-ші кесте – Б±р“ылау тізбегініЈ тЩртібі

Кйрсеткіштері1231. Б±р“ылау ›±бырыныЈ диаметрі мм1141271272. љабыр“а ›алыЈды“ы мм1010103. љ±бырда“ы беріктік тобы «D»«К»«Е»4. Орналасу тереЈдігі м1350-3300300-1300В-3005. Бйлік ±зынды“ы м8000-80010003006. 1-ші ›±бырдыЈ салма“ы кг/м285-193324324Б±р“ылаудыЈ жалпы салма“ы мн0,991 УБТ мн0,186

°Ј“ыманы Їлкен тереЈдікке б±р“ылау кезінде оны жуу геологиялы› жЩне техникалы› себептерден ›иындайды. Б±р“ылау тЩжірибесінен біз ±Ј“ыманы ›азу жылдамды“ы, б±р“ылау с±йы“ына ›осатын химиялы› реагенттер жЩне жуу тЩсілін д±рыс таЈдау“а тікелей байланысты екенін кйрдік. Сонды›тан жобаланып отыр“ан ±Ј“ымада ›олданылатын жуу с±йы“ыныЈ ›±рамы мен ›асиетін барысында біздіЈ жуу с±йы“ыныЈ геология – техникалы› жЩне экономика – материалды› жа“дайына сай болуы тиіс.

°Ј“ыманы б±р“ылау кезінде, жуу с±йы›тары тймендегі талаптарды ›ан“аттандыруы тиіс.

1. 
   б±р“ылау тау жыныстарын жер бетіне кйтеріп шы“ару.
   
2. 
   ±Ј“ыма тЇбіндегі тау жыныстарыныЈ б±р“ылануына кймектесу жЩне ›ашауды суытып т±ру.
   
3. 
   ±Ј“ымадан су, м±най, газ кйтерілуін болдырмау Їшін, ±Ј“ыма ›абыр“асына физикалы› - химиялы› Щсер тигізу.
   
4. 
   йнімді ›абатты ашу кезінде м±най газ коллекторларына кері Щсер тигізбеу.
   

Жуу с±йы“ыныЈ ›±рамын йзгерту немесе бір ›алыпты ±стап т±ру Їшін ±Ј“ыма тереЈдеген сайын оны ›осымша йЈдеп т±рады. љосымша йЈдеу кезінде ±Ј“ыманыЈ геологиялы› тілмесіне байланысты реогентпен материал тЇрі таЈданылады.

Кйршілес алаЈдарда“ы б±р“ылау тЩжірибесіне ›ара“анда жуу с±йы“ыныЈ тймендегі параметрлерін таЈдаймыз.

1. 0-ден 800 м тереЈдікке дейін кЩдімгі жуу с±йы“ымен б±р“ыланады. Ол б±р“ылан“ан тау жыныстарынан айырыл“ан, саз ±нта›тарынсыз, ауырлатылма“ан жуу с±йы›тары ›олданылады.

800-ден 1800 м тереЈдікке дейін жуу с±йы“ын КМЦ, крахмал м±най, графит, техникалы› т±збен йЈдеу керек.

Осы аралы›та б±р“ылау ж±мыстары д±рыс жЇру Їшін, тймендегідей, параметрі бар сазды ерітіндіні ›олданамыз

а) ты“ызды“ы S = 1210-1260 кг/м³

б) т±т›ырлы“ы Т = 50-60 с.

в) су бергіштігі В = 10-12 см² 30 мин ішінде

Рн-7

г) ›±м мйлшері 3%

31800 метрден жобалан“ан тереЈдікке дейін

а) ты“ызды“ы S = 1210-1260 кг/м³

б) т±т›ырлы“ы Т = 50-60 с.

в) су бергіштігі В = 8-10 см³ 30 мин ішінде

г) саз ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ы 1,5 мм.

Тймендегі химиялы› реогенттермен йЈделуі тиіс: крахмал, КМЦ, м±най, графит, техникалы› т±з, 3000 метрден бастап жуу с±йы“ына МОС-800 жЩне формамен ›осамыз.

1. Кондуктор Їшін б±р“ылау ерітіндісініЈ шы“ымын аны›тау

Берілгені:

1. 
   б±р“ылау жылдамды“ы 407 ай/мин;
   
2. 
   б±р“ылау ›±бырыныЈ диаметрі D_c=140 мм;
   
3. 
   ›ашау диаметрі D_›=393,4 мм;
   
4. 
   жуу с±йы“ыныЈ жылдамды“ы ν = 1 м/с;
   
5. 
   ерітінді ты“ызды“ы 1210 кг/м³.
   

Кондуктор Їшін сазды ерітіндініЈ кйлемі

2. Аралы› тізбек Їшін б±р“ылау ерітіндісініЈ шы“ымын аны›тау.

Берілгені:

1. 
   б±р“ылау жылдамды“ы 407 ай/мин
   
2. 
   б±р“ылау ›±бырыныЈ диаметрі D_с= 140 мм
   
3. 
   ›ашау диаметрі D_› = 266,9 мм
   

сазды ерітіндініЈ кйлемі

3. 1800-3500 м аралы“ында пайдалану тізбегі Їшін б±р“ылау ерітіндісініЈ шы“ымын аны›тау.

Берілгені:

1. 
   б±р“ылау жылдамды“ы 307 м/ай
   
2. 
   б±р“ылау ›±бырыныЈ диаметрі
   

1. 
   ›ашау диаметрі
   

сазды ерітіндініЈ шы“ымы

8000 м – 3500 метрге дейінгі аралы››а кеткен саз кйлемін аны›таймыз.

- Техникалы› су ты“ызды“ы S_› = 1070 кг/м³

- саз ты“ызды“ы S_саз = 220 кг/м³

- ыл“алдылы“ы n = 10 %

1 м³ б±р“ылау ерітіндісін та“айындау“а кйлемі

309 м³ ерітінді дайындау Їшін саз кйлемін аны›тау

2. °Ј“ыманы б±р“ылау“а ›ажет су кйлемін аны›тау.

а) 0-ден 800 м дейін ›азу Їшін су кйлемін аны›тау

Берілгені:

1. 
   су ты“ызды“ы S_саз = 2800 кг/м³
   
2. 
   жуу с±йы“ыныЈ кйлемі V_ж.с.= 212,9
   

б) 800 м-ден 1800 м дейін б±р“ылау Їшін керек су кйлемін аны›тау.

Берілгені:

1. 
   б±р“ылау ерітіндісініЈ кйлемі
   

в) 1800 м-ден жобалы› тереЈдікке б±р“ылау Їшін керек су кйлемін аны›тау.

Берілгені:

1. 
   Саз ты“ызды“ы S_саз = 2800 кг/м³
   
2. 
   Техникалы› су ты“ызды“ы S_т = 1070 кг/м³
   
3. 
   Сазды ерітіндініЈ кйлемі V_саз.= 309 м³
   

Жобалан“ан тереЈдікке дейін б±р“ылау Їшін керек жалпы су кйлемі

3. Жобалан“ан тереЈдікке дейін б±р“ылау Їшін, сазды ерітіндіні йЈдеуге ›ажет химиялы› реагент шы“ымын есептеу.

а) 0-ден 1800 м-ге дейін б±р“ылау Їшін сазды ерітіндіні йЈдеуге ›ажет химиялы› реагент шы“ымын есептеу.

м³

1 м³ сазды ерітіндіні дайындау“а ›ажет химиялы› реагент мйлшері:

k - шы“ым коэффициенті

1. крахмал k = 0,005; 880,9·0,005 = 4400 кг

2. КМЦ k = 0,04; 880,9·0,04 = 35 800 кг

3. м±най k = 0,05; 880,9·0,05 = 4400 кг

4. техникалы› т±з k = 0,035; 880,9·0,035 = 3900 кг

б) 0-800 м-ге дейін кондуктор Їшін

1. крахмал 212,9·0,005 = 106 кг

2. КМЦ 212,9·0,04 = 8500 кг

3. м±най 212,9·0,05 = 8500 кг

4. техникалы› т±з 212,9·0,035 = 7500 кг

в) 1800-3500 м-ге дейін пайдалану тізбегі Їшін

1. крахмал 309·0,005 = 1500 кг

2. КМЦ 309·0,04 = 12 400 кг

3. м±най 309·0,05 = 15 500 кг

4. техникалы› т±з 309·0,035 = 10810 кг

5. графит 309·0,001 = 300 кг

6. МАС 309·0,0001= 30 кг

7. Фармалин 309·0,0005 = 150 кг.

Отанды› зауыттардан сыйымдылы“ы 4 м³ ›ос білекті МГ 2Ч4 араластыр“ыш машиналары шы“арылады. Кйршілес Сазтйбе, Айырша“ыл алаЈдарында осы араластыр“ыш машиналар ›оданылып сазды ерітінді жЩне химиялы› реагент дайындау“а йте ›олайлы екенін кйрсетті.

Сонымен біздіЈ жобаланып отыр“ан алаЈ“а МГ 2Ч4 жЩне гидравликалы› ерітінді араластыр“ыш ГДМ-1 немесе гидроворонка деп те аталады.

ГДМ-1 а) ›±р“а› химиялы› реагентін салатын воронкадан, б) араластыру“а арнал“ан камерадан, в) бак жЩне т±р›дан т±рады.

а) воронка кйлемі 0,175 м³

б) бак кйлемі 1 м³

жалпы салма“ы 1120 кг

Жуу с±йы“ыныЈ б±р“ылан“ан тау жыныстарынан айыру Їшін екі тЇрлі ›±рыл“ы ›олданылады.

1. Механикалы› тазалау.

Ол жуу с±йы“ыныЈ ›±рылымында“ы ›атты фазаны кйлемі жЩне сыба“алы салма“ы бойынша айыру Їшін ›олданылады. Механикалы› тазалау центрден тепкіш кЇштіЈ Щсерін жуу с±йы“ыныЈ ›±рамында“ы кез келген ›атты фаза айырылады. Сонды›тан біз осындай тазалау жолын таЈдап алды›.

љазіргі кезде ода›та жуу ерітіндісін тазалайтын блок БОР шы“арылады. Ол ›ос елегіш СВ-2 деп жЩне ›±майыр“ыш ПГК-1 ден т±рады. Жобаланып отыр“ан алаЈ“а жуу с±йы“ын тазалау“а БОР ›ондыр“ысын ›олданамыз. Ол УРАЛМАШ ЗД-76 БД б±р“ылау ›ондыр“ысыныЈ ›±рамына кіреді.

БОР блогініЈ техникалы› кйрсеткіштері:

- тазалау кезіндегі йткізетін т±т›ырлы“ы 45 сек

- елек кйздері 1-5 мм

- 1 минут ішіндегі дірілі 1600-8000

- електіЈ ішіндегі алаЈы 2,6 м²

- дірілдеуік електіЈ ±зынды“ы 450 мм

- электр ›оз“алт›ыштыЈ тЇрі АО-42-4

- ›уаты 2,8Ч2=5,6 квт

- ±зынды“ы 2450 мм

- ені 1530 мм

љ±майыр“ыш ПГК ›ондыр“ысыныЈ техникалы› кйрсеткіштері:

- йнімділігі 60 л/сек

- жуу с±йы“ынан айырылатын еЈ кіші бйлшек 0,06 мм

- гидро циклон саны 150

- сорап тЇрі ВШИ-150

- ±зынды“ы 2600 мм

- ені 1150 мм

- биіктігі 2150 мм

Б±р“ылау ерітіндісін газдан айыру ›±рамына, газды жуу с±йы“ыныЈ ›±рамына, газды ›абаттарды ашу кезінде енеді. Б±л процесс б±р“ылау ж±мыстарын ›иындатуы мЇмкін. Сонды›тан біз жобалап отыр“ан алаЈымызда механикалы› газ айыр“ыш ДВС-1 жЩне ДВС-2 ›ондыр“ыларын ›олданамыз.

- дегазатордыЈ йнімділігі 40-45 л/с

- жуу с±йы“ынан газ айырыл“аннан кейінгі газ мйлшері 3%

°Ј“ыма са“асын саЈылаусызды››а орнататын жабды›

°Ј“ыма са“асын саЈылаусызды››а орнататын жабды›, ±Ј“ыманы б±р“ылау кезінде газ, м±най немесе йнімді ›абатты ашу кезінде б±р“ылау тізбегін атып кетпеуі Їшін ›олданылады.

СаЈылаусызды››а орналатылатын жабды›тыЈ кондуктор немесе аралы› тізбекті ›азу кезінде орнатады.

Са“алы› жабды›тыЈ ж±мыс ›ызымы ±Ј“ымадан мЇмкін атып кету ›ысымынан арты› болмауы тиіс.

Тасым алаЈында аралы› тізбекті тЇсіріп бол“аннан кейін, ±Ј“ыма са“асын ОКК2-350 тізбектіЈ ±шпен жабды›тап са“алы› жабды› орнатамыз.

Жабды›тыЈ ›±рамына Щмбебап привентор, екі ›ыстырмалы привектор, тйрттік.

°Ј“ыма“а 140 мм-лік пайдалану тізбегін тЇсіргеннен кейін са“а“а АФ6-80165Ч350 фонтанды› арматура орнатылады.

ППТ-230Ч350 ›ыстырмалы привентордыЈ техникалы› кйрсеткіші

- йту тесігініЈ диаметрі 230 мм

- ж±мыс ›ысымы 70 МПа

- ты“ыздауыш ›±бырдыЈ шартты диаметрі 73-146 мм

- гидравликалы› камералардыЈ ж±мыс кйлемі м³

- жабу кезінде 7,9

- ашу кезінде 6,2

- йлшемдері мм 2085Ч710Ч310

- салма“ы кг 900

ПУГ 230-350 (ст 26-02-1366-76) Щмбебап привенторыныЈ техникалы› кйрсеткіші:

- йту тесігініЈ диаметрі 230 мм

- ›ысымы 35 МПа

- тізбектіЈ ты“ыздауыш элементініЈ диаметрі 225 мм

- гидравликалы› камераныЈ ж±мыс кйлемі 10-6 м³

- йлшемдері мм 1170

- биіктігі

- т±р›ыныЈ диаметрі 910

- салма“ы 31,85 кг

Шмбебап привентор ±Ј“ыма са“асында“ы кез келген диаметрі ›±бырды саЈылаусыздандыратын ›асиеті бар. Ол ±Ј“ыма са“асында мЇлдем ›±быр болма“ан кезде де жаба алады.
2.4.4 °Ј“ыманы жуудыЈ гидравликалы› есебі

Берілгені:

1. 
   ±Ј“ыма тереЈдігі Z 3500м
   
2. 
   ›ашау диаметрі D_› 0,190 мм
   
3. 
   жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы S_ж 1230 кг/м³
   
4. 
   б±р“ылау сорабыныЈ тЇрі V 8-5 м
   
5. 
   сораптыЈ саны 2
   
6. 
   толу коэффициенті n 0,85
   

1. 
   ±зынды“ы 800 м
   
2. 
   диаметрі D_т 99 мм
   

с±йы› шы“ымы

Б±р“ылау сараптарында“ы тйлкелердіЈ диаметрін аны›таймыз. 62 [13] кестеден тйлкеніЈ диаметрін 0,160 м деп аламыз да n=0,85 коэффициентінде сораптыЈ йнімділігін аны›таймыз.

Тйлке диаметрі d=0,160 м сораптармен ж±мыс істегенде еЈ кйп ›ысым P_max=16,3 МПа кесте 6.1 [13] ж±мыс ›ысымын та“айындаймыз.

Р₀=(0,65-0,85) P_max=0,85·16,3=14 МПа.

Енді ерітіндініЈ са›иналы кеЈістіктегі жылдамды“ын аны›таймыз.

Б±р“ылау ерітіндісініЈ а“у критерні – пластикалы› т±т›ырлы› »Па·С

Б±р“ылау ›±бырларында

а)

б) ауырлатыл“ан б±р“ылау ›±бырларында

в) са›иналы кеЈістікте

С±йы›тыЈ критикалы› а“ыс жылдамды“ын аны›таймыз

а) м/с

б) м/с

в) м/с

Енді ерітіндініЈ іс жЇзінде а“ысын есептейміз

а) ν_› м/с

б) ν_ау м/с

в) ν_с.к. м/с

Жуу с±йы“ыныЈ ±Ј“ыма“а айдайтын элементтерініЈ ›ылыстарында“ы ›ысым шы“ыны

Р_›ос МПа

а) б±р“ылау ›±бырларында“ы ›ысым шы“ымы

Р_›

Р_› МПа

б) ауырлатыл“ан б±р“ылау ›±бырларыныЈ ›ысым шы“ымы

Р_ау МПа

в) са›иналы кеЈістіктегі ›ысым шы“ымы

Р_ск МПа

Жуу с±йы“ыныЈ айналым жЇйесіндегі ›ысымдардыЈ толы› шы“ымы

Р_а.ж=Р_›ос+Р_›+Р_ау+Р_с›=1,0+5,8+1,6+0,78=8,58 МПа

сараптарда“ы жалпы ›ысым шы“ымы

МПа

Айналым жЇйесіндегі ›ысымдардыЈ толы› шы“ыны мен ›ашау тйлкелеріндегі шы“ындардыЈ жалпы шы“ыны

Р_аш = 8,58+40=12,6 МПа.
2.5 Б±р“ылау ›ондыр“ысын таЈдау

/Б±р“ылау жабды›тары мен м±нара/

Б±р“ылау ›ондыр“ысыныЈ тЇрін таЈдау Їшін міндетті тЇрде МЕСТ 16293-82 жЇгіну керек жЩне б±р“ылау ж±мыстары жЇргізілетін алаЈнан тпби“ат, геологиялы›, энергетикалы› ›атынас жолдары, байланыс жЩне бас›а да жа“дайлар“а кйп кйЈіл бйлу керек.

Берілген техникалы› жобамызда Тасым алаЈында“ы барлау ±Ј“ымасын б±р“ылау Їшін бізге 3500 метрге турбо жЩне роторлы› тЩсілмен б±р“ылау Їшін, осы“ан сай б±р“ылау ›ондыр“ысы конструкциялы› тораптар жЩне м±нара таЈдап алуымыз керек.

°Ј“ыманы д±рыс ›азуымыз Їшін таЈдалынып алын“ан б±р“ылау ›ондыр“ысыныЈ жЇк кйтергіштігі тізбектіЈ жалпы салма“ынан 70%-“а арты› болуы тиіс.

ТереЈдігі 3500 м жобалан“ан ±Ј“ымамыздыЈ б±р“ылау тізбегініЈ еЈ Їлкен салма“ы 1,18 мн. Сонды›тан б±р“ылау ›ондыр“ысыныЈ (0,99<1,18<1,32) тербеліс ескерсек 1,18-1,25=1,475 мн 1,25 тарту коэффициентін ескере отырып біз жобалан“ан алаЈымыз“а 54-4000 б±р“ылау ›ондыр“ысын таЈдап аламыз.

АлаЈ“а б±р“ылау ›ондыр“ысы тасымалдау ›ондыр“ысы жолдарыныЈ нашарлы“ына байланысты ірі блок етіп Щкелінеді БV-4000 мынандай ірі блоктардан т±рады.

1. 
   М±нара – лебедкалы блок
   
2. 
   КЇш блоктары (›аз“алт›ыштар)
   
3. 
   Сораптар
   
4. 
   Саз араластыр“ыштар
   
5. 
   Сыйымдылы“ы 50 м³ техникалы› су“а арнал“ан
   
6. 
   Сыйымдылы“ы 15 м³ саз ерітінділеріне арнал“ан ыдыстар
   
7. 
   Химиялы› реагенттерге арнал“ан екі ыдысты блок
   
8. 
   Дегазатор блогы
   
9. 
   љабылдау кйпірлер блогы
   
10. 
    Сыйымдылы“ы 50 м³ жанар-жа“армай ›±ю“а арнал“ан ыдыстар
    

Сыйымдылы“ы 25 м³ екі ыдыста т±щы су са›талады, оны бригада ж±мысшылары керектеріне ›олданады.

Жо“ар“ы ›ысымды айдау желісі б±р“ылау ›ондыр“ысыныЈ орналасу схемасы бойынша ›±растырылады.

12 КП-3 м жЇк кйтергіш краны ›абылдау кйпірініЈ жынына орналасып салма“ы 3 т-“а дейінгі жЇкті б±р“ылау алаЈ“асына кйтеріп тЇсіру Їшін ›олданылады.

Са“алы› жабды›, жобаныЈ ›осымшасында“ы 0П2 схемасы бойынша орналастырылады.

Б±р“ылау ›ондыр“ысын толы› монтаждап біткеннен кейін, ›±рыл“ы – желілердіЈ ж±мыс›а дайынды“ын тексереді. Мысалы: Сорап желілерініЈ ›осыл“ан жерлерін, монифольд желісін ж±мыс ›ысымынан 1,5 есе Їлкен арты› ›ысым“а тексереді.

Жобада агрегаттар жЩне сорап блоктарын ›оятын сарайлар, ›осал›ы бйлшектер мен химиялы› реогенттер ›оятын ›оймалар салу кйзделген.

Б±р“ылан“ан тау жыныстарыныЈ шламын жинайтын жЩне техникалы› с±йы›тардЈ ›алды›тарын тйгетін сыйымдылы“ы 1300 м³ жер ш±Ј›ыры ›азылу жобалан“ан.

М±нара ОВ-53 м негізінде бутобентон ірге тасыныЈ Їстіне орнатылады.

БУ-3Д-70-тіЈ техникалы› кйрсеткіштері

1. љоз“алт›ыштар саны52. љоз“алт›ыштардыЈ ›уаты кВт16503. Шартты б±р“ылау тереЈдігі м40004. Ілмекке берілетін шектік салма› кН80005. Лебедка білігініЈ ›уаты кВт8096. ТЩл жЇйесініЈ жабды›талуы УКБА-6-800Ч6 Ілмекті тЇсіріп кйтеру жылдамды“ы м/с7. ЕЈ жайы0,198. ЕЈ тезі 1,589. Б±р“ылау сораптарыныЈ саны 210. БораптыЈ жететігініЈ ›уаты кВт95011. СораптыЈ с±йы›тыЈ шы“аратын жеріндегі ›ысым МПа25 РотордыЈ айналу жиілігі айн/мин12. ЕЈ азы5513. ЕЈ кйбі17614. СораптыЈ еЈ кйп айдау жылдамды“ы л/сек5115. М±нараныЈ тЇрі жЩне шифры В6-53-32016. М±нараныЈ пайдалану биіктігі м5317. Жерден ›ондыр“ыныЈ ж±мыс алаЈшасына дейінгі биіктік м4,118. љондыр“ыныЈ жалпы салма“ы 168,4

Б±р“ылау тЩртібі дегеніміз – б±р“ышыныЈ ›алауымен йзгеруге болатын б±р“ылау кйрсеткішіне Щсер ететін параметрлер жиынты“ы.

Б±р“ылау тЩртібініЈ параметрлерін ›ашау“а тЇсірілетін салма› С_›, айналу жиілігі n, жуу ж±мысыныЈ т±тыну мйлшері Q жатады.

Шр б±р“ылау тЩртібінде йзіне тЩн санды› жЩне сапалы› кйрсеткіштер бар. Санды› кйрсеткішке йнімділіктіЈ механикалы› жылдамды“ы V_тех ›ашаудыЈ тозу жиілігі жатады. Ал сапалы› кйрсеткішке ±Ј“ыма о›паныныЈ ауыт›у дЩрежесі, керн алу жатады.

Б±р“ылау режимініЈ 3 тЇрі бар.

1. Б±р“ылаудыЈ оптимальді режимі – б±р“ылау режимініЈ параметрлерініЈ Їйлесімі механикалы› жылдамды›тан еЈ тиімді йнімділігі.

2. Б±р“ылаудыЈ шектелген режимі – б±р“ылау режимініЈ параметрлерініЈ тектелген Їйлесімі.

3. Б±р“ылаудыЈ

Арнайы режимі – б±р“ылау режимініЈ параметрлерініЈ арнайы керекті ба“ыттарды б±р“ылау, керн алу жЩне бас›а да ба“ыттарда б±р“ылау техникалы› ж±мыстарды іске асыру Їшін ›олданады.

Тау жыныстарыныЈ сынамасын алып, оны зерттеп, тексеру б±р“ылау ж±мыстарды ойда“ыдай жЇргізуге тікелей Щсер етеді.

Сынаманы тексеріп, йЈдеудіЈ экспресс тЩсілі бар. Ол тЩсіл алын“ан мЩліметтерді бірдей б±р“ыланып аралы›тар“а бйліп, физико-химиялы› йзгеруден йЈдеуден йткізуге негізделген.

1 аралы›

0-800 м-ге дейін

1. Х₁=140; 147; 161; 168.

t_m = 11,0; 11,0; 13,0; 6; 04.

2. (27)

М±нда“ы деффект критериі -“а теЈ.

3. љашау йнімділігініЈ орташа мЩнін табамыз

4. Вариациялау ›±лашын аны›тау

5. Сенім аралы“ыныЈ тйменгі жЩне жо“ар“ы шекараларын аны›таймыз

м±нда“ы - коэффициентін 3[8] кестесінен табамыз

6. Механикалы› б±р“ылау уа›ытыныЈ орташа мЩнін табамыз

7. Берілген аралы›та“ы б±р“ылаудыЈ орташа механикалы› жылдамды“ын аны›таймыз

8. Берілген аралы›ты б±р“ылау“а ›ажет ›ашау санын аны›таймыз.

9. Механикалы› б±р“ылаудыЈ орташа уа›ытын табамыз

2-ші аралы›

СГНУ ІІІ-269,9 ›ашауы

800-920 м аралы“ында

1. Х=13; 16; 15; 13; 22; 38; 41; 57; 67; 78; 79; 79; 85; 99; 128; 132; 159; 169; 800.

са“.

2.

2=0,99 n=20 K_n=0,391

ЕЈ кйп мЩні Їшін

3. м

4.

5. бол“анда

6. са“

7. м/са“

8.

9. са“

Жобалан“ан 3500 м тереЈдікке дейінгі ›ажет ›ашаудыЈ тЇрін жЩне йлшемін аралы›тар бойынша жо“арыда кйрсетілгендей жолмен есептейміз.

6-шы кесте. Пайдалану тізбегініЈ мінездемесі

Сырт›ы диаметрі ммљабыр“а ›алыЈды“ы ммЖаншылу“а тйзімділігі МПаСозылу“а тйзімділігі МПаТізбек ›±рамыБйлік ±зынды“ы 1 метр ›±бырдыЈ салма“ы КнСырт›ы ›оз“аушы кЇш КнКолон салма“ы КнСтрати-графия КнБеріктік коэффициентіn₁n₂n₃10,52420,32681,312936,3711101,01,151,159,25300,295156,3585509501,01,151,157,73120,25178,312698,717701,01,151,15139,707,012760,229292,20620,406801,01,151,157,74200,251105,42328,27701,51,151,159,24600,295135,7222,789501,51,151,1510,52600,33687,3687,3611101,51,151,157-ші кесте. – Жобалан“ан ±Ј“ыманы бірдей б±р“ыланатын аралы›тар“а бйлу

Бйлік-тер°Ј“ымалар бойынша біртекті аралы›тарЖобалан“ан ±Ј“ыманыЈ ›уаты°Ј“ыманыЈ жобалан“ан тереЈдігіЖобалан“ан ±Ј“ыманыЈ конструкциясы123130114716880020050271193411207203171016814496908008004188518321814111052257218222291115625052748241714411800180072582302926751322828913250290017229314532983159143010336834123260188411350035003500161635003500

8-ші кесте. – Жобалан“ан ±Ј“ыманы б±р“ылау“а ›ажет ›ашау саны

Стратиг-рафияБ±р“ылау аралы›тары ›уатыљашаулар-дыЈ шифрыљашаудыЈ йнімділік нормасыљашау саныБ±р“ы-лау“аб±р“ы ›абыр“асын кеЈуге жЩне йЈдеугеПалеоген тйрттік0,800 800III-393,3 МГВ1541,3Полеоген сеномаш800-920 720ІІІ-269,9 СГНУ102,856,67Сеномош – алаб 920-1610 690ІІІ-269,9 МГН70,879,671610-1800 1110ІІІ26,99 МГН70,879,674021800-2225 11543⁰8102225-2556 21358,22556-2762 144133,16108762-3043 1321ІІІ 190,5 СТГАУ14979,99 286ВК 187,3/ 80 СТ57,03043-352 1752ІІІ190,5 СТГАУ30,189,33 56Свк1873/80 ст517,2 1430IV-190,5 СЗГАУ-30,214,67 65Ск 1873/80 ТКЗ513Тйменгі юра 3152-3314 1884м 1905 МГНR-2221,67,503СКН 873/50 Тк3720Триас 3314-3500 1816

43IV-190,5 МНГR-2218,61076,4
9-шы кесте. – Біртекті б±р“ылау аралы“ы

нормативАралы›-тарљашау йлшемдеріП-дені Х₁ мR₁ мI са“V

љашау шифрыљашау саныБір йлшемді ›ашау саныБарлы› саныб±р“ылау“а›абыр“аны кеЈейтугеІІІ-393,3 МГВ22ІІІ-269,9 СГНУ71ІІІ 269,9 МГВ14123СВК 215/80 0333ІІІ-190,5 СГВ182ІІІ-190,5 СЗГАУ151ІІІ 190,5 МГН R-222864Долот 89ІІІ 190,5 187,3/80 03266-ВК 187,3/80 СТ7СК 187,3/80 ТК-32154СК-57

б±р“ылау тЩсілі – роторлы

›ашау диаметрі 0,394 м.

Тймендегі формула бойынша жуу с±йы“ыныЈ шы“ымыныЈ еЈ кйп мйлшерін аны›таймыз

м±нда“ы: D_› - ›ашау диаметрі м

d_c - б±р“ылау ›±бырыныЈ сырт›ы диаметрі м

- са›иналы кеЈістіктегі жуу с±йы“ыныЈ жылдамды“ы м/с
11ші кесте Тасым алаЈы бойынша іс жЇзінде б±р“ылан“ан ±Ј“ымалардыЈ ›олданыл“ан ›ашауларыныЈ тЇрі йлшемдері жЩне шифрлары

СтратиграфияБ±р“ылау аралы“ы мљашау шифрларыПалеоген тйрттік0-800ІІІ-393,3 МГВПалеоген+маастрих+компан

+сантон+турон+сеномон800-920ІІІ-269,9 СГНУСенамон+Альб920-1610ІІІ-269,9 МГНАлт 1610-1800ІІІ-269,9 МГНГоммеров+Баррем1800-2225ІІІ-190,5 МГНЖо“ар“ы+бат ярусы2225-2556ІІІ-190,5 СГВБат ярусы 2556-2762ІІІ-190,5 СЗГАУБат+Байосс ярусы 2762-3043ІІІ-190,5 МГН R-22Байосс ярусы 3043-3152ІІІ-190,5 СЗГАУТйменгі юра 3152-3314ІІІ-190,5 МГНР-22Триас 3314-3500ІІІ-190,5 МГН R-22

2.6.2 Б±р“ылау тЩсілдеріне байланысты, Щр тереЈдік аралы›тары Їшін жуу с±йы“ыныЈ шы“ымын жобалау
1. 0-800 м аралы“ына жуу с±йы“ыныЈ шы“ымын аны›тау.

б±р“ылау тЩсілі – роторлы

›ашау диаметрі 0,394 м.

Тймендегі формула бойынша жуу с±йы“ыныЈ шы“ымыныЈ еЈ кйп мйлшерін аны›таймыз

м±нда“ы: D_› - ›ашау диаметрі м

d_c - б±р“ылау ›±бырыныЈ сырт›ы диаметрі м

- са›иналы кеЈістіктегі жуу с±йы“ыныЈ жылдамды“ы м/с

м/с

м³/с

2. 800-920 м аралы“ында“ы жуу с±йы“ыныЈ шы“ымын аны›тау

Б±р“ылау тЩсілі – турбиналы А9Ш

љашау диаметрі – 0,2699 м

Б±р“ылау сараптарыныЈ еЈ Їлкен йнімділігін аны›таймыз

(34)

м±нда“ы: N_›уат - б±р“ылау сараптарыныЈ пайдалы ›уаты кВт

А_р – турбо б±р“ыда“ы ›ысым ауыт›уы МПа.

А – ›ысым шы“ыны МПа

88[2] кестеден V8-6МA-2 б±р“ылау сорабыныЈ пайдалы ›уатын табамыз

N_›уат =510 кВт (35)

1 [8] кестеден Р_кесте = 6,8 МПа; Q_кесте = 0,045 м/с³ сонда

А коэффициентін тймендегі формуламен аны›таймыз

(36)

М±нда“ы: - манифальді желісіндегі ›ысым шы“ыны Q=340·10^-5 МПа

м±нда“ы: F - ›ашау тесігініЈ кйлденеЈ тесігініЈ ауданы.

Диаметрі 0,269 м ›ашау Їшін 3[2] кестеден F=17 см³ сонда - роторыныЈ жо“ар“ы тораптарында“ы ›ысым коэффициенті.

АУШ Їшін

сонда

V8-6МА сорабыныЈ техникалы› кйрсеткіштеріне сЇйенсек мынандай шы“ымды, диаметрі 0,160 м поршеньмен йндіруге болады. Осындай йнімді сораппен ›андай тереЈдік ›азу“а болатынын есептейміз

м±нда“ы: β – б±р“ылау тереЈдігіне байланысты ›ысым шы“ымы 59[2] кестесінен аламыз.

β Їйкеліс коэф = 7,5·10^-8·10

2 [1] кестеден

сонда

сонымен м

3. љашау с±“ындамаларыныЈ кйлденеЈ ›имасыныЈ ауданы тймендегі формула бойынша аны›таймыз.

м±нда“ы:

сонда МПа

3 [13] кестеге ›араса› 0,2699 м ›ашау“а см² сЩйкес келеді.

4. С±“ындама диаметрін тймендегі формуламен аны›таймыз

см (39)

диаметрі 16 мм 3 с±“ындама аламыз.

2. 920-1800 м аралы“ында жо“арыда жЇргізілгендей есептеулер жЇргізіледі ййткені б±л аралы› Т₀А9Ш роторымен ›азылады.

3. 2556-2762 м аралы“ында жуу с±йы“ыныЈ шы“ымын аны›тау

б±р“ылау тЩсілі – роторлы

›ашау диаметрі - 0,1905 м

а) жуу с±йы“ыныЈ еЈ аз керекті мйлшерін аны›тау



м³/с

б) жуу с±йы“ыныЈ орташа керекті т±тыну мйлшері

в) љашау сы“ындамаларыныЈ кйлденеЈ ›имасыныЈ ауданы D_с±“=0,160 м; P_н=16,5 МПа

г) гидромонитралды ›ашаудыЈ сы“ымдама сыным диаметрін аны›таймыз

сы“ымдама диаметрін м деп аламыз. љал“ан аралы›тарды осылайша есептейміз. Есептеулер ›орытындысы тйменде.

Нормативті бйліктерАралы›тар мЖуу с±йы“ыныЈ шы“ыны м³/сљашау с±“ындама диаметрі мСорап тйл кемерініЈ диаметрі мдендейін108000,0500,0160,80028009200,0450,0160,160392016100,0450,0160,1604161018000,0450,0160,1605180022250,0440,0150,1606222525560,0430,0110,1607255627620,0300,0110,1608276230430,0300,0110,1609304331520,0300,0100,16010315233140,0270,0100,16011331435000,0270,160

Тау – жынысыныЈ физика-механикалы› ›асиеттеріне ›арап берілген алаЈда“ы ±Ј“ыманы 11 аралы››а бйлеміз.

Роторлы› б±р“ылау тЩсілінде ›ашау“а тЇсірілетін йстік салма› ауырлатыл“ан б±р“ылау ›±бырларыныЈ салма“ымен аны›талады. АБљ-ныЈ салма“ы жалпы б±р“ылау ›±бырларыныЈ 80%-тен аспауы керек.

Тау жынысыныЈ кйлемдік б±зылуыныЈ еЈ аз керекті мйлшерін алу Їшін ›ашау“а тЇсірілетін йстік салма›ты тймендегі формула бойынша аны›таймыз.

м±нда“ы: Р_ш – ±Ј“ыма тЇбіндегі тау жынысыныЈ штамы бойынша ›аттылы“ы МПа;

F – шарошка тістерініЈ тау жынысымен бастап›ы тЇйісу ауданы м²

α - ±Ј“ыма тЇбіндегі жа“дайды ескеретін коэффициент

м±нда“ы: _› – ›ашау диаметрі м

R - шарошканыЈ ±Ј“ыма тЇбін жабу коэффициенті

Олайша роторлы б±р“ылау тЩсілінде ›ашау“а тЇсірілетін йстік салма› мынандай аралы›тарда йзгеруі мЇмкін

м±нда“ы: Р_ф – тау жынысыныЈ іс жЇзіндегі ›аттылы“ы.

Шарошка тістерініЈ тау жынысы мен еЈ тиімді Їйісуі уа›ытын тймендегі формула бойынша аны›таймыз.

(42)

м±нда“ы: - шарошка диаметрі м

Z – шарошканыЈ шеткі шірлер саны;

n - ›ашаудыЈ айналу жиілігі айн/м.

1. 0-800 м аралы“ында“ы ›ашау“а тЇсірілетін йстік салма›ты аны›таймыз.

љаралып отыр“ан агралы“ымызды ТПО394 мг ›ашауымен; 18-6МА сораптарымен роторлы тЩсілімен б±р“ылау ±сынылады.

2. 800-1800 м аралы“ында“ы турбиналы› тЩсілмен б±р“ылау“а керекті йстік салма›ты аны›тау.

Б±р“ылау тЩсілі – турбиналы А9Ш – роторы ›ашау диаметрі - 0,2699 м

м³/с кг/м³

м³/с кг/м³

1 [1] кестедегі А9Ш роторыныЈ техникалы› кйрсеткіштерін аламыз.

а) n = 420 айн/мин

б) М₁ = 620 кг/м

в) М_э = 132 квт

г) Р_р = 6,8 МПа

кг·м

Турбиналы› б±р“ылау тЩсілінде ›ашау“а тЇсірілетін йстік салма› тймендегі формула бойынша есептелінеді.

м±нда“ы: Q - роторныЈ йндірістік моментпен тЩжірибелік момент арасында“ы байланыстыЈ коэффициенті 7[10] кестеден Q=0,5

М_т – тежеу кезіндегі момент

М_э – экспериментальді момент

М_л - йстік момент

М₀ – тереЈдікке байланысты ›ашауда“ы момент М₀ = 55.

сонымен G_› кн·м

Осы тЇсірілген йстік салма››а байланысты айналу жиілігі тймендегідей есептеледі.

(48)

айн/мин.

Турбинада“ы ›ысымдар ауыт›уы кезіндегі айналу жиілігін аны›тау.

м±нда“ы: К_о – роторда“ы ›ысымныЈ йзгеру дЩрежесі К_о=2,36.

3. 1800-2500 м аралы“ында турбиналы› б±р“ылау тЩсілімен есептейміз.

Берілгені:

1. 
   б±р“ылау тЩсілі турбиналы
   
2. 
   А6Ш роторы
   
3. 
   ›ашау диаметрі – 0,1905 м ІІІ-190,5 СЗГАУ
   
4. 
   жуу с±йы“ыныЈ т±тыну мйлшері Q₂=0,097 м³/с СГВ
   
5. 
   Р₂ = 1230 кг/м³
   

Есептеулер нЩтижесі:

1. 
   Q = 0,025 м³/с
   
2. 
   n₁ = 450 айн/мин
   
3. 
   n_x = 1090 айн/мин
   
4. 
   M₁ = 7,0 кн
   
5. 
   M_T1 = 14,0 кн·м
   
6. 
   N₁ = 32,4 квт
   
7. 
   P₁ = 4 МПа
   
8. 
   n₂ = 607 айн/мин
   
9. 
   n = 1471 айн/мин
   
10. 
    M₂ = 9,45 кн·м
    
11. 
    M_T2 = 18,9 кн·м
    
12. 
    P₂ = 7,29 МПа
    
13. 
    N₂ = 79,7 квт
    
14. 
    M_o = 55
    
15. 
    M_лос = Q- 012·0,08
    
16. 
    G_› = 1504 кн
    

М_› = М_оG + М_о = 0,005·800+0,10 = 1,1 кн·м

Айналу жиілігі осы моментке сЩйкес келеді.

айн/мин

Айналу кезіндегі роторда“ы ›ысым

5. 2556-3500 м аралы›тары Їшін ›ашау“а тЇсірілетін йстік салма›ты аны›таймыз.

- б±р“ылау тЩсілі – роторлы

- ›ашау ІІІ-190,5 МГНR-22 жЩне ІІІ-120,5 СВГАУ

- тау жынысыныЈ ›аттылы“ы Р_ж= 1500 МПа

кн

мм²
2.6.4 Б±р“ылау тЩртібініЈ параметрлерін ба›ылау

°Ј“ыманы ›азу процесі еЈ кЇрделі де жауапты ж±мыстардыЈ біріне жатады.

Сонды›тан ›азу ж±мысына тікелей ›атысты б±р“ылау тЩртібініЈ параметрлерін ба›ылау, б±р“ылау бригадасы инженер, б±р“ылау ж±мысыныЈ бас›армасыныЈ м±›ият кйЈіл бйлуін талап етеді.

љазір б±р“ылау кезінде тймендегідей ба›ылау йлшегіш ›±рыл“ылар ›олданып жЇр.

1. ГНВ-6 гидравликалы› салма› индикаторы.

ГИВ – ±Ј“ыманы ›азу жЩне жйндеу ж±мыстары кезінде тЩл ар›аныныЈ ›оз“алмайтын ±шыныЈ тартылуын есепке алып сызып отыру Їшін ›олданылады.

ГИВ-6 диаметрі 15 мм-ден – 38 мм дейінгі ›анаттардыЈ тартылуын йлшеуге есептелген. Б±л ›±рыл“ан есепке ал“аш жЩне сызып отыр“ыш щиттан тресс-бачоктан, арматурадан жЩне ›ысым трансформаторынан т±рады.

љысым трансформаторы ›анатын ›оз“алмайтын бйлігінде орналасып, ›анаттыЈ созу кЇшініЈ Щсерінен сы“ылып кйрсету жЩне сызу приборларына сигнал береді.

2. УП-ІІ М – б±р“ылау ерітіндісініЈ ›ысымын ›алыптандыр“ыш.

Б±р“ылау ерітіндісініЈ ›ысымын, б±р“ылау сорабыныЈ желісінде орналастырыл“ан УПІІМ ›±рыл“ысыныЈ сигналыныЈ кймегімен аны›тайды.

3. АСГ-1 – газ бйлімініЈ автоматты сигнализаторы

4. ГТН-3М – гидротруботалометр.

5. «Разведчик Р-8» шы“ын йлшегіш.

Жо“арыда айтыл“ан ›±рыл“ылардан б±р“ылау ›ондыр“ыда ›осымша ›ысым йлшегіш манометр ›оз“алт›ыштарда“ы су мен майдыЈ температурасын йлшейтін термометр. Б±лардан бйлек б±р“ылау ›ондыр“ысыныЈ ›уатына байланысты ба›ылау пульті болады. Ба›ылау пультініЈ негізгі 3 тЇрі бар. ПКБ-1, ПКБ-2, ПКБ-3. Осы атал“ан ба›ылау пульттерініЈ ішіндегі біздіЈ ›ондыр“ымыздыЈ «УралМАШ-3Д-76» ›олайлысы ПКБ-2.

ПКБ-2 ›±рамында салма› йлшейтін ›±рыл“ы жуу с±йы“ыныЈ шы“ымын жЩне ›ысымын йлшеуге арнал“ан ›±рыл“ы гидротурботахометр бар.

2.7 °Ј“ымаларды бекіту

Б±р“ылау кезінде Щр тЇрлі ›асиеттері бар тау жыныстары белгілері ашылады. Олар бір-бірінен физика-механикалы› ›асиеттерімен, литологиялы›, ›аны“у, анамольді коэффициенттері мен ерекшеленеді. Щр тЇрлі орны›сыз опырыл“ыш тау жыныстары кездеседі. М±ндай тау жыныстары тез Їгітіліп опырылады. Б±л ±Ј“ыма ›абыр“асыныЈ б±зылуына Щкеліп со“ады сонды›тан ±Ј“ыма ›абыр“асыныЈ б±зылуыныЈ алдын алу Їшін біз оныЈ ›абыр“асын бекітуіміз керек.

БекітудіЈ негізгі ма›саты:

а) йнімді ›абаттарда“ы м±найды, газды, суды алу Їшін саЈылаусыз жЩне берік жол жасау;

б) опырыл“ы, Їгітілгіш ›абат т±сын жабу.

БекітудіЈ еЈ кйп тара“ан тЇрі – ол ±Ј“ыма“а шегендеуші ›±бырларын тЇсіріп ±Ј“ыма ›абыр“асы мен осы шегендеуші ›±бырлардыЈ ортасын цементпен толтыру деп аталады.

°Ј“ыманы цементтеудіЈ бірнеше тЇрі бар.

1. 
   бір сатылы цементтеу;
   
2. 
   екі сатылы ортасына уа›ыт салып ітсеу
   
3. 
   ›ысыммен цементтеу.
   

Шегендеуші ›±бырлар ±Ј“ыманы цементтеуге еЈ негізгі элементтіЈ бірі.

Тізбек тЇріне байланысты кондуктор, аралы› пайдалану шегендеуші ›±бырлардыЈ ж±мыс жа“дайы йзгереді.

ЕЈ ›иын ауыр жа“дайда пайдалану шегендеуші ›±бырлары болады.

Шегендеуші ›±бырларды тЇсіру цементтеу жЩне бас›а да ж±мыстар кезінде ›±бырлар Щр тЇрлі ›иынды›тар“а ±шырайды. ОлардыЈ негізгілері болып йз салма“ыныЈ Щсерінен ›±бырдыЈ созылуы, ішкі цементтеу немесе ат›ылау кезінде ішкі ›ысым болып табылады.

Созылу Їшін ›±бырдыЈ тЇгел бойына Щсіресе жо“ар“ы жа“ына кйп Щсер етеді.

Со“ан сЩйкес, ±Ј“ыманы пайдалану кезінде шегендеуші ›±бырлардыЈ еЈ тймен жа“ына, жо“ар“ы ›абат, ›ысымдары Щсер етеді. Сонды›тан пайдалану шегендеу ›±бырларына Щсер ететін кЇштерді бйлек-бйлек есептейді.

Аралы› ›±бырлар кйбінесе йз салма“ыныЈ Щсерінен созылу“а бейім болып келеді. Ба“ыттауыш шегендеуші ›±быр d=299 мм 800 м-ге тЇсіріледі.

љ±быр ›алыЈды“ы 11,1 мм

Ба“ыттауыш пен аралы› ›±бырдыЈ йз салма“ынан созылуын тймендегі графикпен кйрсетеміз.

- тереЈдік мL = 1800 м- ±Ј“ыма са“асында цемент ерітіндісініЈ ›ашы›ты“ы м» = 0- басып айдау с±йы›ты“ыныЈ ты“ызды“ы кг/м³ρ = 1030- жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы кг/м³S_ш.с = 1220- м±най газ бЇліну кезіндегі ±Ј“ымада“ы с±йы›тыЈ ты“ызды“ы кг/м³ S₀ = 732- ›абат ›ысымы Р_› = 40 МПа- ауаныЈ арасында“ы газдыЈ ауданы кг/м³β = 600- ±Ј“ыманыЈ са“асынан ±Ј“ыма ішіндегі с±йы››а дейінгі ›ашы›ты› мН = 0,3 Беріктік ›ор коэффициенті К = 0,3а) ішкі арты› ›ысым Їшінn₁ = 1,15б) ›оз“алушы кЇш Їшін n₂ =1,3в) n₃ = 1,0 Цемент тасыныЈ шытынау коэффициенті К = 0,3

Екі немесе Їш бастап›ы барлау ±Ј“ымалары Їшін жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ын т±щы су ты“ызды“ынан 40% жо“ары етіп ала беруімізге болады.

S₀ = 1220-488 = 732 кг/м³ Н = 0,3 = 0,3·3500 = 1050.

2. БЇліну кезіндегі ±Ј“ымада“ы ішкі арты› ›ысымныЈ еЈ Їлкен мЩнін табамыз:





са“ада L=O.

3. Егер жуу с±йы“ыныЈ ›±рамында йте кйп болса, са“а жабы› болса, онда ішкі арты› ›ысымныЈ еЈ Їлкен мЩнін тймендегі формула бойынша аны›таймыз:

Р_і›=Р_› Р_і›

4. °Ј“ымада“ы бЇліну кезінде болатын ішкі ›ысымды аны›таймыз.

Р_і›=0,01·0,732·1800=13,2 МПа

5. БЇліну кезіндегі ±Ј“ымада“ы сырт›ы ›ысымды аны›таймыз Z=1.

Р_с› = 0,01·Р_›·L(1-k)+k (50)

Сырт›ы арты› ›ысымды тймендегі формуламен есептейміз. ; Z=1.

(51)

Са“ада“ы шектік ›ысым Рс= 20,8 МПа бол“анда

Сырт›ы арты› ›ысым теЈ бол“анда 81-ші кетседен б±л ›ысым беріктік тобы «Д» ›абыр“а›алыЈды“ы δ=8,9 мм, Р_кр=14,9 МПа ›±быр“а сЩйкес келеді.

Сонды›тан м±ндай ›±бырларды са“а дейінгі 100 м жЩне тізбек болаша“ыныЈ тймен жа“ынан 150 м орнату кйзделген.

2. Диаметрі 139,7 мм-лік пайдалану шегендеу ›±бырларын есептейміз.

- тереЈдік м L=3500

- са“адан ±Ј“ымада“ы с±йЩы› деЈгейіне дейінгі ›ашы›ты› м H=1050

- °Ј“ыма са“асынан цемент ерітіндісініЈ ›алыЈды“ы h=0

- басып айдау с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы кг/м³ Р_ж=1060

- Б±р“ылау ерітіндісініЈ ты“ызды“ы кг/м³ S_δ.е=1230

- БЇліну кезіндегі ±Ј“ымада“ы с±йы›тыЈ ты“ызды“ы кг/м³ Р_δ=850

- Цемент ерітіндісініЈ ты“ызды“ы кг/м³ S_ц=1850

- љабат ›ысымы МПа Р_›=40

а) Беріктік ›ор коэффициенті Їшін n₁ = 1,15

б) ›оз“аушы кЇш Їшін n₂ = 1,3

в) ішкі сырт›ы ›ысым Їшін n₃ = 1,15

Са“ада“ы ›ысым Р_с=40-0,01-0,85·3500=10,3 МПа

Z=0-1050 м; Biz = 0; Z=3500м.

а) сырт›ы ›ысымды аны›тау

Z=0, P_cz=0 Z=3500м.

P_cz =0,01[1,230+,85(3500-0)](1-0,25)·20,8=53,8 МПа

б) сырт›ы арт›ы ›ысымды аны›тау

Z=0; P_caz=0; Z=3500 м

в) са“ада“ы ішкі арты› ›ысымды аны›таймыз.

Р_с=10,3 МПа

Цементтелген бйлік Їшін Z=0

Цементтелген бйлік Їшін м.

P_n = 1,15·33,0=38 МПа

Кестеден біз б±ндай ›ысым беріктік тобы «Д» ›абыр“а ›алыЈды“ы δ-10,5 мм; Р_кр=42,6 МПа шйгендеу ›±бырлары сЩйкес келетінін кйреміз.

г) ІІ-бйлік Їшін ›алыЈды“ы δ=9,2 мм, Р_кр=35 МПа ›ысым“а тйзімді ›±быр таЈдап аламыз. Б±л ›±бырларды Р_мин=35, 1,15=3,4 МПа ›ысымды тереЈдікке орнату“а болады. І-бйлік ±зынды“ы м ±зынды“ы Q₁ = 260·33,6=8736 кг =87,4 кн.

д) ІІІ-бйлік Їшін ›алыЈды“ы δ=7,7 мм, Р_кр=26,4 МПа ›±быр таЈдап аламыз. Б±ндай ›±бырды 2800 м тереЈдікке орналастыру“а болады.

љ±быр ±зынды“ы ал салма“ы Q₂= 460·25,1=11546кг =115,6 кн.

2) IV секция Їшін ›алыЈды“ы δ=7 Омн, Р_кр=22,3 МПа ›±бырларды таЈдап аламыз.

Б±ндай ›±бырды 2360 м тереЈдікке орнату“а болады.

љ±быр ±зынды“ы ›±быр салма“ы Q₃= 420·22,9=9618кг =96,18 кн.

Б±л ›±бырлар Їшін ›оз“аушы кЇш R_каз=68кнд-22,9 кн

Бастап›ы Їш бйліктіЈ салма“ы



















кг




2.7.2 Аралы› жЩне пайдалану ›±бырлар тізбегіндегі тйменгі ›±рамалары

Шегендеуші ›±бырларда тЇсіру, бекіту пайдалану кезінде тізбекті ›осу ажырату тЇсіру жеЈілдету жЩне бас›а да ма›саттарда тізбек электрлік ›олданылады.

Шегендеуші ›±бырларыныЈ башма“ы.

Башма› шегендеуші ›±бырды ±Ј“ыма о›панымен тЇзу ба“ыттап т±ру Їшін жЩне тЇсіру кезінде тізбек ±щын за›ымдалудан са›тау Їшін ›олданылады.

Башма› ›алыЈ ›абыр“алы келте-›±быр, бір жа“ы шегендеу ›±бырыныЈ ±шына б±ранда ар›ылы бекітіледі, ал бір ±шы ба“ыттауыш ты“ынмен жабды›тал“ан. Ба“ыттауыш ты“ын алюминий шойын, бетон немесе а“аштан жасалуы мЇмкін.

Шегендеуші ›±бырлардыЈ башма“ы ОСГ-26-02-027-71 жасалады жЩне оныЈ екі тЇрі болады. БП-299 – ба“ыттауыш ты“ыны шойыннан жасалып шегендей ›±бырына б±ранда ар›ылы отыр“ызылады БС – ба“ыттауыш то“ынсыз.

Кондуктор“а тЇсірілетін шегендеугі ›±бырсыздыЈ ±шы БП-299 башма“ымен жабды›талады.

Башма›тан жо“ары орналас›ан 2-3 ›±быр бір-біріне пісіру ар›ылы жал“анады.

Аралы› жЩне пайдалану шегендеу ›±бырларыныЈ ±шы БП-218 жЩне БП-140 башма›тарымен жабды›талады.

Аралы› ›±бырыныЈ башма“ыныЈ жо“ар“ы кЇшіне, екі кері ›а›па› бар ±зартыл“ан муфта орнатылады.

Кері ›а›па›тан 10-20 м жо“ар“ы, ›±бырлардыЈ ›осыл“ан жеріне таЈдап аламыз. ља›па›тыЈ екі ±шыныЈ б±рандасын МЕСТ-632-80 сЩйкес келеді.

Пайдалану ›±бырлары Їшін ЦКОД кері ›а›па›шасы таЈдалынып алынады.

ЦКОД – цементтеу кезінде са›иналы кеЈістіктегі цемент ерітіндісін тізбекке ›ойуына жол бермейді жЩне цементтеу ты“ынын тіреу Їшін ›олданылады.

ИКОД-1 140 мм МЕСТ-39-01-08-281-77 кері ›а›па“ы башма›тыЈ тймен жа“ына орналастырылады.

°Ј“ыма“а Щкелінген шегендеуші ›±бырлардыЈ мемлекеттік стандарт›ы сЩйкестелген сапалы› сертификаты болуы керек. Барлы› шегендеуші ›±бырлардыЈ сырт›ы пішінін, маркасын ±зынды“ын тексеріп шы“у керек. љ±бырда – жары›, тесік, шытына“ан жерлер б±рандалары за›ымдал“ан диоплеті 1,3 мм кйп ауыту болса б±ндай ›±бырларды жарамсыз деп танып, диаметрін цилиндр тЩрізді шойлонмен тексереміз.

љ±бырларды бір-біріне б±ранда ар›ылы жал“а“анда б±раулы манометр ар›ылы жЇргіземіз.

Егер б±ндай ›±бырларды ›олмен немесе механикалы› жолмен кілтпен б±раса›, бір-екі б±ранда б±ралмай бос б±ралып ›алды. Сонды›тан шегендеуші ›±бырларды механикалы› кілтпен б±рау“а тиым салынады.

Диаметрі 299,2 мм шегендей ›±бырларын б±рау кезінде олардыЈ б±рандаларына краска, сурик жа“ады, ал 140 мм пайдалану ›±бырларын б±рау кезінде Р-40, МУФ лентасын ›±райды. Сосын шегендейші ›±бырларды керекті тереЈдікке тЇсіреді, тЇсіріп бол“ан соЈ ±Ј“ыманыЈ басына цементтеу агрегаттары ша›ырылады.

Шегендеуші ›±бырларды тЇсіру алдында ±Ј“ыма“а соЈ“ы геофизикалы› зерттеулер жЇргізіледі. °Ј“ыма айдалатын цементтіЈ кйлемін аны›тау Їшін ±Ј“ыма“а коверномер тЇсіріледі. °Ј“ыма“а соЈ“ы цементтеу жЩне тЇсіру жоспары жасалады. Жоспарда ±Ј“ыманыЈ тереЈдігі тізбек башма“ыныЈ орналасу орны ±Ј“ыманыЈ кйлемі технологиялы› жабды›тау элементтерініЈ орналасу ›ашы›ты›тары кйрсетіледі.

Геофизикалы› зерттеулер біткеннен кейін ±Ј“ыманыЈ о›панын біркелкі ету Їшін ±Ј“ыма“а калибрлегіш тЇсіреді. О›панды тегістеу Їшін б±р“ылау тізбегіне ±Ј“ыманыЈ диаметріне сЩйкес кеЈейткіш кала›шалары бар ›ашау тЇсіріледі.

Егер тізбек жер бетіне кйтерілу кезінде, ±Ј“ыма о›панына тіреліп, т±рып ›алатын болса ±Ј“ыма“а ›айтадан кеЈейткіш ›ала›шалары бар ›ашауды тЇсіреміз. Б±л процесті бірнеше рет ›айталап ±Ј“ыма о›панын тексереміз.

Шегендеуші ›±бырларын тЇсіру жЩне цементтеу ±Ј“ыма ›±бырларында“ы еЈ негізгі жЩне жауапты ж±мыстардыЈ бірі. Сонды›тан б±л ж±мыстар“а кйп кйЈіл аударылуы тиіс.

Шегендей ›±бырларыныЈ тЇсіру жылдамды“ы 0,4-0,6 м/сек болуы керек. Цементтеу фонарлары мен ›ыр“ыштарды орнату орны жоспарда кйрсетілуі керек.

Шегендеу ›±бырларыныЈ ±Ј“ымада ±лталып ›алуын болдырмау Їшін, ±Ј“ымадан жуу с±йы“ыныЈ айналымын то›татпай керек.

°Ј“ыма о›паныныЈ тЇзушілігі тексеру Їшін тізбекті ілмекті ±стап т±рып тЇсіреді. Тізбекті кйтеріп-тЇсіріп ±Ј“ыма тЇбіне орны›тырады.

°Ј“ыманы цементтеудіЈ негізгі ма›саты – жер ›ойнауынан м±най, газ, су алу Їшін сенімді жол жасау, ›абаттарда“ы с±йы›тарды, газдарды бір-бірінен ажырату, ±Ј“ыма о›панын опырыл“ыш тау жыныстардан са›тау. Цементтеу тЩсілін таЈдау алаЈыныЈ аномальді коэффициентіне, ж±тылу коэффициентіне байланысты.

Кйршілес алаЈдарда“ы цементтеу тЩжірибелерінен бірсатылы цементтеу тЩсілі жобаланып отыр“анын кйреміз.

1. Са“аныЈ ›±бырды 800 м-ге тЇсіріп цементтейміз. љ±быр диаметрі 299 мм. Цементтеу «суы›» ±Ј“ыма Їшін орнал“ан бітегіш материалмен жЇргізіледі. Цемент ерітіндісі са“а“а дейін кйтеріледі.

2. Диаметрі 219 мм аралы› ›±бырлар бегін 1800 м тЇсіріп «ысты›» ±Ј“ымалар Їшін ПГЦ бітегіш материалын таЈдап аламыз.

3. Диаметрі 140 мм пайдалану ›±бырлар тізбегін 35 000 м тЇсіріп са“а“а дейін цементтейміз.

Диаметрі 139,7 мм ±зынды“ы 3500 м пайдалану ›±бырлар тізбегін цементтеуге есептейміз:

- тізбек ±зынды“ы, м L=3500

- са“адан цемент ерітіндісініЈ кйтерілу биіктігі H=0

- шегендеу ›±бырыныЈ диаметрі, мм Д_н = 139,7

- ›ашау диаметрі, м Д_› = 190,5

- алдыЈ“ы тізбектіЈ диаметрі L=1800 м

жЩне тереЈдігі Д_› = 219 мм

- жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы кг/м³ S_жуу = 1230

- ±Ј“ыма о›паныныЈ коэффициенті К = 1,25

- цемент стаканыныЈ биіктігі м h = 20

- сЇзілу кйрсеткіші мм 1,5

- ±Ј“ыманыЈ ›исаю б±рышы 20

- 3500 м тереЈдіктегі ›абат ›ысымы МПа 40

Аралы› жЩне пайдалану тізбектері бйліктерініЈ ішкі диаметрі кестеде берілген.

Тізбектер љ±бырдыЈ ішкі диаметрі, ммљабыр“а ›алыЈды“ы ммБйлік ±зынды“ы м1 аралы›

Д_а = 219 мм2018,91540198,710,2260Пайдалану

Д_пай = 139,7 мм 118,710,5240121,39,2420124,37,7480125,7125,77,0215124,37,7305121,39,2548118,710,5292

Пайдалану тізбегініЈ цементтеу Їшін ты“ызды“ы 3150 кг/м³ «ысты›» ±Ј“ымалар Їшін ›олданамыз. Су мен цементтіЈ ›атынасы m=0,5.

ПЦГ портланд цементін тізбектіЈ 1000 м “ана цементтеу Їшін ›олданамыз. Ал тйменгі ты“ызды“ы 2600 кг/м³ температурасы +150⁰С ысты› ±Ј“ымалар Їшін арнал“ан ОЦГ жеЈілдетілген портланд цементін ›олданамыз. Цемент пен су ›атынасы m=0,95ч1,2.

1. Тампонажды цемент ерітінділерініЈ ты“ызды“ын тймендегі формула ар›ылы білеміз.

(52)

Цементтеу алдында ±Ј“ыманыЈ о›панын йЈдеу Їшін буферлік с±йы› ›олданамыз. Ты“ызды“ы 1080 кг/м³ органо-минералды буферлік с±йы› ›олданамыз.

1м³ буферлік с±йы› ›±рамына – техникалы› су КИЦ-500 15%, сульфанал – 0,015%, реогент – Т-800,033%.

2. Тампонажды цемент ерітіндіініЈ керекті кйлемін есептейміз.

3. Тампонажды цемент ерітіндісініЈ салма“ын тймендегі формуламен есептейміз.

4. Цемент ерітіндісін араластыру Їшін ›ажет судыЈ кйлемі

5. Басып айдау с±йы“ыныЈ кйлемін аны›тау

м±нда“ы: - пайдалану тізбегініЈ ±зынды“ы жЩне диаметрі .

6. Тампонажды ерітіндініЈ са›иналы кеЈістікпен ›оз“алу жылдамды“ын есептеу

7. Цементтеу ›алпа›шасында“ы еЈ Їлкен ›ысымныЈ мЩнін аны›таймыз.

Р_› (57)

Р_›

Цементтеу кезіндегі ›алпа›шада“ы ›ысымныЈ мЩнін аны›таймыз.

Р_› = 11,46+4,14+5,49 = 22,11 МПа

Са“ада“ы ›ысымы

Р_с = Р^с›/₄₅

Р_с = 40/1,5 = 22,11 МПа

Цементтеу Їшін Тн = 39-01-069-76 бойынша жасал“ан ТУЦ-140-16Ч40-1 шектік ›ысымы 40 МПа цементтеу ›алпа›шасын ›олданамыз.

8. Цементтеу агрегатыныЈ тЇрін таЈдайсыз Р_› = 22,11 МПа, Q=43,4, V_с.к. = 0,04 м³/с байланысты ЦА-320 М цементтеу агрегатын таЈдап аламыз.

ЦА_йндір = 30,5 МПа; g_с±р = 40 дм³/с,

9. Араластыр“ыш машиналардыЈ керекті санын, цемент салма“ына, Їйінділік массасына, бункер сыйымдылы“ына байланысты есептейді.

(59)

Араластыр“ыш машиналардыЈ керек санын 3 деп аламыз.

10. Цемент ерітіндісін ±Ј“ыма“а айдау кезінде ЦА-ныЈ ж±мыс істеп т±р“ан саны

m = 2 m (60)

11. Тізбекті тЇгел цементтеуге кететін уа›ыт.

Есептеу нЩтижесін тйменде кйрсетеміз.

Кйлемдері, м³

ОЦГ 49,72

ПЦГ 26,26

Буферлік с±йы› 5,0

Су 62, 23

Басу с±йы›ты“ы 42, 54

АгрегаттыЈ саны:

Араластыру машинасы СН-20 5,0

Цементтеу ±за›ты“ы мин 51, 06
2.8 °Ј“ыманы игеру

1. инімді ›абаттарды ашу жЩне сынау

инімді ›абаттарды ашу жЩне сынау, б±р“ылау ж±мыстарыныЈ еЈ соЈ“ы, негізгі, жауапты ж±мыстарыныЈ бірі. йнімді ›абаттарды сапалы ашу, ±Ј“ымадан м±най, газ алу, жо“ар“ы дебит ±Ј“ыманы пайдалану ±за›ты“ыны ат›арудыЈ кепілі.

°Ј“ыманыЈ сынаудыЈ ма›саты йнімді ›абаттарда“ы м±най-газдыЈ мйлшерін аны›тау. ийткені геофизикалы› зерттеулер, йнімді ›абат туралы мЩлімет аз болады.

Жобаланып отыр“ан ±Ј“ымамызда йнімді ›абатты толы› ашып, са“а“а дейін цементтеу кйзделген. Содан кейін цемент тасын перфорациялап, йнімді ›абатта“ы м±най газды ±Ј“ыма“а ша›ырамыз.

инімді ›абатты парфорациялау ар›ылы ашу тЩсілі, бір ›атар жа“дайларды ›ана“аттандырады.

1. 
   °Ј“ымадан м±най газдыЈ ашы› фонтанмен ат›ылауына жол бермейді.
   
2. 
   инімді ›абаттыЈ коллекторлы› ›асиетін са›тайды.
   
3. 
   °Ј“ыма“а м±най газдыЈ ›±йылуын барынша жеЈілдету.
   

°Ј“ыма“а м±най газдыЈ ›±йылуын барынша байланысты, оны жер бетіне шы“арудыЈ бірнеше жолы бар.

1. Егер ›абатта“ы м±най газдыЈ ›ысымы Їлкен болса, онда м±най газ ±Ј“ыма бетіне йздігінен кйтеріледі.

2. Егер ›абат ›ысымы тймен болса жа›сы ›±йылыс алу Їшін ±Ј“ымада“ы жуу с±йы“ын жеЈілдетеміз.

3. Егер ›абат ›ысымы йте аз болса онда ±Ј“ымада“ы жуу с±йы“ыныЈ деЈгейін аны›таймыз.

М±найгаздыЈ ›абатта“ы физика-химиялы› ›асиеттерін зерттеу Їшін Щр йнімді ›абаттан, ›абатты› сынама алады. Зерттеулер нЩтижесінен ›±йылыс ›исы“ын аламыз жЩне йнімділік коэффициентін аны›таймыз.

ТеЈіздегі объектті сынаудыЈ ма›саты – ›абаттарда“ы м±най газдыЈ ›орын есептеу.

°Ј“ыманы йнімділікке сынау

Егер сынама“а зерттеудіЈ нЩтижесі, геофизикалы› зерттеулер нЩтижелері ›ана“аттандырылмаса йнімді ›абаттарда“ы сынау ›абат сына“ыштыЈ кймегімен жЇргізіледі.

Б±р“ылау кезінде тймендегі аралы›тарды сынау кйзделген: 2270-2-290 м, 2575-2590 м, 2590-2600 м, 2790-2810 м, 2900-2940 м, 3075-3100 м, 3300-3310м, 3360-3400 м, 3470-3480 м.

1-ші объекті 3480-3470 м сынау б±р“ылау ›ондыр“ысыныЈ кймегімен 3 режимде жЇргізу кйзделген. °Ј“ыма“а м±най газды ша›ыру Їшін ±Ј“ымада“ы с±йы› мйлшерін азайтамыз, жуу с±йы“ын сумен алмастырамыз жЩне аэроциялаймыз. °Ј“ымада“ы с±йы›тыЈ жылдамды“ы 0,03 м/с. Сынау уа›ытыныЈ ±за›ты“ы сметалы› норма бойынша аны›талады.
АРНАЙЫ

БиЛІМ

3. АРНАЙЫ БиЛІМ

Іздеу-барлау ±Ј“ымаларын су негіздегі беттік активті зат (БАЗ) ›олдану ар›ылы сынау
ТереЈ іздеу-барлау ±Ј“ымаларын сынаудыЈ жаЈа тЩсілін ал“аш «МаЈ“ышла›м±найгаз барлау» бас›армасы ±сынды.

Б±л тЩсілдіЈ ерекшелігі ±Ј“ыма“а м±най газ ›±йылысыныЈ ›ар›ынын арттыру жЩне ±Ј“ыманыЈ ›±рылысына кететін жалпы уа›ытты ›ыс›арту.

1986-1988 жылдар барысында сынау ж±мыстары «љарат±рым, Комсомольская, Хайрулла, ТайсЇрна, Тасым, Манаша іздеу барлау ±Ј“ымаларында жЇргізіледі. Осы жылдар арасында барлы“ы 62-объекті сынайды. ОныЈ 12-сінде ›абатты ашу кезінде БАЗбен йЈделген хлоркальцийлі ерітінді ›олданылды.

°Ј“ыма“а ›±йылыс ша›ыру жуу с±йы“ын су негіздегі 12% хлоркальций БАЗ (мл-80) алмастыру ар›ылы жЇргізіледі.

°Ј“ыма тЇбі маЈайында“ы ›абаттарды деколаматациялау, уа›ытша ›ысым беру тЩсілімен гидродинамикалы› Щсер ету ар›ылы жЇзеге асырылады.

°Ј“ыманы игеру БАЗ негіздегі екі фазалы кйбікпен электро ЭЖГ-1 кймегімен жЇргізіледі. индірістік тЩжірибелер нЩтижесінде біз ±Ј“ыма“а м±най газды ша›ыру екі фазалы кйбекті ерітіндініЈ кймегімен жЇзеге асыр“ан ›ауіпсіз жЩне тиімді екенін кйреміз. Б±л тЩсіл технологиялы› жа“ынан ›арапайымдылы› жа“ынан жЩне ›ауіпсіздік жа“ынан ерекшеленеді.

ТЩжірибелер нЩтижесін салыстыру Їшін кйршілес жат›ан екі алаЈдарда“ы бір технологиялы› жобамен ›азыл“ан екі ±Ј“ыманы аламыз. Екі ±Ј“ыманыЈ да йнімді ›абаттары Юра шйгіндісінде ашыл“ан. №1 Тасым алаЈда №2 Елемес алаЈы №2 алаЈда ±Ј“ыманы сынау Щдеттегі тЩсілмен жЇргізілген. Ал №1 алаЈда (мл-80) БАЗ ›олдану тЩсілімен жЇргізілген.

№2 Елемес алаЈында перфарация 2680-2692 метр аралы›тарында, жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы 1800 кг/м³ бол“ан. Жуу с±йы“ыныЈ ты“ызды“ы 1020 кг/м³ техникалы› су“а алмастыр“аннан кейін ±Ј“ыма“а ›±йылыс алу Їшін оны CD-9-101 компрессорымен аэроциялан“ан.

Осыдан кейін ±Ј“ымада“ы м±найдыЈ орташа дебиті 12 м³/тЩулік. °Ј“ыма 24 тЩулік бойы Щр тЇрлі режимдерде сыналды, біра› нЩтиже йзгермеді.

№1 Тасым алаЈында перфорация ты“ызды“ы 1220 кг/м³ хлоркальцийлі ерітіндімен жЇргізіледі. Перфорациялау алдында ±Ј“ыма“а хлоркальцийлі 0,2% БАЗ (мл-80) ерітінді айдалды.

Ж±мыс тЇрлері мен кйрсеткіштері№2Тасым

(›алыпты тЩсіл)№1 Тасым

(БАЗ -›олдан“анда)1. Сыналатын ›абатЮра Юра 2. °Ј“ыма тЇбі м280035003. Жасанды туб. м280035004. Перфорация аралы“ы 2080-26922691-26835. Тізбек диаметрі 1401406. Тіректер саны 2401607. °Ј“ыма“а СКљ диаметрі 73738. СКљ ±зынды“ы мм267026709. Сынау“а кеткен уа›ыт 241610. °Ј“ыманыЈ шектік дебиті 124211. љабат ›ысымы 3040

°Ј“ыма“а ›±йылыс алу Їшін, БАЗ йЈделген екі фазалы кйбік ерітіндісін айдаймыз. ОсыныЈ нЩтижесінде ±Ј“ыма“а орташа дебиті 4800 м³/тЩулік газ фантаны келді. °Ј“ыма 16 тЩулік игеру Їстінде болды.

Жо“арыда айтыл“ан мысалдардан біз ±Ј“ыманы су негізіндегі БАЗбан йЈделіп ерітіндініЈ кймегімен игеру, игеру уа›ытын едЩуір ›ыс›артатынын кйрдік.

«МаЈ“ышла›м±найгаз барлау» ±сын“ан осы тЩсілдіЈ экономикалы› тиімділігі 1988 жылы 106 517 млн теЈге болды.

°Ј“ыманы сынаудыЈ технологиялы› тЩсілі.

1. Технологиялы› операциялар тЇрі:

- ›абатты перфорациялаудыЈ кймегімен ашу;

- ›абаттан ›±йылыс ша›ыру;

- ±Ј“ыманы зерттеу;

- ›±йылысты интенсивтендіру.

№2 суретте іздеу-барлау ±Ј“ымаларын сынау“а кететін ж±мыс кйлемініЈ схемасы берілген.

1. љабаттан ›±йылыс ша›ыру.

Егер ±Ј“ыма тЇбі таза болса:

1. 
   °Ј“ыманыЈ тЇбіне таза екеніне кйз жеткізу.
   
2. 
   °Ј“ыма“а су кезіндегі БАЗ (мл-80, ОП-10) айдау.
   

1. 
   °Ј“ыма тЇбін м±›ият тазалау;
   
2. 
   °Ј“ымадан ›±йылыс ша›ыру.
   

1. 
   йндірістік - геологиялы› зерттеулер нЩтижесініЈ перфорациялау аралы›тарын таЈдау;
   
2. 
   б±р“ылау ерітіндісініЈ ›абат фильтрациясына зиянды Щсері болмауы Їшін ±Ј“ыманы керекті ты“ызды›та“ы хлоркальцийлі ерітіндімен толтыру;
   
3. 
   оныЈ Їстіне 0,5% БАЗ мл-80, ОП-10 ›осыл“ан хлоркальцийлі ерітінді айдалады.
   
4. 
   °Ј“ыма перфациялау“а дайындау щитті монтаждау, штурорала перфорациялы› ысырма;
   

инімді ›абатты ашу

1. 
   инімді ›абатты ашу ПКОГ-89, ПКОТ-73, ПКС-103 т, ПКС-80 т кумилетивті перофораторлан“ан. Перфациялау ты“ызды“ы 1 м/20 тесік.
   
2. 
   Перфораторды Щр кйтерген сайын ±Ј“ыманы са“а“а дейін хлоркальцийлі ерітіндімен толтырамыз.
   
3. 
   Перфорациялап біткеннен кейін ±Ј“ыманыЈ са“асын фонтанды арматурамен жабды›таймыз.
   

љ±йылыс ша›ыру алдында ±Ј“ымада“ы жуу с±йы“ыныЈ 0,2% БАЗ мл-80 ›осыл“ан ›±йылыс ша›ырудан алдында диаметрі 73 мм екі факельді желі жЇйесі монтаждалады. Желі ±зынды“ы 800 м.

Трап желі жЇйесімен технологиялы› схема бойынша диматері 73 мм ›±бырлармен факель жЇйесімен ±штастырады.

инімді ›абылдау“а дейінгі желі ±зынды“ы 50 м-ден кем болмауы керек.

Сынау кезіндегі йнімді ›абылдау ыдыстары:

1. 
   факель желісініЈ ›±йылатын жерінде 10 м³ ыдыс.
   
2. 
   трап ›±рыл“ысынан йнімді ›±йып алатын 50 м³ ыдыс.
   

љ±йылыс ша›ыру алдында ±Ј“ымада“ы жуу с±йы“ын 0,2% БАЗ мл-80 ›осыл“ан хлоркальцийлі ерітінді алмастыруымыз керек. йнімді ›абатта“ы жары›тар, коллекторларды м±›ият тазалау керек.

°Ј“ыма“а ›±йылыс ша›ыру, ±Ј“ымада“ы жуу с±йы“ыныЈ деЈгейін азайту жЩне жеЈілдету ар›ылы жЇзеге асырылады.

1. 
   Айналымда“ы жуу с±йы“ына компрессормен енгізу ар›ылы.
   
2. 
   °Ј“ыма“а екі фазалы кйбік айдау ар›ылы.
   
3. 
   °Ј“ыма“а ›а›па›шалы поршень тЇсіріп жуу с±йы“ыныЈ деЈгейін азайту.
   

Су негізіндегі ерітіндіге БАЗ мл-80 ›осып йнімді ›абатты ашудыЈ экономикалы› жЩне уа›ыт тиімділігіне есеп жЇргізу.

Берілгені:

С_ф – ±Ј“ыманы игерудіЈ іс жЇзідегі ›±ны.

С_ф = 97950000

Т_й - игерудіЈ йндірістік уа›ыты Т_й = 22556 са“.

n – сынал“ан ±Ј“ымалардыЈ жалпы саны n = 26

K' – БАЗ мл-80 ›олданып сынал“ан ±Ј“ымалар саны n'=12.

Т'_й - БАЗ мл-80 ›олдан“ан ±Ј“ымалардыЈ игерудіЈ йндірістік уа›ыты Т'_й = 12450 са“.

Шешуі:

м±нда“ы: 9175,5-ЦА-ныЈ 1 са“ат ішіндегі шы“ыны 585-ЦА-ныЈ 1000 м тереЈдікке ерітінді айдау“а кететін шы“ыны.

1. °Ј“ыма“а кететін БАЗ мл-80 ›±ныныЈ шы“ыны

тенге

м±нда“ы 724,2 – 1 т БАЗ мл-80 ›±ны т.

1,137 – тасымалдау“а кететін шы“ын т.

БАЗ-ды ±Ј“ыма“а айдау“а кететін шы“ын т.

1. °Ј“ыманы игеруге кететін орташа уа›ыт Т_и = 32566:26 = 125 са“.

Игерудегі 1 са“ат йндірістік уа›ыттыЈ ›±ны

т.

сынал“ан 12 ±Ј“ыма“а экономикалы› тиімділікті аны›таймыз.

Э = [(Т_й-Т_й')· -Ш)]·n' (62)

Э = [(1252-1037)·40,10-225] · 12 = 75387 т

Сынал“ан 1 ±Ј“ыманыЈ экономикалы› тиімділігін аны›таймыз.

Э = [(Т_й-Т_й')· -з)] (63)

Э = [(1252-1037)·40,10-225] = 6282,25 т
Іздеу жЩне барлау ±Ј“ымаларын сынаудыЈ технологиялы› схемасы

Перфациялау аралы“ын аны›тау

љабат ішін йЈдеу

Жуу с±йы“ыныЈ су“а алмастыру Їшін СКљ тЇсіру

CaCl₂ ерітіндісін 0,2% су негіздегі Баз-бен алмастыру

°Ј“ы“а ›±былыс ша›ыру Їшін ±Ј“ы тЇбін тазалау

љ±йылысты зерттеу

°Ј“ы тЇбі жа“дайын тексеру

°Ј“ыны CaCl₂ ерітіндісін жуу

љ±йылысты тексеру
Жо“арыда“ы ›абат›а кйтеру

ЕўБЕКТІ љОР’АУ

БиЛІМІ

4 ЕўБЕКТІ љОР’АУ
4.1 љауіпті жЩне зиянды йндірістік факторларды талдау

ТереЈ ±Ј“ымамаларды б±р“ылау практикасы кйрсеткендей ба›ытсыз о›и“алардыЈ бір себебі болып ±Ј“ымаманы т±р“ызуда технология мен техниканыЈ жеткіліксіздігі болып табылады.

Ол Їшін жобада келесі жа“дайлар ›арастырылады:

- м±най-газ білінуін ескерту;

- мЇмкін бас›а шиеленістерді ескерту;

- ±Ј“ымама т±р“ызуда апат болдырмау Їшін жа“дай жасау.

Б±р“ылау ж±мыстарына дайынды›тан бастап оны пайдалану“а беруге дейінгі цикл ішінде б±р“ылау бригадасыныЈ ж±мысшыларына жЩне бас›а да ж±мыстарды жЇргізу Їшін ша›ырыл“ан бригадалар“а (монтаждау, цементтеу, ›абат сына“ыш) Щр тЇрлі ›ауіп тЇрлері тйнеді. Осы ›ауіп кйздерін мынадай тЇрлерге бйлуге болады:

Шр тЇрлі ауырлы›тарды ›оз“алту-кйтеруге байланысты ›ауіп тЇрлері. Б±р“ылау процессі кезінде б±р“ылау бригадасына Щр тЇрлі ауырлы›та“ы, кйлемдегі, йлшемдермен ж±мыс жасау“а тура келеді. Мысалы: ±Ј“ыма“а б±р“ылау, шегендеу ›±бырларын кйтеріп-тЇсіру, ›ашаулар, ›абатсына“ыштар, тЇптік ›оз“алт›ыштар жЩне т.б. љ±быр тасы“ыш кйліктерден б±р“ылау ›ондыр“ыларыныЈ кйпірлеріне жеткізу, свечаларды свеча жина“ыш›а жинау. Шрине б±л атал“ан ж±мыстардыЈ бЩрі ауыр салма›тармен байланысты, сонды›тан ж±мыс істеу барысында осылардыЈ біреу адам Їстіне тЇсіп немесе басып ›алатын болса ауыр жара›ат›а Щкеліп со“ады.

Б±р“ылау ›±бырлары жиналып т±р“ан м±нара Їлкен желкенділікке ие. Сонды›тан ›атты жел т±р“анда м±нара жан-жа“ына д±рыс немесе жа›сы бекітілмеген болса аударылып ›±лауы мЇмкін.

Айналу механизмдерімен болатын ›ауіп тЇрлері. Мысалы: ротор, лебедка, сораптар, трансмиссия, механикалы› араластыр“ыш жЩне т.б. егер олар керегінше ›ор“алып, жабылып т±рмаса.

®лкен ›ысымдармен немесе ж±мыс істеу барысында Їлкен діріл тудыратын ›ондыр“ы тораптарымен болатын ›ауіп тЇрлері. Мысалы: б±р“ылау жЩне цементтеу сораптар, компрессорлар, Їлкен ›ысымды ›±бар желілері, са“алы› жабды›тар, б±р“ылау шлангалары жЩне т.б. Осы“ан ›±быр сыртында болатын м±най-газ ат›ылаулары жЩне грифондарды да жат›ызу“а болады.

Дисперсті материалдармен, химиялы› реагенттермен ж±мыс істеу кезіндегі ›ауіп тЇрлері. Мысалы: цемент, саз, химиялы› ›оспалар ±нта›тары. Б±л шаЈдар адамныЈ тыныс алу жолдарына, бет дене терілеріне немесе кйзіне тЇсетін болса а“за“а Їлкен зиянын тигізеді (улану, тітіркену, кЇйю жЩне т.б.). Б±ндай ›ауіптерге б±р“ылау кезінде ±Ј“ымадан жуу с±йы“ы ар›ылы шы“атын кЇкіртсутегі кйміртегі газ тЩрізді кймірсутектерін де жат›ызу“а болады. УланудыЈ та“ы бір ›ауіпі болып ›оз“алт›ыштардыЈ жан“ан газы мен газ тЩрізді кймірсутектермен ±за› уа›ыт бойы тыныс алу салдарынан есеЈіреу болып табылады.

ирттіЈ салдарынан болатын ›ауіп тЇрлері. °Ј“ымадан м±най-газ, газ тЩрізді кймірсутек білінуі кезінде болатын жарылыстар мен йрттер.

ОлардыЈ ауада“ы ›оспасы нормадан асып кеткен жа“дайда немесе техника ›ауіпсіздігін са›тама“ан жа“дайда орасан зор адамдардыЈ жЩне материалды› шы“ын“а Щкеліп со›тырады.

љауіптіЈ та“ы бір кйзіне жо“ары вольтті то› кйздерін жат›ызу“а болады. Мысалы: электр ›оз“алт›ыштары, трансформаторлар, электр желілері. Б±р“ылау себептерден болуы мЇмкін. Олар“а мыналар жатады: м±най йнімдері мен жуу с±йы›тарыныЈ ›ондыр“ы еденіне, баспалда›, кйпірлерге тйгілуінен болатын ›ауіптер. Жо“ары температуралы с±йы›тар мен т±р“ын Їйлерді жылыту ›ондыр“ыларымен болатын ›ауіптер, ж±мыс орындарыныЈ жеткіліксіз жары›тандырылуы, ›атты дыбыстардыЈ Їздіксіз шы“ып т±руы, ›ыстасыз сал›ын, жазда“ы ысты›, ж±мыс орнында алкогольді ішімдік пайдалану, йндірістік тЩртіптіЈ жЩне техника ›ауіпсіздігі мен йртке ›арсы білімніЈ тймен болуы.
4.2 љор“аныс шаралары

4.2.1 Жалпылама шаралар

Осы жобаныЈ бірінші бйлімінде кйрсетілгендей ауа райыныЈ жылулы“ы жаз“ыт±рым жЩне жаз айларында +40 ⁰С-ге дейін кйтеріледі, ал кЇзгі жЩне ›ыс›ы айларында -30 ⁰С-›а дейін тймендейді. Жел дауылы жиі болып, оныЈ жылдамды“ы 5 м/с-тан 15 м/с-›а дейін йзгеріп отырады.

Осы кйрсетілген факторлардыЈ адам денесіне тигізетін еЈбек ›ор“ау т±р“ысынан ›олайсыз ЩсерлерініЈ алдын алып оларды болдырмау Їшін, біздіЈ жобамыз бойынша м±нара мен діЈгекті ар›анмен, инженерлі-техникалы› талаптар“а сЩйкес керіп бекіту ›арастырылады.

Б±р“ы ›ондыр“ысыныЈ, ж±мыс алаЈыныЈ биіктігі еденнен 6 метрден кем болмай ›апталуы керек.

Жаз“ы кезеЈде б±р“ышыныЈ ж±мыс орнына ысты›тан ›ор“ау Їшін арнайы ›ал›ан ›ояды.

Ж±мыскер адамныЈ ›ауіпсіздікпен зияндылы› талабына сЩйкес жаз“ы жЩне ›ыс›ы арнаулы киімдер жЩне ›±рал, саймандармен ›амтамасыз етіледі.

АуданныЈ географиясы бірінші бйлімде суреттелген. Ол шйл ауданында орналас›ан жаздыЈ, аласа тйбелі болып келген.

БіздіЈ жобамыз бойынша б±р“ы ›ондыр“ысы жерге еніп, тймендеп кеткен ›ауіпті жа“дай болдырмау Їшін жалпа› ›±бырлар бйлігінен жасал“ан іргетас ›ойылып бекітіледі. Демонтаж кезінде іргетастар алынып бас›а жерге тасымалданады.

Кйктемге ›ардыЈ тез еруі жЩне кЇзгі жаЈбырдыЈ болуына байланысты су тас›ындарынан ж±мыс алаЈы мен келетін шы“атын жолдары са›тау Їшін, алаЈныЈ айналасында, жолдардыЈ ›атарында арнаулы су жЇретін ары›тар жЇргізіледі.

4.2.2 индірістік санитария

4.2.2.1 Жалпылама шаралар

1. 
   
   жүктеу/скачать 1.71 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: