тартуды негiздейтiн құжаттар жiберiлуге тиiс.
      4. Егер өтiнiш берушi берген кiнә қою осы Заңның талаптары бұзылып ресiмделсе, онда осындай кiнә қою қайтарудың себептерi көрсетiлiп, тасымалдаушыға келiп түскен күннен бастап күнтiзбелiк он күннен кешiктiрiлмей өтiнiш берушiге қайтарылады. Осындай кiнә қоюды қайтару оны қанағаттандырудан бас тарту болып табылмайды.
      5. Жүк жоғалған және бүлiнген жағдайда кiнә қоюды қанағаттандыру кезiнде өтелуi тиiс сома оның сатушының шотында көрсетiлген немесе шартта көзделген бағасы, ал шот болмаған немесе шартта баға көрсетiлмеген кезде – салыстырмалы мән-жайлар кезiнде әдетте осыған ұқсас тауарлар үшiн алынатын баға негiзге алынып айқындалады.
      Тасымалдаушы залалды өтеумен қатар, жоғалған, жетiспейтiн, бүлiнген немесе зақымдалған жүктiң тасымалданғаны үшiн өндiрiп алынған тасымалдау төлемақысын, егер осы төлемақы жүктiң құнына енгiзiлмеген болса, қайтарады.
      Егер жүк тасымалдауға оның құны жарияланып тапсырылса, онда ол жоғалған жағдайда, тасымалдаушы залалды – жарияланған құны мөлшерiнде, ал iшiнара жоғалған жағдайда – жүктiң жоғалған бөлiгiне барабар құнының мөлшерiнде өтейдi.
      6. Егер кiнә қоюды қарау кезiнде жүктiң мекенжайы ауыстырылса, не жүк жөнелтушiнiң немесе бастапқы жүк алушының өтiнiшi бойынша басқа жүк алушыға берiлсе, кiнә қою оған жүк берiлген жүк алушыны немесе оның өтiнiшi бойынша жүктiң мекенжайы ауыстырылған немесе жүк берiлген тұлға көрсетiлiп, қайтарылады.
      Ескерту. 91-бап жаңа редакцияда - ҚР 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      92-бап. Актiлер

      1. Тасымалдарды жүзеге асырған кезде тасымалдаушының, жөнелтушiнiң (жүк жөнелтушiнiң), алушының (жүк алушының), экспедитордың немесе жолаушының мүлiктiк жауапкершiлiгi үшiн негiз болатын мән-жайлар коммерциялық актiлермен немесе жалпы нысандағы актiлермен куәландырылады.
      Коммерциялық актiнiң және жалпы нысандағы актiнiң нысандары, сондай-ақ оларды жасау ережелерi тасымалдау ережелерiмен белгiленедi.

      2. Тасымалдаушы багажды, жүктi, жүк-багажды берген кезде мына мән-жайларды:

      1) нақты атауының, сондай-ақ салмағы мен орын санының тасымалдау құжаттарында көрсетiлген деректерге сәйкес келмеуiн;

      2) бұзылуын (бүлiнуiн);

      3) тасымалдау құжаты жоқ багажды, жүктi не жүк-багажды немесе багажсыз, жүксiз не жүк-багажсыз тасымалдау құжатын тапқанын;

      4) тасымалдаушыға ұрланған багажды, жүктi немесе жүк-багажды қайтарғанын;

      5) жүк беру туралы құжаттарды ресiмдегеннен кейiн жиырма төрт сағат iшiнде тасымалдаушының түсiретiн (жүктен босататын) орынға жүктi бермегенiн куәландыру үшiн коммерциялық акт жасауға мiндеттi. Бұл жағдайда коммерциялық акт жүк алушының талабы бойынша ғана жасалады;

      6) багажды, жүктi немесе жүк-багажды өткiзуге бергенiн куәландыру үшiн коммерциялық акт жасауға мiндеттi.

      3. Жалпы нысандағы актiлер осы баптың 2-тармағында көзделмеген мән-жайларды куәландыру үшiн жасалады.

      4. Актiнi жасауға қатысатын тараптардың оған қол қоюдан бас тартуға құқығы жоқ. Актiнiң мазмұнымен келiспеген жағдайда тараптардың онда өз пiкiрлерiн жазуға құқығы бар.

      5. Дұрыс емес ақпараты бар коммерциялық актiнi жасаған немесе оған қол қойған адамдар Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген жауаптылықта болады.

      93-бап. Талап қою мерзiмi

      1. Тасымалдаушыға тасымалдаудан туындайтын талап қою ол кiнә қоюды қанағаттандырудан толық не iшiнара бас тартқан жағдайда немесе тасымалдаушыдан қойылған кiнәға оны қарау мерзiмi өткен соң жауап алынбаған жағдайда жасалуы мүмкiн.

      2. Жүк, почта жөнелтiлiмдерiн тасымалдау шарты бойынша талап қою мерзiмi - бiр жыл, жолаушыны, багажды, жүк-багажды тасымалдау шарты бойынша - алты ай.

      3. Талап қою мерзiмi талап қоюға негiз болған оқиға орын алғаннан кейiнгi келесi күннен басталады.
      Ескерту. 93-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

12-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛI ЕРЕЖЕЛЕР

      94-бап. Ақпарат, қызметтiк iс қағаздарын жүргiзу

      1. Тасымалдаушы жолаушыларға, жөнелтушiлерге (жүк жөнелтушiлерге), алушыларға (жүк алушыларға) тасымалдау жөнiнде көрсетiлетiн қызметтер туралы қажеттi және дұрыс ақпарат беруге мiндеттi.

      2. Жолаушылар, багаж, жүк, жүк-багаж тасымалдау құнын өзгерту туралы мәлiметтер оларды енгiзуден кем дегенде он күн бұрын бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады.

      3. Темiр жол көлiгiнде қызметтiк iс жүргiзу мен байланыс қазақ және орыс тiлдерiнде жүргiзiледi.
      Поездар қозғалысын жүзеге асыру кезiнде уәкiлеттi орган бекiткен терминдер пайдаланылады.

      4. Темiр жол көлiгiндегi тасымалдау құжаттары және халықаралық хабарлар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының нормаларымен белгiленген тiлдерде жүзеге асырылады.

      94-1-бап. Есепке алу және есептiлiк

      Локомотивтiк тартқыштың, вагондардың, контейнерлердiң операторлары және тасымалдаушылар жолаушыларды, багажды, жүк-багажды, жүктердi тасымалдау және тасымалдау кезiнде жылжымалы құрамды пайдалану туралы уәкiлеттi орган белгiлеген есепке алу және есептiлiктi ұсыну тәртiбiн сақтауға мiндеттi.
      Ескерту. Заң 94-1-баппен толықтырылды - ҚР 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      95-бап. Темiр жол көлiгiндегi есепке алу-есеп

      1. Темiр жол көлiгiнде уәкiлеттi орган белгiлейтiн бiрыңғай есепке алу-есеп беру уақыты қолданылады.

      2. Халықаралық қатынаста есепке алу-есеп беру уақыты Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен белгiленедi.

      96-бап. Осы Заңды қолдану тәртiбi

      Осы Заң оны қолданысқа енгiзгеннен кейiн туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады. Осы Заңды қолданысқа енгiзгенге дейiн туындаған құқықтық қатынастар бойынша Заң өзi қолданысқа енгiзiлгеннен кейiн туындайтын құқықтар мен мiндеттемелерге қолданылады.

      97-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзуге байланысты

      Осы Заң қолданысқа енгiзiлгенге дейiн қабылданған темiр жол көлiгi саласындағы қатынастарды реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлер осы Заңға қайшы келмейтiн бөлiгiнде қолданылады.