Қуанышов С.Ә., Азтаев
жүктеу/скачать 5.09 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Оқу-жаттығу процесінде қол жетімділік және дәйектілік қағидаттарын іске асыру
| Бір балуанға тән жеке әдістер қайдан пайда болады? Көптеген теоретиктер мен жаттықтырушылар нақты ТТӘ-ді игеруді жеке әдіс авторларының өзіндік ерекшелігімен байланыстырады. Сонымен қатар, олар қозғалтқыш аппаратының ерекшеліктеріне байланысты осы әдістерді орындауға дерлік монополиялық қабілетке ие. Нәтижесінде, осы ТТӘ-ді игеруге көмектесетін сенімді техниканың орнына "теория" жасалады, оған сәйкес бір немесе басқа техниканы тек бір спортшы жасай алады. Әрине, 52 кг балуанға қол жетімді нәрсенің бәрі ауыр салмақты жасай алмайды. Иық буынының тым көп қозғалғыштығы кейбір балуандарға иықтың астынан мойын ұстап немесе білектерді қайта тартып, төңкерістерден жақсы қорғануға мүмкіндік береді. Физика ерекшеліктеріне байланысты техникалық элементті жүргізуде нюанстар болуы мүмкін. Бірақ мұның бәрі техниканың арсеналына емес, бөлшектерге қатысты.
Аталған "теорияның" болуына байланысты "жеке" ТТӘ-ді байыту процесі әлдеқайда баяу жүруде - оқыту әдісімен емес, көшіру немесе балуандарды өзара оқыту әдісімен жүргізілуде. Мұны растай отырып, «бұрылмалы әдіс» Ростов – на -Дону балуаны М. Климачевтің "жеке" әдісі болғанын еске түсіруге болады. Алдымен А.Казанский "сыну" деп аталатын мойын иығымен бұралуды қолданды, "қону" Ш. Сафиннің есімімен байланысты, домалауды Майсурадзе ойлап тапқан. А.Ялтырян, Я. Пункин және басқа балуандарда көптеген жеке тәсілдер болды. Қазіргі кезде ең болмағанда бір белдесуді айналдыру, орау немесе бұраусыз елестету мүмкін емес? Жоғарыда айтылғандардың бәрі келесі қорытынды жасауға мүмкіндік береді: жеке әдістер баяу таралады, өйткені жаттықтырушылар күрестің күрделі әдістерін үйретудің тәсілдерін білмейді. Оқу-жаттығу процесінде қол жетімділік және дәйектілік қағидаттарын іске асыру. Оқу құралында келтірілген жеке әдістерді қолдану балаларды белгілі бір техникалық элементке оқыту мүмкіндігі туралы мәселені шешеді. Осылайша, мәселе неге үйрету емес, мәселе дене мен қозғалтқыш аппараты қонудың, кернеулердің және т. б. бірнеше рет әсеріне төтеп бере ала ма, жоқ па сонда болып тұр. Бұл мәселені шешуде қателеспеу үшін мыналар ұсынылады: дене мен қозғалыс аппаратын сабақтың екінші бөлігіне дайындау үшін кілемде әр сабақтың алдында жақсы жалпы және арнайы жаттығу жасаңыз; сабақтың екінші бөлігін партерде күресуден бастаңыз (үйрену немесе жаттығу болсын); жаңадан бастаушылармен жұмыс жасай отырып, алдымен партердегі ТТӘ- ді зерттеуге көп көңіл бөліңіз. Осының арқасында спортшылардың қозғалтқыш аппараты күшейтіледі. Олар кеңістікте жүруді, серіктесті сезінуді, көпірді, дененің тетіктерін және т. б. қолдануды үйренеді. Жаңадан бастаушылар тіректе орындалатын техникалық элементтерді келесі ретпен үйренуі керек: алдымен маневр жасау, жақындасу, аяқты ұстап құлату және осы әдістерге қарсы әдіс қолдану, содан кейін ауысу әдісі және оған қарсы әдіс жасау, қағу және оған қарсы әдіс, соңында лақтыру және оған қарсы әдіс жасау. Арқамен, бүгілумен, орамамен лақтыруды оқытуды сабақ басталғаннан кейін 6 айдан кейін бастау керек. Бұл жағдайда алдымен қону үшін көбік төсенішін пайдалану керек. Егер лақтыруды аяқтың әрекетімен немесе онсыз жасауға болатын болса, алдымен лақтыруды аяқтың көмегінсіз зерттеу керек. Оқытудағы жүйелілік принципі "қарапайымнан күрделіге", "белгіліден белгісізге" ережелерін сақтау арқылы жүзеге асырылады.. Жоғары шеберлік деңгейінде барлық әдістер күрделі, өйткені мұнда балуандар қарсыластың қарсылығын үнемі жеңіп, қарсы шабуылдардың алдын алуы керек. Мұндай жағдайларда әрбір ТТӘ - ді орындау әр түрлі бұлшықет топтарының белгілі бір дәйектілігінде әрекетке қосуды, күш жұбын құру үшін салмақты, инерцияны, дене тұтқаларын шебер, белсенді пайдалануды, барынша назар аударуды, кез келген сәтте шабуылдың тәсілі мен бағытын өзгертуге дайын болуды талап етеді. Дегенмен, техниканы орындаудың негізгі механизмдерін меңгеру- бұл өте қарапайым міндет. Әдістердің әр жіктеу тобында олардың сипаттамалық және қарапайым нұсқалары бар. Әр жіктеу тобының бір немесе екі әдісі "негізгі техниканы" құрайды. Бұл негізгі әдіс бастапқы зерттеу пәні болып табылады. Сонымен қатар, балуанға дұрыс қозғалуға, маневр жасауға, ұстап алуға және олардан босанып шығуға, секірулер мен серпілісті, итеруді орындауға үйретеді. Негізгі техника біртіндеп әдістер және оларды орындаудың жаңа бөлшектерімен, нұсқаларымен байытылады. Осылайша, "белгіліден белгісізге" ережесі жүзеге асырылады. Осы Ереженің негізінде жыл сайынғы оқу бағдарламасы құрылады, оны сақтау ұсынылады. Әдетте жарыстарды көргеннен кейін қатысушылардың техникасын теориялық талдау және практикалық талдау жүргізіледі. Бұл жағдайда белгілі бір спортшының ТӘ орындау әдісі, техникалық ақау және т.б. туралы сұрақтар туындауы мүмкін, нәтижесінде техниканы үйренуге деген қызығушылық артады. Атақты балуандарды сабаққа шақыру үлкен пайда әкеледі. Бұл жағдайларды олардан ТТӘ - ді орындауды үйрену үшін де пайдалану керек. Бұл жағдайда қол жетімділік принципі әрдайым сақталуы керек. жүктеу/скачать 5.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|