Тыныс алу жүйесінің аурулары

Емге арналған медициналық оттегі 120 атмосфералық қысыммен болаттан құйылған балондарда сақталады. Сондықтан оны ауаны жоғарғы қысымда ұстайтын компрессор ретінде әртүрлі дәрілік заттардың қоспасынан ауада қалқып жүретін ұсақ бөлшектер жасауға пайдалануға болады. Мұндай ұсақ бөлшектерді жоғарғы қысымдағы ауа арқылы немесе жоғарғы қысымдағы оттегі арқылы алуға болады. Олардың негізгі қасиеті арналып жасалған генераторлар арқылы жоғарғы қысымның әсерінен шашырап шыққанда өте ұсақ бөлшектерге бөлінеді де, газ тәрізді ортада, жерге шөгіп қалмай, ауада қалқып жүруінде. Егерде осындай бөлшектер жоғарғы қысымдағы ауа арқылы алынса ауалы бөлшектер (аэрозоль) деп, ал жоғарғы қысымдағы оттегі арқылы алынса оттекті бөлшектер (оксигенозоль) деп аталады.

Біз өзіміздің тәжірибемізде дәрілік заттардың осындай ұсақ бөлшектерін алу үшін «САГ-1» генераторын пайдаландық. Осындай әдіспен алынған дәрілік заттардың бөлшектері малдың демі арқылы өкпе альвеоллаларына барады. Жоғарыда атап өтілгендей, мал организмінде оттегінің жеткіліксіздігін тудыратын ауруларды емдеген кезде, осындай дәрілік заттардың ұсақ бөлшектерін оттегімен байытылған ауамен дем алдыру арқылы емдеудің пайдасы зор. Осындай әдіспен тыныс алу жүйесінің ауруларымен ауырған малдарды емдеуді Семейдің зоотехникалық-малдәрігерлік институтының терапия кафедрасының ғалымдары зерттеп, іс жүзіне асырды. Біз бұл әдісті малды топтап, кешенді түрде емдеу әдісі деп атауды ұсындық. Дәрілік заттардың құрамына аурудың себептеріне, белгілеріне қарсы қолданылатын, белсенділіктері ғылыми тұрғыда анықталған (антибиотиктер, сульфаниламид препараттары және т.б.), жүрек-қан тамырлары жүйесінің қызметтерінің жеткіліксіздігін толықтыратын, қақырық түсіретін және т.б. қажетті дәрілік заттарды қосу керек. Бұл жерде оттегі патогенездік және орын толтыру емдеу тәсідеріне жатады.

Осындай әдіспен ауру малды емдеу үшін герметикалық түрде жасалған арнайы шатыр-палатка, генератор (САГ-1), балондағы қысымдағы оттегі және қысымды төмендететін редуктор қажет. Редуктор арқылы балоннан шығардағы оттегінің қысымын 3-3,5 атмосфераға дейін төмендетуге болады. Редукторға жалғанған жоғарғы қысымға арналған арнайы резина түтік арқылы оттегін шатырдың ішіне шашыратуға болады. Дәрілік заттарды шашырату үшін резина түтік арнайы генераторға жалғанады. Генератордың форсункалары қарама-қарсы орналастырылған екі тостағаншасына дәрілік заттардың ерітіндісі құйылады да, ол дәрілік қоспа оттегінің қысымы арқылы шатырдың ішіне ұсақ бөлшектерге ыдырап, шашыратылады.

19-сүрет. Оттегімен дем алдыру арқылы емдеуге арналған шатыр.

Ол үшін көлемі 12 м³ шатыр-палатка дайындадық. Оған 2-4 айлық 10 ауыру бұзауларды (1 бұзауға 1,2 м³ көлемді есепке ала отырып) орналастырдық. Генератордың тостағаншаларының әрқайсысына 500 мл-ден төмендегідей құрамдағы дәрілік заттардың қоспасын құйдық:

1. 
   Белсенділігі ғылыми тұрғыда анықталған антибиотик;
   
2. 
   Суда тез және жақсы еритін сульфаниламид – норсульфазол;
   
3. 
   Бронхылардың өзегін кеңейту үшін – эуфилин;
   
4. 
   Жүрек-қан тамырларының жұмысына жақсы әсер ететін кофеин натрий-бензоат;
   
5. 
   Қақырықты сұйылту үшін – медициналық пепсин;
   
6. 
   Организмнің резистенттілігін жақсарту үшін – тетравит;
   
7. 
   Дәрілік заттардың ұсақ бөлшектерін оттегімен байытылған ауада қалқытып ұстап тұру үшін – 10 % глицерин ерітіндісі.
   

А х С

Р

Бұл жердегі:

А – дәрілік заттың барлық малдардың салмағына есептегендегі адсорбциялық мөлшері, немесе шамамен әр дәрінің еттің ішіне жіберетін мөлшерін алуға болады, бірлік немесе грамм ретінде;

С – 0,467-ге тең тұрақты коэффициент (бұзау үшін);

Р – бұзаудың 1 минуттағы 1 кг салмағына есептегендегі дем алатын ауасының мөлшері (ол көрсеткіш бұзау үшін 0,273 л-ге тең).

Егерде жоғарыда келтірілген деректерге сәйкес белгілі көрсеткіштерді орындарына қойсақ, онда мынандай нәтиже аламыз:
Д = А х 0,467 : 0,273 = 1,7 А.
Сонымен қолдануға ұсынылып отырған дәрілік заттың еттің ішіне жіберілетін мөлшерін анықтамадан тауып алып, оны 1,7 коэффициентіне көбейту керек. Мысалы, кофеин бензоат-натрийдің дозасы 5,0 г х 10 = 50,0. Олай болса,

Д = 50,0 х 1,7 = 85,0 г.

Біз өз тәжірибемізде ол үшін белгілі бір көлемдегі метеорологиялық резервуарға масканың дем шығару қақпақшасы арқылы малдың 5 минутта шығарған демін жинап алып, оны газдың көлемін анықтайтын аспаб арқылы есептедік те, 5-ке бөліп 1 минуттағы дем алу ауасының мөлшерін анықтадық. Ол санды аспабтың шығар аузына қойылған термометрдің көрсеткіші мен су буының серпімділігін еске ала отырып дайындалған түзеткіш коэффициентіне көбейту арқылы малдардың қалыпты жағдайдағы көрсеткіштерімен салыстыруға мүмкіндік алдық.

Белгілі бір ортадағы оттегінің концентрациясын анықтау үшін ГК-1 аппаратын қолдануға болады. Аппарат қарапайым, 100 мл-лік бюреткадан, теңестірілмелі шыны ыдыстардан, оларды жалғастыратын шыны және резина түтікшелерден тұрады. Теңестірілмелі шыны ыдыстың біреуі мыс сыммен толтырылған. Мыс сымы тотығу арқылы тексерілетін ауа қоспасындағы оттегін сіңіреді. Оның мөлшерін 100 мл-лік бюреткадағы шкала арқылы анықтауға болады. Аппаратпен жұмыс істеу тәртібі аппаратпен бірге берілетін нұсқауда келтіріледі.

Аппаратпен жұмыс істегенде кейбір жағдайларға көңіл аударған дұрыс:

1. 
   Мыс сым жіңішкере бастаған кезде оны алмастырып отыру керек;
   
2. 
   Егерде сіңіргіш ыдыстағы ерітінді сарғыш түсті тұнба бере бастаса, онда оны алмастыру керек;
   
3. 
   Жаңа дайындалған ерітіндімен толтырылған аппаратпен алынған 2-3 нәтижелерді есепке алмаған дұрыс;
   
4. 
   Жұмыс істердің алдында аппараттың барлық қосылыстарының герметикалық жағдайын тексеріп отыру қажет;
   
5. 
   Талдауға қажет газ қоспасын аз көлемді метеорологиялық резервуарға алған жөн;
   
6. 
   Шатырдың ішінен газ алу үшін резина түтікше жалғастырылған Жанэ шприцін қолданған қолайлы.