Воспитания в системе непрерывного образования республики казахстан

● Отбасы тәрбиесі адамдар арасындағы оңтайлы және эмоцияналды көңіл-күй қарым-қатынасы арқылы адамгершілік, рухани және гуманитарлық құндылықтарға басымдық беруде әлеуметтік-тарихи тәжірибені таратудың анықтаушы құрамдас бөлігі болып саналады. Қазақстандық қоғамның жалпы сұранысы және халық дәстүрлері, әлемдік және ұлттық мәдениет негізінде құрылған балалар мен жастарды жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтарға бағдарлау бірінші қатарға қойылады.

● Өзін-өзі тану мен өзін-өзі дамыту қажеттілігін қалыптастыру. Өзін-өзі тану жастарға қоршаған ортаны түсінуге, оған өзінің қатыстылығын саналы сезінуге, қоршаған ортаға өзінің көзқарасын жалпы адамзаттық құндылық ұстанымында жүйелеу, өзінің өмірлік ұстанымын анықтауға көмек беру үшін қажет. Өзін-өзі тану өзін дамытудың, жеке тұлғаның дербес белсенділік көрсетуінің, өзінің қабілеті мен әлеуеттік мүмкіндігін ашудың қажетті шарты болып табылады. Өзін-өзі тану нәтижесінде адам өзінің дербес өсу және өзін-өзі жетілу қабілетіне ие болады. Сөйтіп, адам толысуын, өмір рахаты мен оның мәнін жете түсінеді.

● Әлеуметтік-мәнді және жеке қасиеттерін қалыптастыру тұлғалық қасиет (әлеуметтік бейімділік, әлеуметтік белсенділік, әлеуметтік тұрақтылық) әлеуметтік қарым-қатынас жүйесінде өзіне тән тәртіп стилі, шығармашылық пен дербестікті дамытуға, қоғамдағы өзгерістерден дереу және тең әсер алу, белсенді өмір ұстанымында болуға ықпал жасайды.

● Коммуникативті мәдениетті қалыптастыру тәртіп қағидасын анықтайды, құндылықтар жүйесін, иделдарды, нормаларды айшық-тайды және шығармашылық қызметте өзінің дербестігін көрсетуде қарым-қатынасты ұйымдастыруға, байланысты орнатуға, оларды дамытуға, келісуге, тәртіпке келтіруге және түзетуге көмек береді.

● Экологиялық тәрбие адамның бойына табиғатқа әдепті көзқарас-тың және оған қарым-қатынастың қалыптасуы мен дамуын, табиғи ресурстардың жағдайына жеке жауапкершілік сезімін және адамдардың олармен парасатты іс-әркеттерін болжайды. Экологиялық тәрбиенің негізі алдымен, қоршаған ортаны және халықтың денсаулығын қорғауды, елімізде экологиялық жағдай туралы халықты ақпаратпен қамтамасыз етуді көздейді.

● Эстетикалық тәрбие рухани - адамгершілік құндылықтарды әсемдік арқылы, көркем мәдениет арқылы, халықтар мен дәуірдің әлемдік көркем құндылықтары арқылы, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарын зерделеу арқылы қалыптастыруды көздейді. Адам бойында қазіргі кезең дамуының маңызды міндеттері болып саналатын өнер құралдары арқылы анағұрлым жоғары сана-сезім, тұжырымдамалы ойлауға қабілет, әлемді тұтас бағамдай білетін, өзінің дербес шығармашылық қызметімен әлемдік құндылықтар туралы танымын толық іске асыратын, ұжымда жұмыс істеуге бейімді, мәдениет әлемінде және адамдармен қарым-қатынаста қалыптастыру.

● Дене тәрбиесі және салауатты өмір салтын қалыптастыру жастардың бойына психикалық тұрақтылықты және тиімді кәсіби қызмет қажеттілігін қамтамасыз ететін салауатты өмір салтын дарыту мен жеке тұлғалық сапаны қалыптастыру мақсатын қояды. Оны іске асыруға алдын алушылық білімі кіреді. Салауатты өмір салтын қалыптастыру адам ағзасының мүмкіндіктерін, оның қызметінің ерекшеліктерін болжау, адамның физикалық, психикалық және рухани саулығының өзара байланысы, сондай-ақ, тәрбиелену-шілерді саналуан спорт түрлеріне тікелей қатыстыру жолымен ағартушылық жұмыс барысында жүзеге асырылады.

● Еңбек және экономикалық тәрбие балалардың, жас өспірімдердің, және жастардың өзіне-өзі қызмет көрсету шеберлігін және дағдыларын, еңбек қызметінің саналуан түрлеріне адалдықпен, шығармашылық және жауапкершілікпен қарап, ұжымда, топта жұмыс істей білу икемдігін қалыптастырады; адамның жеке шеберлік, белсенді және болмысымен беріліп іс-әрекет жасау, қажетті ресурстарды жұмылдырып, істің мәнісін дұрыс бағалап, өз іс-әрекетінің қажетсіз қалмауына мән беріп, олардың түпкілікті тиімділігін тиянақтап жаңа өндіріс және қоғам жасауды көздейді.

● Кәсіби-шығармашылық тәрбие кәсіби және жеке құзыреттілік көзінің мәнін қалыптастыруды (арнайы, профилды, коммуникативті, әлеуметтік, интеллектуалды, ақпараттық, дербес) және т.б. қосымшаларын білуін, білім алушылардың дәстүрді және кәсіби қауымдастық құндылықтарын игеруін, кәсіби әдеп нормаларын сақтауын болжайды.

● Интеллектуальді мәдениетті дамыту білім алушылардың белсенді ойлау қызметінің дамуын, олардың сана-сезімінің сенімді және қажетті біліммен толығуын, ақыл-ой қабілеті мен білімге құмарлығын дамыту.

Қазақстан Респубикасында тәрбие Тұжырымдамасын жүзеге асыру:

● тәрбиенің басымдығы мен маңызын қоғамның сезінуін, оның қоғамдағы мәртебесін нақты бекітеді;

● білім беру жүйесінің барлық деңгейінде тәрбиенің үздіксіздігін және сабақтас-тығын қамтамасыз етеді;

● балалардың, жас өспірімдердің және жастардың тәрбиелілігін жоғары деңгейіне жеткізеді;

● салауатты өмір салтын норма ретінде бекітеді;

● қоғамның рухани және адамгершілік деңгейі жоғарылайды;

● барлық деңгейлі білім беру ұйымдарында қолданыстағы өзін-өзі дамытушы тәрбие жүйелерін қамтамасыз етеді.

СӨЗДІК

Тәрбие – қойылған мақсатқа жетуге бағытталған тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің өзара тиімді іс-әрекеттері (достастық).

Тәрбиелік үдеріс – ол өзіндік даму, өзін-өзі тәрбиелеу, өзін-өзі іске асыруға бағыттау мақсатында .педагогтар мен балалардың өзара іс-әрекеттері.

Тәрбие жұмысы – ол анағұрлым толық өзіндік дамуы мен өзін-өзі табысты көрсету мақсатында ересектер мен балалардың бірлескен тіршілік әрекеттерін ұйымдастыру жөнінде мақсатты бағытталған қызмет.

Тәрбиелік жүйе – 1) тәрбиенің негізгі компоненттерінің өзара іс-қимылдары үдерісінде туындайтын (мақсаттар, субъектілер, олардың қызметі, пікірлесу, қарым-қатынас, материалдық база) және ұжымдық өмір бейнесі ретінде интегративті сипаттамалар мен оның психологиялық жағдайы (Л.И.Новикова) қамтылған тұтас әлеуметтік организм; 2) өзінің басты қызметі – тәрбиеге қатысты ретке келтірілген ашық әлеуметтік-педагогикалық және психологиялық-педагогикалық жүйе. Тәрбиелік жүйенің күрделі құрылымы бар және білім беру саласында білім беру мазмұнының, үдерістің, оны ұйымдастырудың әдістері мен формаларының мақсаттары арқылы сипатталатын тәрбие жұмысының жүйесін, өзара байланысты іс-шаралардың жүйесі ретінде (іс, акция) қойылған бірдей мақсаттар мен дидактикалық жүйені қабыстыру қамтылған. 3) уақыт пен кеңістікте дамыған өзара байланысты компоненттер кешенінің бастапқы тұжырымдамасы ( іске асыру үшін жасалған идеялар жиынтығы). Олардың құрамына:

-тұжырымдаманы жүзеге асыруды қамтамасыз ететін қызметтің сан алуан түрлері;

- іс-әрекет субъектісі оны ұйымдастырушы және оған қатысушылар;

- субъектілерді жалпылыққа кіріктіретін қарым-қатынас;

- субъектілер меңгерген орта;

- барлық компонентер жүйесін кіріктіруді тұтас қамтамасыз ететін басқару.

Тәрбие жұмысына дайындық және қабілеттілік шарттары:

● педагог-тәрбиешінің гуманистік-тұлғалық бағдары;

● оның басқа адамдардың тіршілік әрекетіне әлеуметтік мәдени және кәсіби құндылықтарды жеткізуші болу қабілеті;

● тәрбиеші ретінде белгілі бір әлеуметтік мәдени және білім беру жағдайында өзінің орнын, функционалдық мүмкіндіктерін сезіну;

● басқа адамды қабылдау және түсінуге ұмтылу;

● тәрбиенің теориясы мен практикасының қазіргі заманғы талаптарына сәйкес әдіснамалық, әдістемелік және технологиялық дайындығы;

● одан әрі кәсіби-жеке өсуінің ішкі алғы шартының болуы;

• 
  сабақты ұйымдастыру (үйірме, факультатив, секция) педагогика-лық стереотиптерден жиналған әсерден емес, топ ерекшелігінен бастау алуы;
  
• 
  бала мен педагогтың өзара қарым-қатынас сипаты өзара сыйлас-тық, достастық, сенімділік негізде құрылуы;
  
• 
  баланың бостандығын, жеке абырой сезімінің қорғалуын әсер ететін психологиялық климаттың ықпал етуі;
  
• 
  білім алушының өзін-өзі табысты көрсету, өзін-өзі орнықтыру, өзінің көзқарасын дәлелдей білу мүмкіндігі.
  

ПРЕАМБУЛА

Развитие воспитания в системе образования Республики Казахстан в последние годы по праву стало одним из приоритетных направлений в деятельности Министерства образования и науки Республики Казахстан, органов управления образованием субъектов, образовательных учреждений всех типов и видов.

Социальный заказ государства на воспитание человека образованного, нравственного, предприимчивого, готового самостоятельно принимать решения в ситуации выбора, способного к сотрудничеству и межкультурному взаимодействию, обладающего чувством ответственности за судьбу страны, находит отражение в важнейших документах - ежегодном Послании Президента Республики народу Казахстана, Государственной программе патриотического воспитания граждан Республики Казахстан и др. В Конституции Республики Казахстан закреплены ос­новные права, непосредственно связанные с процессом воспитания.

В Конституции Республики Казахстан (ст. 12, 27, 28, 29, 30), Законах Республики Казахстан «О правах ребенка в Республике Казахстан», «Об образовании», «О свободе вероисповедания и религиозных объединениях», «О браке и семье», «О профилактике правонарушений среди несовершеннолетних и предупреждении детской безнадзорности и беспризорности», «О детских деревнях семейного типа и домах юношества», «Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан», «О профилактике заболевания СПИД», «О профилактике и ограничении табакокуре­ния», в Указе Президента Республики Казахстан « О Государственной программе «Здоровье народа», и др. определено, что главная задача системы образования – создание необходимых условий для формирования, развития и профессионального становления личности на основе национальных и общечеловеческих ценностей; реализация прав ребенка на воспитание, образование и всестороннее развитие, сохранение родного языка, культуры, национальных обычаев и традиций, на информированность, укрепление здоровья.

Направленность государственной политики на целостность воспитания учащегося как гражданина Республики Казахстан и обес­печение его конституционных прав нашли отражение в Концепции этнокультурного образования в РК, Концепции правового обучения учащейся молодежи в Республике Казахстан, Концепции государственной молодежной политики в области образования РК, Концепции по нравственно-половому воспитанию в РК, Концепции гуманитарного образования в Республике Казахстан, Комплексной программе воспитания в организациях образования Республики Казахстан Государственной программе патриотического воспитания граждан РК и др.

Анализ нормативно-правовой базы показал широкое использование понятий «свободное развитие лич­ности», «права человека», «интересы личности» и других. Данные формулировки предполагают демократизацию, прежде всего, на первичном уровне обра­зовательных организаций. Как приоритетные цен­ности выделяются индивидуальное саморазвитие, успешная самореа­лизация и самоопределение.

Новая парадигма образования носит деятельностный характер, направлена на формирование стремления к са­мостоятельному непрерывному образованию и развитие творческих способностей. На ее основе строится система воспитания детей и молодежи, охватывающая различные уровни образования: дошкольное, общее среднее, среднее профессиональное, высшее профессиональное, дополнительное. Осуществляется научно-методическое обеспечение воспитательного процесса: разработаны и внедряются программы воспитания, как на уровне республики – Комплексная программа воспитания в организациях образования Республики Казахстан на 2006-2011 годы, - так и на региональном уровне, в организациях образования; создаются авторские программы; разрабатываются критерии оценки эффективности воспитательного процесса и уровня воспитанности личности.

Ведется работа по кадровому обеспечению воспитательного процесса. Введены штатные единицы заместителей директоров по воспитательной работе, классных руководителей, педагогов-организаторов, старших вожатых, социальных педагогов, педагогов-психологов, освобожденных классных воспитателей, педагогов дополнительного образования, методистов.

В ряде организаций образования Республики Казахстан созданы и успешно функционируют воспитательные системы, ориентированные на потребности учащихся, педагогов и родителей, учитывающие конкретные социально-педагогические условия, что позволяет расширить диапазон возможностей воспитательного воздействия на личность.

Но в деле воспитания в регионах Республики существует еще много нерешенных проблем, в первую группу которых входят:

• 
  Неотработанность четких идеологических ориенти­ров, позволяющих обозначить цель и приоритетные направления воспитания.
  
• 
  Потеря национальных ценностных ориентиров. Попытки педагогов сформировать ответственное отношение к общечеловеческим и общегосударственным ценностям не всегда эффективны.
  
• 
  Подме­на жизненных ценностей узкопрагматическими взглядами, приводящими к отрица­нию истинных патриотических чувств.
  
• 
  Социальное расслоение общества, резкая поляризация общества по доходам; демонстрация частью населения благосостояния, основанного не на трудовой деятельности, порождает чувство ущербности, неверия в социальную справедливость, не способствует формированию законопослушности.
  
• 
  Размывание культурного слоя нации. Эта общая проблема человечества обостряется в нашей стране ситуацией нестабильности, неопределенности и необходимостью для части населения направлять основные силы на элементарное выживание. Это ведет к потере традиций, культурных истоков нации, маргинализация значительной части обучающихся.
  
• 
  Ослаблена воспитательная роль социального института семьи.
  
• 
  Недооценка человеческой жизни как важнейшей ценности, игнорирование здорового образа жизни.
  
• 
  Негативное влияние средств массовой информации на формирование личности.
  

• 
  Недостаточное научно-методическое обеспечение новой парадигмы воспитания. Даже в случае четкого обозначения в концептуальном ключе направлений развития процесса воспитания существует проблема в содержании и организации этого процесса на местах.
  
• 
  Недостаточное владение педагогами воспитательными технологиями.
  
• 
  Низкая эффективность воспитывающего потенциала детских общественных организаций.
  
• 
  Отсутствие принципиального единства в подходах к организации деятельности детских и молодежных обще­ственных организаций.
  
• 
  Утрата системы трудового воспитания и профессиональной ориентации.
  
• 
  Недостаточное количество кружков и спортивных секций в школах и внешкольных организациях.
  

1. 
   Преамбула.
   
2. 
   Ценности воспитания.
   
3. 
   Цель и задачи Концепции.
   
4. 
   Методологические основы и принципы организации воспитательного процесса.
   

6. Условия реализации Концепции.

7. 
   Ожидаемые результаты.
   
8. 
   Глоссарий.
   

ЦЕННОСТИ ВОСПИТАНИЯ