«умумий математика» кафедрасы
жүктеу/скачать 131.94 Kb.
|
| 2) Математикалық үйірме. Бұл барынша кең таралған сыныптан тыс жұмыстың ең негізгі түрі (0). Үйірмедегі жұмыс туралы орыс тілінде өте көп әдебиет бар, солардың ішінде осы күнге дейін құнын жоймаған ең мазмұндысы М.Балк пен Г.Балктың "Математика после уроков" деген кітабы деп есептейміз (5).
Осы айтылған кітапта үйірме сабағын өткізудің қысқаша әдістемесі берілген.Оқушылардың математикадан шығармашылық қызметтерінің дамуындағы сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың негізгі формаларының бірі үйірме болып табылады. Математика үйірмесінің алғашқы сабағында алдын-ала ұйымдастыруды қажетсінетін, келісілетін ерекше мәселелер тұрады. Бұлар: 1) Математиканы сүйетін оқушыларды үйірме жұмысына тарту, олардың математика сабақтарына деген қызығушылығын тудыру; 2) Үйірме мүшесі болған оқушының қабілетімен жеке бейімділігін анықтау; 3) Үйірме мүшелерін жеке тұлға ретінде әрқайсысының өзіндік жеке ерекшеліктерін дамыта отырып бір ұжымда қалыптастыру. Бұл арадан үйірме жұмысының алғашқы сабағына және оны өткізу әдісіне келесі талаптарды қою қажеттігі келіп шығады. Үйірмеде баяндалатын оқу материалының түсінікті болуы. Үйірменің бірінші сабағында үлкен математикалық дайындықты қажетсінбейтін оқу материалдары түсіндіріледі. Мұндай мәселелер белгілі бір қиындықта 5-6, 7-8 кластарлың үйірме жұмыстарының бағдарламасына енуі тиіс (мысалы, "Кесілген квадраттар", "Циркульмен өтілетін сабақ", "Тек тік бұрыштың көмегімен салу", "Торлы қағазда әшекейлі өрнектер құру және жасау", "Жазықтықты бірдей фигуралармен жабу", "Қағаз қиындыларымен жасалатын жаттығулар" және т.с.с). Құрастырылатын жаттығулар барынша "беретін білімі шамалы, барыншы қызықты" болу принципіне сүйене отырып құрастырылған болуы, оқушылардың жеке бейімділігін қабілетін анықтайтындай болуы керек. Мысалы, "Квадратты бөліктерге бөлу" ойынының "Фигуралардың теңшамалылығы мен теңқұрамдылығы" тақырыбын оқу бағдарламасына ендірудегі маңызы зор. Үйірме тақырыптарының өмірлік қажеттілігі. Үйірменің бірінші тақырыбы бағдарламамен тығыз байланысты бола отырып, оқушылар үнемі практикалық мәні зор болуына басты назар аударылады. Үйірменің бағдарламасынан абстрактылы ойлаудың үлкен деңгейі қажет болатын дерексіз мәселелерді ең алдымен қарастырса, онда үйірме мүшелелерінің кейбіреуі оны үйренуге шамасы жетпегендіктен оның математикаға сүйіспеншілігі жойылуы мүмкін. Жоғарыда аталған тақырыптардың өмірлік мәні зор болуымен бірге, әрқайсысы белгілі бір деңгейде оқу бағдарламасымен тығыз байланысты. ("Жазықтықты толтыру"-геометриялық түрлендірулермен -симметрия және параллель көшірумен; "Тік бұрыштың көмегімен салу"- тік бұрыштың қасиетімен т.с.с), ал бұларды үйірмеде қарастыру оқушылардың қажетті практикалық білік пен дағды алуын жетілдіреді (квадратты бөлу - көз мөлшермен есептеу, тік бұрыштың көмегімен салу - бұрыштықты қолдану дағдысын). Үйірме жұмыстарын ұйымдастыру кезінде оқушыларды оның әр түрлі тапсырылған жұмыстарына қызықтырудың, орындалатын жұмыстардың пәрменділігін арттырудың маңызы зор Үйірме сабағында басталған әрбір жұмыс толығымен аяқталуы, логикалық жағынан жетілуі керек, жұмыс нәтижесі көркемделіп, сырттай қарағанда оқушылар өздері жасаған жұмысқа қанағаттанатындай болуы қажет. Мысалы, газет журналдардан үйірме мүшелері жинаған тарихи есептердің альбомы, шын мәнінде аяқталған жұмыс болып табылады. Сол сияқты үйірме мүшесінің координаттар жүйесіне бір күрделі функцияның графигін берілген кесте бойынша сызып шығуы да логикалық жағынае аяқталған жұмысына мысал бола алады. Үйірме жұмысы кезінде орындалатын тапсырманың үлкенін де кішісін де қалайда аяқтап, одан ақтық қорытынды жасау керек. 5=6 софизмін дәлелдеуге тырысып, 35+10-45= 42+12-54 сандық тепе-теңдігін қастырайық. Оң және сол жағындағы ортақ көбейткіштерді жақша сыртына шығарсақ: 5(7+2-9) =6(7+2-9). Осы екі теңдеудің екі жағын жақша ішіндегі ортақ көбейткішке бөлсек: 5=6. Қателік қайда? Шешуі: (7+2-9=0) –ге бөлуге болмайды 5=1 софизмін дәлелдеуге тырысып, 5 пен 1-ден бөлек-бөлек бірдей сан 3-ті шегереміз. Теңдеудің екі жағын да квадраттасақ, екеуінен де 4 деген бірдей сан аламыз. 5=1, (5-3)2=(1-3)2 => (2)2=(-2)2, 4=4? Ендеше алдыңғы алынған сандар 1 мен 5 тең болуы керек. Қате қайдан кетті? Шешуі: Квадраттардың теңдігінен сол сандардың өздерінің теңдігі шықпайды. Үйірменің "Тік бұрыштың көмегімен сызу", "Квадратты кесу", "Қағыз қиындыларымен жаттығулар" сияқты тақырыптарының үлгі әдістемелік талдауларын келтіреміз. Тік бұрыштың көмегімен сызу. Тік бұрыштың көмегімен орындалатын негізгі салулар тік бұрыштың аксиомаларымен сипатталады. Тік бұрыш аксиомалары. Тік бұрыш келесі геометриялық салуларды орындауға мүмкіндік береді: 1) Бір жақты сызғышпен орындалатын барлық салулар; 2) Салынған түзуге жазықтықтың беріген нүктесі арқылы өтетін перепдикуляр салу; 3) Егер AB кесіндісі және қандай да бір Ф фигурасы салынған болса, онда Ф фигурасында AB кесіндісі тік бұрышпен көрінетін нүкте бола ма және осы салуды орындаңдар. Тақырыптың мәні: 1) "Тік бұрыштың" үш қасиетіне негізделген салу есептерін шешудің жеңілдігі мен мәселелерді қоюдың жаңалығы барлық оқушылардың қабілеттері мен шығармашылық бастамаларының пайда болуына бірдей мүмкіндіктер жасайды. 2) Тік бұрыштың көмегімен салынатын есептер кезінде тік төртбұрыштың және параллелограмның сондай-ақ параллель көшіру, геометриялық сығу сияқты геометриялық түрлендірулердің қасиеттері кеңінен қолданылады. 3) Бір ғана есептің әр түрлі шешулерін зерттеуге мол мүмкіндіктер бар. 4) Есептің шешуін іздеу процесінде сызбалық бұрыштықты қолдану практикасынан тік бұрыш көз алдыға елстейтін абстрактілі операцияларға, жай байқап көрулерден ойластырылған амалдарға, дәлелді қорытындыларға келуге болады. Бұл әдістермен шешілетін тапсырмаларды элементар және қиындығы жоғары салулар деп екіге бөлуге болады. Тек тік бұрыштың көмегімен салынатын элементар есептерге келесілер жатады. 1) Берілген түзуге параллель, берілген нүктеден өтетін түзу салу. 2) Кесіндіні қақ бөлу. 3) Берілген кесіндіні екі еселеу. 4) Берілген бұрышты екі еселеу 5) Берілген бұрыштың биссектрисасын салу. 6) Берілген шеңбердің центрін салу. Берілген түзу бойындағы нүктеден бастап, сол түзудің бойына берілген кесіндіге тең кесінді салу. Бұл жай салуларды кез келген геометрия курсынан табуға болады. 7- есептің шешуін келтірейік. L түзуі, онда жатқан M нүктесі, бұлардан өзге АВ кесіндісі берілсін. В L түзуінде жататын MP=AB болатындай MP кесіндісін салу керек. жүктеу/скачать 131.94 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|