З. Б. Молдашева Латын тілі және медициналық



бет20/27
Дата09.01.2024
өлшемі0.79 Mb.
#488715
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   27
Анатомиялық терминология оқу құрал

§49 Лексикалық минимум.

І септеу зат есімдер
ampulla,ae f ампула
apertura,ae f тесік
cellula,ae f жасуша
gingiva,ae f қызыл иек
glandula, ae f без
palpebra, ae f қабақ
ІІ септеу зат есімдер.
alveolus,i m альвеола
bulbus,i m буылтық
folium, i n жапырақ
nucleus,i n ядро
ramus, i n тармақ
spatium,i n кеңістік
ІУ септеу зат есімдер
manus,us f алақан
recessus,us m қалтарыс
І топ сын есімдер
fibrosus,a,um

gastricus,a,um асқазанды
hepaticus,a,um бауырлық
lymphaticus,a,um лимфалық
mucosus,a,um, кілегейлі
nutricius,a,um қоректік
oesophageus,a,um өңештік
pelvinus,a,um жамбастық
flavus,a,um сары
subcutaneus,a,um тері астылық
ІІ топ сын есімдер
communis,e жалпы
lumbalis, e белдік
pectoralis,e төстік
pulmonalis,e өкпелік
spinalis,e жұлындық
superficialis,e беткейлік
radialis,e кәрі жілікті
labialis,e еріндік

Нақыл сөздер: 1.Omnia paeclara rara - Жақсы нәрсенің бәрі де сирек кездеседі. 2.O tempora, o mores! - Уә уақыт, уә дәстүр салттарым 3. Quot homines, tot sententiae - Қанша адам - сонша пікір.


Тақырып: Зат есімдер мен сын есімдердің Ілік септігінің көпше түрі (Genetivus pluralis)
§50. Зат есімдер мен сын есімдердің Gen.pl. түрін құрастырудағы негігі бағыт-бағдар әрекеттері.

1

2

3

4

Зат есім мен сын есімді сөздік түрде алыңыз

олардың септеуін анықтаңыз

олардың түбірін белгілеңіз

түбіріне Gen.pl. жалғауын жалғаңыз

Зат есім мен сын есімдерінің Gen.pl. жалғауларын естеріңізде сақтаңыз:




І

ІІ

ІІІ

ІУ

У

Род түрі

f

m | n

m | f | n

m | n

f

Gen.pl.

arum

orum

um (ium)

uum

erum



Зат есім мен сын есімдерінің жалғауларының жалпы кестесі

септ

I

II

III

IY

Y




зат ес. 1 топ сын ес.

зат.ес.1 топ
сын есім

зат.ес. 2 топ
сын есім, салыст.шырай

Зат есім

Зат есім

род

f

m

n

f

m

n

m

n

f

Nom.s

a

us,er

um,on

әртүрлі

us

u

es

Gen.s

ae

i

негіз + is

us

ei

Nom.pl

ae

i

a

es

es

a (ia)

us

ua

es

Gen.pl.

arum

orum

um (ium)

uum

erum

Nota bene! III септеу зат есім мен сын есімдерінің Gen.plur. um, ium жалғаулары келесі жағдайлары жазылады:
-um - негізі бір дауыссыз дыбысқа аяқталатын зат есімдерде (foraminum);
- сын есім салыстырмалы шырайында (anteriorum)
-ium - негізі екі дауыссыз дыбысқа аяқталатын зат есімдерде (dentium)
- -is,-es жалғауға аяқталатын тең буынды зат есімдерде (aurium)
- -e, -al жалғауға аяқталатын тең буынды зат есімдерде (retium)
- eкінші топ сын есімдерде (lateralium)
Nota bene! 3-ші септеу зат есімі vas,vasis n - тамыр көпше түрінде 2 септеу арқылы өзгереді Gen.plur. vasorum


§51. Жаттығулар
1. Терминдерді Gen.plur.қойыңыз:
Vas sanguineum, valvula semilunaris, nervus spinalis, vena minima, dens molaris, cornu minus, concha nasalis.
2.Аударыңыз, Nom.plur., Gen.plur. құрастырыңыз:
үлкен қанат, сүйектік төмпешік, латералдық беткей, таңдайлық тесік, өкпелік көктамыр, белдік омыртқа.
3. Аударыңыз: Қабырғалардың ұзын көтергіш булшықеттері, сіңірлердің қиылысуы, күрек тістері мен ит тістерінің медиалдық беткейі, сіңірлердің жалғамалары, тамырлардың тамырлары, сүйектердің қызыл және сары ми заты, маңдайлық қуыстардың пердесі, саусақтардың беткейлі бүккіш бұлшықеттері, жалпы бауырлық өзектер, кеуденің айналдырғыш бұлшықеттері, бронхтарының тармақтары, қосымша мұрындық шеміршектер.
4. Аударыңыз: Nuclei nervorum cranialium, facies anterior et posterior dentium molarium, sinus venarum cavarum, foramina venarum minimarum, tunica conjunctiva palpebrarum, vaginae tendinum, vaginae fibrosae digitorum manus, ossa digitorum -phalanges, plexus cavernosi concharum, foramina occipitalia magna, lobi hepatis dextri, musculi levatores longi costarum,
vasa vasorum, septum cavarum frontalium.


§52 Лексикалық минимум

І септей зат есімдер
commissura,ae f қосылыс
glandula suprarenalis бүйрек үсті без
fibula,ae f асық жілік шыбығы
medulla,ae f ми зат
m.oblongata сопақ ми зат
m. ossium сүйек ми заты
m.spinalis жұлын
trachea,ae f трахея
vagina,ae f қынап
vesica,ae f қуық
valvula,ae f қақпақша
ІІ септеу зат есімдер
atrium, i n жүрекше
bronchus, i m бронх, кеңірдек
lobus,i m бөлік
thymus,i m айыршық без
carpus,i m білезік
lumbus,i m бел
metacarpus,i m алақан сyйегі

nodulus i m түйінше
ІУ септеу зат есімдер
abscessus,us m ірін
sensus,um m сезім
І топ сын есімдер
arteriosus,a,um артериялық
cardiacus,a,um жүректік
oblongatus,a,um сопақ
sanguineus, a, um қандық
membranaceus,a,um жарғақты
ruber, bra, brum қызыл
ІІ топ сын есімдеp
cerebellaris,e мишықтық
generalis,e жалпы
medullaris,e милық
semilunaris,e жарты айлық
biliaris,e өттік
fibularis,e асық жілік шыбықты
intermuscularis, e бұлшықет аралық

Нақыл сөздер: 1.Repetitio est mater studiorum - Қайталау, оқу анасы. 2. Literarum radices amarae fructus dulces - оқу түбірі ащы- жемісі тәтті. 3. Pigritiа mater vitiorum - Жалғаулық жамандықтың басы.
Анатомиялық терминологияға арналған латын тілі пәнінен тест
Тест 1
1. Терминдерді латын тілінен аударыңыз:
Pes dexter.
Digitus primus
Сolumna vertebralis
Facies articularis posterior
2. Терминдерді ереже бойынша латын тіліне аударыңыз:
Жүректің ойығы
Бесінші тіс
Емізік тәрізді тесік
Көлденең сызык


Тест 2
1. Терминдерді латын тілінен аударыңыз:
Fovea dentis
Ossa membri inferioris.
Tuberculum minus maxillae.
Processus vertebrae
2. Терминдерді ереже бойынша латын тіліне аударыңыз:
Жоғарғы азу тіс
Тілдің сызығы
Кеуделік омыртқалар
Сыртқы мұрындық көктамырлар
Тест 3
1. Терминдерді латын тілінен аударыңыз:
Regiones membri inferioris
Glandula pfaryngea
Fovea articularis
Corpus ossis pterygoidei
2. Терминдерді ереже бойынша латын тіліне аударыңыз:
Мұрынның сүйектік пердесі
Омырқаның денесі
Таңдайлық тігіс
Glandulae oris
Тест 4
1. Терминдерді латын тілінен аударыңыз:
Digitus quintus
Colon transversum
Ramus cardiacus cervicalis inferior
Caput majus
2. Терминдерді ереже бойынша латын тіліне аударыңыз:
Бассүйектің сүйектері
Жалпы бауырлық өзек
Маңдайлық төмпешік
Қосымша омыртқа көктамыр




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   27




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет