77
Мәзһабты қате түсіну және түсіндіру себептері
Үшінші себеп: Көрші мемлекеттердің
тұрғындарының топ-тобымен дінге кіруі болды
Бұл көптеген сахабалардың сол елдерге дін
тағылымдарын үйретуі үшін таралуын қажет етті. Олар
танымайтын қоғамда
жат әдет-ғұрыптардың ішінде
бұрын-соңды білмеген проблемалармен бетпе-бет кел-
генде әуелде қолданылмай келген және жабық тұрған
ижтихад есігін ашып қолдануға мәжбүр болды.
Олар Пайғамбарымыздан (с.а.у.) көріп, естігендерін
барған жерлерінде түсіндіре бастады. Бұл сахабалардың
Расулуллаһтың (с.а.у.) әрбір айтқандарын естуі немесе
істеген істерінің барлығын көруі мүмкін емес еді. Олар
барған жерлерінде дәлел көзіне айналды. Яғни жаңадан
мұсылман болған немесе Ислам жайында айтарлықтай
мағлұматы болмағандар олардан түрлі мәселелерде
діннің үкімін сұрады. Сахабалар сұралған сұрақтардың
жауабын әуелі Құраннан, сосын сүннеттен іздеді. Олар-
дан таба алмағандарына өз ижтихадтарымен (Құран
мен сүннетке қарап түйген ойларымен) үкім берді. Бұл
сахабалар мұнымен қатар көптеген шәкірттер оқытты.
Оларға табииндер деп атады. Сахабалар дәуірінен кейін
табиин ғалымдары да мұсылмандарға пәтуа беріп,
әрі олар да шәкірттер жетілдіре бастады.
Олардың
шәкірттеріне әтбау-т табиин деп атады. Әтбау-т таби-
индер де табииндердің жолын қуды.
Сахабалардың, табиғиндердің және әтбау-т
табиғиндердің берген пәтуаларының арасында бір-бірі-
нен өзгеше үкімдер пайда болды. Мұсылмандар тек
өздері тұрған аймақтарындағы өмір сүрген имамдардың
пәтуасын біліп, сонымен амал жасайтын еді. Міне,
осының салдарынан да фиқһ мәзһабтары туындады.
78
Мәзһаб туралы таным
Әр түрлі елдерге таралып осы жолдың жайылуына
себепші болған әйгілі сахабалар мыналар: әділетті төрт
халифа және Абдуллаһ ибн Омар мен Айша анамыз
(Аллаһ тағала олардан разы болсын) Мәдинада қалды.
Абдуллаһ ибн Аббас Меккеде, Абдуллаһ
ибн Масғуд
Куфада, Әнас ибн Малик пен Әбу Муса әл-Әшғари
Басрада, Убада ибн әс-Самит және Мұғаз ибн Жабал
Шамда, Абдуллаһ ибн Амр ибн Ас (Аллаһ тағала олар-
дан разы болсын) Мысырда болды.
Достарыңызбен бөлісу: