Заңдылықтарды білу және өртте адамдарды құтқару әдістері мен қимылдарын өңдеу

көмектi қажет ететiн адамдардың көп болуы және олардың арасында үрейдiң тууы;

бөлмелердің күрделi жобалануы;

құрылымдардың қуыстары, арналары, пневмотранспорт жүйелерi және желдеткіш бойымен, терезе қуыстары, лоджиялар, балкондар арқылы, жанатын материалдар бойымен, тiк, сондай-ақ көлбеу бағыттағы технологиялық құралдар арқылы оттың таралуы;

температураның тез өсуi және ашық саңылаулар бағытымен жылу ағыстарының ауысуы;

заттар мен материалдың ыстықтан бұзылуы нәтижесiнде газды және булы ауаның пайда болуы;

түтiннiң, улы өнiмдердiң бөлiнуi және олардың тез таралуы;

электр кернеуiнде тұрған жабдықтардың болуы;

Күшті әсер ететін улы заттардың (бұдан әрі - КӘУЗ), жарылғыш, радиоактивтік заттар мен материалдардың, бактериологиялық жұқтыру болуы;

қысымда тұрған баллондардың, ыдыстардың, аппараттардың қопарылыстары;

ғимараттардың, құрылыстың, технологиялық жабдықтардың құрылымдық элементтерiнiң деформациясы және құлауы;

ғимараттарда материалдық, ғылыми және басқа да құндылықтардың көп мөлшерде болуы мүмкін.

Өрттегi жануды тоқтатудың негiзгi тәсiлдерi:

от сөндiргiш заттармен жаныш материалдарды немесе тотықтырғышты (ауаны) суыту;

жану аймағын от сөндiргiш заттармен салқындату немесе жанғыш заттарды араластыру;

жанғыш материалдарды жану аймағына немесе тотықтырғыштан от сөндiргiш заттармен және (немесе) басқа құралдармен аулақтау;

от сөндiргiш заттармен жану реакциясын химиялық тежеу болып табылады.

Берiлетiн от сөндiргiш заттарды таңдау жанғыштың физика-химиялық қасиетiне, қойылған жауынгерлiк тапсырмаға, қолданылатын жануды тоқтатудың тәсiлiмен және басқа да жағдайлармен анықталады.

Жауынгерлiк тапсырманы орындау үшiн берiлетiн керектi от сөндiргiш заттардың мөлшерi мен тұтынуына өрттiң өршуi мен оны сөндiрудi ұйымдастырудың ерекшелiгi, өртке қарсы қызмет бөлiмдерiнiң тактикалық мүмкiндiгi, қолданылатын өрт техникасының тактика-техникалық сипаттамасы және қазiргi белгiленген нормативтер мен ұсыныстардың анықталған оны берудiң қажеттi қарқыны, сондай-ақ өрттi сөндiрудiң практикалық тәжiрибесiнiң негiзi себебі болады.

Егерде жауынгерлiк тапсырманы табысты орындау үшiн от сөндiргiш заттар жеткiлiксiз болса, онда оны өрт орнына жеткiзу ұйымдастырылады, оның iшiнде су айдау арқылы, өрт автомобилдерімен және өрт сөндiруге бейiмделген техникамен тасу, өрт сөндiргiш заттарды тасымалдаудың басқа да тәсiлi мен амалы пайдалынады.

Өрттi сөндiру екi:

жануды тоқтату;

жануды жою сатысынан тұрады.

Өртте жануды тоқтатуға:

күштер мен құралдардың керектi санын iс-қимылға дер кезiнде жұмылдыру және енгiзу;

оқпаншылардың шебіне тез енуi және олардың табысты әрекетi;

өртке қарсы ажырауды жасау;

от сөндiру заттарын үздiксiз беру жатады.

Өртте жануды жоюға:

жануды тоқтату кезеңiнде еңгiзiлген күштер мен құралдардың отқа шешушi шабуылы;

оқпанмен ептi маневрлеу;

өрт көлемiнiң iшiне оны жою арқылы ену;

от сөндiргiш заттардың жануын тоқтатуға берiлген мөлшер көлемiнде беру жатады.

Жауынгерлiк iс-қимылдың шешушi бағыты адамдарға қауiп төнген, жарылыс қаупi бар, оттың ең қарқынды таралу бағыты және осы мезгiлде ондағы жұмыс өрттi табысты сөндiрудi қамтамасыз ету болып табылады. Күштер мен құралдарды шешушi бағытта жұмылдырғаннан кейiн күштер мен құралдар басқа бағыттарда да iске қосылады.

Өрттегi жауынгерлiк iс-қимылдың шешушi бағыты:

ӨҚФ-ң адам өмiрiне қауiп төндiрген және оқпандарды енгiзбейiнше оларды құтқару мүмкiн емес кезде - күштер мен құралдар құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету үшiн шоғырландыру;

жарылу қаупi туындағанда – бөлiм әрекетi жарылысты болдырмауды қамтамасыз ететiн жерлерге күштер мен құралдар шоғырландыру мен енгiзу;

жану объектiнiң бiр бөлiгiн қамтыған және ол оның басқа бөлiктерiне немесе көршi құрылысқа тарағанда - оттың одан әрi тарауы айрықша зиян келтiруi мүмкiн учаскелерге күштер мен құралдар шоғырландыру мен енгiзу;

жану оқшау тұрған ғимаратты (құрылысты) қамтыған және оттың көршi объектiлерге таралу қаупi жоқ кезде - негiзгi күштер мен құралдар ең қарқынды жанып жатқан жерлерге шоғырландыру мен енгiзу;

жану айтарлықтай құндылығы жоқ ғимаратты қамтып, жақын тұрған объектiге қауiп төндiргенде - негiзгi күштер мен құралдар жанбаған ғимарат (құрылыс) жағынан шоғырландыру мен енгiзу принциптерімен анықталады:

Өрттi шектеуге келген күштер мен құралдар жетiспеген кезде, жауынгерлiк тапсырманы қысқа уақытта орындау үшiн қосымша жеткiлiктi көлемде өртке қарсы қызметінің күштері мен құралдарын, сондай-ақ мемлекеттік емес өртке қарсы қызметтерді, халықты, әскери бөлiмдердi және iшкi iстер органдары бөлiмдерiн шақыру қажет. Бұл жағдайда қосымша күштер мен құралдар келгенше бiрiншi өрт бөлiмдерi өрттiң дамуын тоқтатудың шаралар қолдануға тиiсті.

Жанып жатқан және онымен көршiлес бөлмелерде түтiннiң, жоғары температураның, газдың болуы өрттi шектеу және жою жөнiндегi жұмыстарының қарқынын бәсеңдетпеуге тиiсті, ол үшiн өртті сөндіру бойынша жұмыстарды бір мезгілде жүргізу қажет және көбiктi немесе шашыранды ағысты беру арқылы түтінді шығару шараларын қолдану керек.

Тыныс алуға жарамсыз ортада өрт сөндіру бойынша жұмыстар ТОЖҚҚ жүргізіледі, түтінсорғыштар мен жарықтандыру құралдары пайдаланылады.

Қарауыл (бөлiмше) өзi тұрған жауынгерлiк учаскеден тек өрт сөндіру жетекшісінің (бұдан әрі - ӨСЖ) немесе жауынгерлiк учаске бастығының (ЖУБ) рұқсатымен ғана, сондай-ақ ӨСЖ,, өрттегі жедел штаб бастығымен (бұдан әрі –ШБ) немесе ЖУБ байланысу мүмкін болмаса, жеке құрамға айқын қауіп төнген жвағдайда бұл жөнінде кейін ӨСЖ, ШБ немесе ЖУБ хабарлап, сол жерден өздігінен кете алады.

Өрт сөндiру үшiн тиiмдi от сөндiрушi заттарды (көбiктi, ұнтақтарды, ерiтiндi суларды және басқаларды) пайдалану керек және бiрiншi кезекте iшкi өртке қарсы су жүйелерiн, өрт сөндiрудiң тұрақты қондырғыларын iске қосу қажет.

Бiрiншi автоцистерна, қағида бойынша өрт орнына жақын қойылып, оқпаны шешушi бағыттарға берiледi, ал келесi автоцистерналар (автосорғыштар) жақын су көздерiне орнатылып, өрт орнына магистралдық желiлер тартылады.

Автоцистернадағы су таусылғаннан кейiн, оқпан су көзiне орнатылған өрт автокөлiгiнен тартылған магистралдық желiнiң тарамына жалғанады.

Өршiген өрттi сөндiруге «А» оқпаны және лафеттi оқпандар берiледi, өрттiң басылуына қарай кiшi көлемдi оқпандарға ауыстырылады.

Ғимараттардың құрылымдарындағы қуыстар мен желдеткiш арналардағы жануға «А» су оқпандары және көбiк оқпандары берiледi, жайдың жанғыш құрылымын бөлшектеу ұйымдастырылады.

Жанған жерлерге су төгу үшiн «Б» оқпаны берiледi, iшкi өрт крандары пайдаланылады.

Құю арқылы су берген кезде қажеттi өрт автомобилдерінің санын, жең желiлерiн тартудың тәсiлдерi мен жолдары анықталады.

Жең желiлерiн тарту үшiн бiрiншi кезекте жең өрт автокөлiктерi мен жең катушкалары пайдаланылады.

Тым барынша қуатты сорғышы бар өрт автомобилі су көзiне орнатылады да одан өрт орнына магистральдық жең желiлерi тартылады, ал қуаты аз насосы бар өрт автокөлiгi өрт орнына жақын орналастырылып, одан бiр мезгiлде су көзiне және өрт орнына жең желiлерi тартылады.

Жанған жайды көбiкпен толтыру кезiнде ӨСЖ:

көбiкпен толтырылуға тиiстi бөлменің көлемiн;

көбiктiң ағуына кедергi келтiретiн ұстағышты орнатудың орнын;

қажеттi көбiктендiргiштiң, көбiк оқпандарының санын және олардың орнатылатын орындарын;

белгiленген бағытта көбiктiң ағуына жағдай жасайтын өрт түтiн сорғыштардың орындарын анықтауы қажет.

Бөлмеге көбiк берген кезде:

көбiк оқпандарын жану деңгейiнен жоғары орнату;

түтiн сорғыштарды және басқа желдеткiш агрегаттарды көбiк оқпандары орнатылған жерден қарсы жаққа орналастыру және жану өнiмдерiнен қашық жерде жұмыс iстеу;

бөлмені көбiкпен толтырғаннан кейiн жағдайды анықтауға және қалған жану ошақтарын жою үшiн газ-түтiннен қорғаушылардың буынын (бөлiмшесiн) дер кезінде жiберу қажет.

Судың шамадан тыс төгiлуiн болдырмау үшiн:

оқпан жапқыштарды, шашу оқпандарын қолдану;

резеңкiленген өрт жеңдерiн;

көбiктi, ұнтақтарды, ерiтiндiлi суларды қолдану;

оқпандардың жұмысын дер кезiнде тоқтату немесе оларды сыртқа шығару қажет.

Адамдарға және малдарға қауiп төнбегенде, өрттiң өршуi шектелгенде және өртті жоюды қолда бар күштермен және құралдармен қамтамасыз ету мүмкiн болғанда өрт шектелінді деп есептелiнедi.

Жану тоқтағанда және қайта жануды болдырмау шаралары қолданылғанда өрт жойылды деп есептелiнедi.

Жанудың қайта дамуының алдын алу шаралары жануды жойған орынды қадағалау кезінде жүргізіледі және жанған құрылымдарды бақылау ретінде талдау, сондай-ақ қажет болған жағдайда, өртті жою ошағын салқындату мақсатында жанған орынға су құю жұмыстарын жүргізуді қамтиды.

Арнайы жұмыстарға:

өрт байланысын ұйымдастыру (бұдан әрi - байланыс);

шақыру орынына (өртке) жарық беру;

құрылымдарды ашу мен бөлшектеу;

биiкке көтерiлу (төмен түсу);

қорғау шараларын орындау;

зардап шеккендерге алғашқы дәрiгерлiк көмек көрсету;

техникалық құралдардың жұмыс iстеуiн қалпына келтiру жатады.

Өрттегi байланыс бөлімшелерді басқаруды, олардың өзара iс-қимыл жасауын және ақпарат алысуды қамтамасыз ету үшiн ұйымдастырылады.

Басқару байланысы ӨСЖ мен жедел өрт сөндiру штабы, Өрттегі тыл бастығы (бұдан әрі - ТБ), ЖУБ-тары және қажет болған жағдайда өрт сөндіру және авариялық-құтқару автомобилдері арасында орнатылады. Өрттегi байланыс өрт бөлiмдерiн басқару мен олардан өрттегi жағдайды бiлудi қамтамасыз етедi.

Өзара іс-қимыл байланысын ЖУБ-тары арасында орнатылады және жауынгерлік учаскелер арасындағы іс-қимылды қамтамасыз етеді.

Өзара іс-қимыл байланысы үшін радиостанциялар, телефон аппараттары, сөйлесу қондырғылары, мегафондар, дауыстап шығарушы жабдықтар, байланысшылар (Б) және өзге де техникалық құралдар пайдаланылады.

Ақпарат байланысы ӨСЖ, өрт сөндіру жедел штабы және КҚЖБО (ББП) арасында радиостанциялар мен телефон арқылы орнатылады.

Бұл байланыс КҚЖБО (БКДҚ) немесе ББП және бөлімшелер арасында өрттегі жағдай мен оны сөндіру барысы, қосымша күштер мен құралдарды шақыру туралы өзара ақпараттар, сондай-ақ ӨСЖ талаптарын су өткізу, газ авариялық, энергетикалық, медициналық және өзге қызметтерге жеткізуді қамтамасыз етуге тиісті.

Өртте радиобайланыс құралдарын пайдаланған кезде ӨСЖ барлық абоненттердің радио алмасу ережесін сақтауын қамтамасыз етуге міндетті.

Қатты түтiндеген және көруге мүмкiншiлiк жоқ болған жағдайда ӨСЖ нұсқауымен жарық көздерiн орнату жүзеге асырылады.

Шақыру (өрт) орнына жарықтандыру үшiн өртке қарсы қызметiнiң қаруларының арнайы өрт автокөлiктерiнiң жарық беру жабдықтарын, содай-ақ осы мақсатқа арналған басқа штаттық құралдарын пайдаланады.

Шақыру (өрт) орнында ӨСЖ нұсқауымен шаруашылық жүргізу объектiсінiң жарық беру жабдықтарын қосымша қолдануға болады.

Өртте жарық беру құралдарын орнату төмендегi ережелердi басшылыққа ала отырып жүргiзу қажет:

бiрiншi кезекте адамдарды құтқару жолдары жарықтандырылады;

жарылыс қаупi бар бөлмелерге сырттан терезе арқылы жарықтандырылады, бұл бөлмелерге прожекторларды алып кiру, оларда жану жағдайы болғанда ғана рұқсат етiледi;

қатты түтiндеген, көлемi үлкен бөлмелерге қуатты прожекторлар қойылады, жекелеген жағдайларда олар осы бөлмелерде жұмыс iстеушiлер үшiн бағдар ретiнде орнатылады;

прожекторлар, жалғастырушы муфталар, штепсельдiк ажыратқыштар, жалғастырушы қорапшылар және басқа кабельдердi қосушы құралдар оларға су тимейтiн, сондай-ақ құлайтын құрылымдардан зақымдану қаупi жоқ жерлерге орналастырылады.

Ғимараттардың (құрылыстардың) құрылымдарын ашу мен бөлшектеу:

адамдарды құтқару үшiн тиістi жағдай жасау;

құнды мүлiктердi құтқару;

жанудың жасырын ошақтарын табу;

от сөндiргiш заттарды жану аймағына беру және барынша тиiмдi пайдалану;

оттың таралуын шектеу үшiн отқа қарсы ажырату орнын дайындау;

түтiн мен газдарды шығару;

құлау қаупiн болдырмау;

оқпандарды беру үшiн ғимараттың iшiне немесе өрт ошағына өту мақсатында жүргiзiледi.

Ғимараттардың құрылымдарын ашу мен бөлшектеу ӨТЖ-ды қолдана отырып, белгiленген жұмыстарды толық орындау үшiн қажеттi шеңберде жүргiзiледi.

Жанудың жасырын ошақтарын табу, түтiндi шығару және от сөндiргiш заттарды қолдану үшiн өрт сөндiру құралдары ашылатын орынға шоғырланып iс-қимылға әзiр болғаннан кейiн құрылымдар ашылады.

Өрттiң таралуына тосқауыл қою мақсатымен өртке қарсы ажырату орнын құру жөнiндегi жұмыстар от ажырату орнына жеткенге дейiн аяқталуы керек.

Ғимараттың құрылымын ашу және бөлшектеу кезiнде құрылымның көтеру қабiлеттiлiгiн бәсеңдетпеу және олардың құлауына жол бермеу, жылу жүретiн және газ жүретiн магистралдарды, сондай-ақ электр жүйелерi мен электр қондырғыларын зақымдамау үшiн қажеттi барлық шараларды қолдану керек.

Құрылымдарды жоғарыдан лақтырған кезде олардың түсетiн орнын тексеру және қоршау қажет.

Түтінмен күресу үшін өртке қарсы қорғану жүйелерін, түтін жойғыш өрт көліктері мен түтін сорғыштар және желдеткіштер мен брезенттік бөгеттерді қолдану қажет.

Адамдарды, мүлiктердi құтқару, күштер мен құралдарды шоғырландыру, өрт сөндiргiш заттарды, басқа да жұмыстарды атқару үшiн жоғарыға көтерiлу (түсу) ұйымдастырылады.

Ғимарттардың (құрылыстың) көшiру жолдары мен құралдарын, сондай-ақ құтқарудың техникалық құралдарын пайдаланып, жоғарыға көтерiлу (түсу) iске асырылады.

Жеке құрамды жоғарыға көтеруге арналған құтқарудың техникалық құралдарының орнын өзгерту, жеке құрамды ескерткеннен кейiн жүргiзiледi.

Жауынгерлiк iс-қимылды жүргiзудiң қауiпсiз жағдайларын және тапсырманы табысты орындауды қамтамасыз ету үшiн қорғану шараларын орындау ұйымдастырылады.

Қорғану шараларын орындау барысында белгiленген тәртiп бойынша жабдықтар, механизмдер, технологиялық аппараттар, электр, вентиляция және аэрациялық қондырғылар, жылу, газбен жабдықтау, канализация, объект iшiндегi транспорт жүйелерi және басқа да өрт орнындағы жоғары қауiп-қатер көздерi ажыратылуы (қосылуы), ал керек кезiнде демонтаж жасалуы мүмкiн.

Жоғары кернеуде тұрған электр қондырғыларын ажыратуды (токсыздандыруды) объектінің немесе елді мекеннің энерго қызметінің маманы дербес немесе ӨСЖ нұсқауы бойынша жүргізеді.

Кернеу 380 А астам электр жабдығын ажыратуды стандарттық ажырату құрылғыларын (ажыратқыштар, сақтандырғыштар және т.б.) пайдалану мүмкін болған жағдайда өртке қарсы қызметтің жеке құрамы жүргізеді. Қажет болған жағдайда желіні басқа тәсілмен ажырату мүмкін болмаған кезде 220 В артық аспайтын фазалық кернеудегi электр сымдарын кесу арқылы ажыратуға болады. Электр сымдары мен басқа да тоқ жүретiн элементтердi, егер олар:

өрт сөндiруге қатысушыларға қатер төндiрсе;

жаңа өрт ошақтарының пайда болуына ықпал етсе;

жауынгерлiк iс-қимылға кедергi жасаса, ӨСЖ нұсқауы бойынша жеке құрам ажыратады.

Техника қауiпсiздiгi ережесiнiң талаптарын сақтап және технологиялық үрдістің ерекшелiгiн есепке алып, ажырату командирдің басшылығымен жүргiзiледi. Бұл ретте ӨСЖ электроэнергияның ажырау орнына қауіпсіздік постын орналастырады немесе ерекше жағдайларда жеке құрам жетіспеу кезінде «Қосуға болмайды! Адамдар жұмыс істеуде!» тыйым салу белгісін орнатуды қамтамасыз етеді.

Өрт объектісін электрмен жабдықтаудан ажыртатудың мүмкіндігі болмаған жағдайда, энергия қызметтерімен әрекет ету нұсқауына сәйкес, егер де технологиялық процесс тоқтаусыз өндірісті көздемеген болса, бүкіл ауданның электрмен жабдықтаудан ажырауын талап ету қажет.

Жеке құрамның зардап шеккендерге алғашқы дәрiгерлiк көмек көрсетуi регламенттеуші құжаттармен белгiленген тәртiп бойынша орындалады. Осы мақсатта және керектi жағдайда, жеке тыныс алу органдарын сақтайтын құралдар, алғашқы медициналық көмек көрсететiн жабдықтар және басқа да осыған бейiмделген құралдар қолданылады.

Техникалық құралдардың жұмыс iстеуiн қалпына келтiру - өрт орнында кiдiруге болмайтын уақытша жөндеу жұмыстарын және өрт техникаларын, жабдықтарын, ӨТЖ-н, басқару және байланыс құралдарын техникалық күтiмнен өткiзу болып табылады. Көрсетiлген жұмыстарды ұйымдастыру өрттегi тылға жүктеледi.
1.9 Жиналу және бөлiмшеге қайту
Жиналу және бөлiмшеге қайту - өртке қарсы қызметiнiң күштер мен құралдарының өрт орнынан тұрақты орналасу орнына қайтардағы жеке құрамның iс-қимылдары.

Күштер мен құралдардың жиналуы өрт жойылғаннан кейiн немесе ӨСЖ нұсқауы бойынша өрттегi жұмыстардың көлемi қысқарғаннан соң жасалынады.

Өрт орнында күштер мен құралдардың жиналуына:

жеке құрамның санын тексеру;

ӨТЖ мен құралдардың толықтығын табель бойынша тексерiп, жинау;

ӨТЖ мен құралдардың өрт автокөлiктерiне орналастыру және бекiту;

пайдаланатын сыртқы өртке қарсы сумен жабдықтау жүйелерiн қауiпсiз жағдайға келтiру шараларын қарастыру жатады.

Өрт басында күштер мен құралдардың жиналуының аяқталғанын және олардың бөлiмге қайтуға дайын екендiгiн қарауыл бастығы (бөлiмше командирi) ӨСЖ және (немесе) гарнизонның кезекші диспетчерiне баяндайды.

Тұрақты орналасу орынына келiсiмен, қысқа уақытта күштер мен құралдарды жауынгерлiк дайындыққа келтiру шаралары iске асырылады.

Тұрақты орналасу орнына жету 10 минуттан аспайтын уақыт аралығында күштер мен құралдарды жауынгерлік даярлыққа келтіру бойынша шаралар қолданылады. Қарауылдың шығуға даярлығы ӨБОП (ББП) хабарланады.

Қазіргі кезге дейін 3-4 өрт төзімділік дәрежелі қиын жанатын және жанғыш материалдардан салынған ескі құрылыстағы ауруханалар мен поликлиникалар көп.

Аурухана ғимаратының ішкі жоспарлануы коридорлы бір жақты әртүрлі бөлмелер орналасуымен. Коридорлар үлкен қашықтықта болуы мүмкін және табиғи жарықтануы болмауы мүмкін, ал орталық сатылы торлары көбінесе ашық орындайды. Қабаттарда дәрігерлердің, емдік, рентген кабинеттерін, 25-30 орынды секцияға қосатын науқастарға палаталарды, дәріханаларды, тіркеу орындарын, рентген пленкаларын, дәрі-дәрмектерді сақтау орындарын, сонымен қатар аурухананың қызмет көрсетуі бойынша әртүрлі бөлмелер (тамақтандыру орындары, киім ілгіштер т.б.) орналастырады.

Аурухананың көптеген бөлмелерін желдеткіш каналдарының таратқыш жүйесінен ауаны кондиционерлеу қондырғысымен жабдықтайды. Қазіргі уақытта ауалы жылыту, орталықтандырылған шаңды жинау жүйесі, қоқыс құбырлары, әртүрлі электр және радио қондырғылар, телевидение және т.б. кеңінен қолданылады. Ауруханаларда өрт ауыртпалығы бірдей емес, тіркеу орындарында ол 80-100 құрайды, палаталарда 40-50, ал басқа бөлмелерде 20-50 кг/м².

Өрт кезінде аса қауіп палаталар орналасқан қабаттардан төнеді, өйткені онда тәулік бойымен әртүрлі жағдайдағы науқастар болады.

I және II өрт төзімділік дәрежелердегі ғимараттарда от 0,5-1,5 м/мин жылдамдақта бөлмедегі қондырғылармен, жиһаздармен және жанғыш материалдармен тарайды. Бөлмеден от және жану өнімдері коридорға тарайды. Егер саты торлары коридорлардан бөлінбесе, онда жану өнімдері және от жоғары орналасқан қабаттарға тез тарайды және науқастарға құтқару жолдарын бөгеп қалуы мүмкін. Ауруханалар мен поликлиникалардың жеке ғимараттарында бірнеше саты торлары қосылған, бұл олардың тез түтіндеуіне әкеп соғады.

Жалынның және түтіннің тез тарауына желдету, ауалы жылыту жүйелері, қоқыс құбырлары әсер етеді, сонымен қатар Ш және IV өрт төзімділік дәрежелі ауруханалардың ғимараттарының конструкциясының бос орындары әсер етеді. Мұндай ғимараттарда оттың тарау жылдамдығы 2-3 м/мин дейін жетеді, ал коридорларда, галереяларда және өтпелерде кейде 4-5 м/мин. Өрттің тез дамуына жеңіл тұтанғыш заттардың және дәріханалардағы материалдар, зертханалардағы, қоймалардағы дәрі-дәрмектер және т.б. әсер етеді.

Ауруханалардағы өрт кезінде ең алдымен науқастарға қауіп төнеді. Көбінесе қауіп рентген кабинеттерінен, дәріханалардан, дәрі-дәрмек қоймаларынан, фармацевтикалық бөлімдерден әртүрлі улы булар мен газдар бөлінетін жерлерден төнеді.

ӨСБ өртке келісімен әкімшілікпен және қызмет көрсету персоналымен байланыс орнатады, науқастарды көшіру бойынша, көшіруге жататын науқастардың санын, олардың жағдайын, көшіру орынын анықтайды, сонымен қатар қай қызмет көрсету персоналын науқастарды құтқаруға қатыстыруға болатынын анықтайды. ӨСБ тез науқастарды құтқаруға күштің жеткілікті екенін бағалайды және қосымша күштер мен құралдардың өртке қажеттігін анықтайды.

Барлау адам өміріне қауіп бар екенін, орналасу орынын анықтайды және өздігінен қозғалу икемдігін; құтқару жолдары мен әдістерін; құтқару жұмыстарын жүргізу кезектігін; құтқару жолдарына от пен түтіннің қауіпін; адамдарды құтқару үшін күш пен құралдардың жеткіліктігін; құтқару жұмыстарына қатыстырауға болатын қызмет көрсету персоналының барын; құтқарылған адамдарды орналастыру орынын анықтайды (әсіресе қыс мезгілінде).

Барлық жағдайда құтқару жұмыстарына медицина персоналы қатыстырылады, әсіресе адамдарды перзентханадан, инфекциялық емханадан, жүйке-психиатрлық ауруханадан, операциядан кейінгі бөлімдерден және т.б. көшіру кезінде қатыстырылады. Бұл жағдайларда құтқарудың әдіс-тәсілдерін медицина персоналының ұсыныстары бойынша анықтайды. Инфекциялық және тұра алмайтын науқастарды көшіру кезінде негізгі жұмытарды медицина персоналы орындайды, ал өрт сөндірушілер немесе осы мақсатқа қатысушы әскери бөлімдер науқастарды тасу кезінде көмек көрсетеді, оларды өрт сатысымен томен түсіру және басқа жұмыстар. Ең алдымен ауыр науқастарды төсегімен бірге носилкаға салмай шығарады. Оларды дәрігерлердің көрсетуімен ғана носилкаға салады. Жүретін науқастар өздігінен медицина жұмыскерлерінің және өрт сөндірушілердің көрсетуімен сыртқа шығады. Қатты түтіндеген кезде бөлмелерден науқастарды ГТҚҚ буынымен және бөлімімен жүргізеді.

Барлық құтқару жұмыстарын өртке қарсы қызмет жұмыскерлерінің бақылауымен ұйымдастырады және жүргізеді. Науқастарды бірнеше бағытта көшірген кезде ӨСБ олардың ішінен жауапы адамды тағайындайды, ал өзі аса жауапты аймақтағы көшіруді басқарады және сол уақытта өрт сөндіру бойынша жауынгерлік әрекетті басқарады.

Науқастарды көшіріп болғаннан кейін ӨСБ олар жүргізілген жолдарды, бөлмелерді тексереді, ал қызмет көрсету перслналы науқастарды тізім бойынша тексереді. Іздеу-құтқару жұмыстары барлық адамдар құтқарылғаннан кейін тоқтайды.

Өрт сөндіру бөлімдерінің жеке құрамының және қызмет көрсету персоналының жылдам және жинақы жұмыстары үшін алдымен әкімшілікпен қызмет көрсету персоналының әрекеттері көрсетілген науқастарды көшіру жоспары жасалады, аурухананың персоналымен бірге тактикалық жаттығуларға жоспар жасалады және оның бір нқсқасын өрт сөндіру жоспарының құрам бөлігіне кіргізеді.

Өртке бару кезінде аурухана ауданында және әсіресе емдеу мекемелеріне жақындаған кезде "дабыл" дыбысын қоспаған жөн, ал өрт машиналарын аймақ сыртында орналасқан су көздеріне қойған жөн.

Магистралды жең сызықтарын ғимарат артындағы қосымша шығу есіктеріне жаю керек, стационарлы өрт сатыларымен, ал егер өрт туралы науқасатар білсе негізгі шығу есігінеде беру керек. Ғимарат ішінде жұмыс сызықтарын науқастардың көшіруіне бөгет жасамайтындай етіп жаю керек. ӨСБ үрейді басу туралы шаралар қолдануы керек, әсіресе перзентханаларда, жүйке-психиатрлық емханаларда, инфекциялық аураханаларда, травмотологиялық бөлімдерде және т.б.

Ауруханалардағы өртті сөндіру үшін әртүрлі өрт сөндіру заттарын қолданады. Суды және сулы ерітінді ылғалдандарғышты шатырлардағы, науқастар палаталарындағы, дәрігерлер кабинеттеріндегі, коридорлардағы және т.б. өртті сөндіргенде қолданады.

Ауа-механикалық көбікті дріханаларды, дәрі-дәрмектер қоймаларын, рентген пленкаларының қоймаларын, рентген және емдеу кабинеттерін және т.б. сондіру кезінде қолданады.

Өрт сөндіру кезінде РСК-50, РС-50 оқпандарын, шашыранды және компактті ағындарды қолданады, ал IV өрт төзімділік дәрежелі ғимараттардағы дамыған өрт кезінде оданда күшті оқпандарды қоданады. Өрт сөндіру үшін оқпандар санын су берудің қажетті интенсивтілігін ескеріп анықтайды, 0,1 л/(м² с) кем емес.

Жағдайға және күш пен құралдардың санына байланысты ӨСБ бір мезгілде адамдарды құтқару жұмыстары мен өрт сөндіру жұмыстарын ұйымдастыра алады. Егер күш пен құралдар осы екі тапсырманы орындауға жеткіліксіз болса, онда ӨСБ барлық күш пен құралдарды адамдарды көшіру үшін қолдануы мүмкін немесе науқастар арасында үрейді басуға және оқпандарды беру үшін адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етсе және өртті тез сөндіруіне сенімді болса.

ӨСБ және жауынгерлік аймақтардағы командирлер өрт сөндірумен бірге қымбат қондырғылардың, дәрі-дәрмек қорының, рентген пленкаларының, газдармен баллондардың, жеңіл тұтанғыш сұйықтықтардың бар екенін анықтайды, оларды оттан, түтіннен және құйылатын судан қорғау үшін тез арада күш пен құралдарды жібереді, ал қажет жағдайда оларды көшіруді ұйымдастырады.


2.2 Адамдар көп келетін ғимараттардағы өрт кезіндегі құтқару жұмыстарын ұйымдастыру
Адамдар көп келетін ғимарат бұл бір уақытта 50 және одан көп адамдар болатын ғимарат. Бұған театрлар, мәдениет сарайлары, кинотеатрлар, клубтар, концерт залдары, оқу орындары, сауда орындары, әкімшілік мекемелер, ауруханалар, көрмелер, мұражайлар жатады.

Адамдар көп келетін ғимараттардағы коридорлар қабат көлемінде бөлмелер арасындағы байланысты қамтамасыз ететін негізгі көлденең коммуникация болып табылады, сонымен қатар бөлмелерден сатыға бару жолдары.

Қөзғалыс көп коридорлардың минималды ені 1,5м (тазалықта) және екінші дәрежелі (ұзындығы 10м) 1,25м. Емдеу профилактикалық ғимараттарында коридорлардың ені 2,2 м кем емес. Оқу бөлмелерінің есіктері кіретін коридорлар коридорға ашылатын есіктермен ені 1,8 м кем емес етіп жасалынады.

Адамдар көп келетін ғимараттарда тік коммуникация ретінде баспалдақтар, кезеңді және үзіліссіз қозғалыстағы көтергіштер, ададар және жүк лифттері және экскалаторлар қолданылады.

Адамдардың өліміне немесе есінен тануына әкелетін өртте шынайы жағдайда негізгі факторлар болып табылады: жалынмен тікелей байланыс, жоғары температура, оттегі детіспеушілігі, түтін құрамындағы көмртегі тотығы және басқа улы заттар, механикалық әсер ету. Ең қауіптісі оттегі жәтіспкушілігі мен улы заттардың бар болуы, өиткені өлімнің 50-60% түншығудан және уланудан болады.

Өрт пайда болғаннан бастап 1-2 минут ішінде жабық бөлмелерде оттегі концентрациясы төмендеуі мүмкін. Мысалы, театрларда көрермен залы мен сақынаның көлемі 25000 м³ декорация жанған кезде оттегі концентрациясы 2-3 мин ішінде қауіпті мағынаға дейін төмендеді.

Өрттерде адам өміріне аса қауіп төндіретін жану өнімдерінің құрамында улы заттар бар түтінді газдар және әртүрлі заттар мен материалдардың бөлінуі. Көміртегі тотығының концентрациясы түтінде 0,05% мөлшерінде адам өміріне қауіпті.

Кейбір жағдайларда түтінді газ құрамында күкірт газы, азот тотығы, күкірт қышқылы және басқа улы заттар болады, олар адам ағзасына аз уақыт әсер еткен кезде (күкірт газы 0,05%; азот тотығы 0,025%; күкірт қышқылы 0,2%) өлімге әкеледі.

Адам өміріне синтетикалық полимерлі материалдардың жануы төтенше жоғары қауіпті.

Қауіпті концентрациялар тіпті термиялық тотығу кезінде және синтетикалық полимерлі материалдардың аз көлемде бұзылуы кезінде де түзіледі.

Осыны ескере отырып, қазіргі кездегі бөлмелердегі синтетикалық полимерлі материалдар 50% жоғары, өрт жағдайында адам үшін олар қандай қауіп төндіретіні белгілі.

Жоғарылатылған қабатты ғимараттарда адам өміріне қауіп төнуі оданда жоғарылайды. Жоғарылатылған қабатты ғимараттарда жану өнімдері ғимараттың қабаттары бойынша 2-3 мин ішінде тарайды. Сол уақытта адамдарды көшіру үшін, тіпті жақсы жағдай кезінде, 1,-15 мин кем емес уақыт керек, кейде оданда көп.

Сонымен қатар адам өміріне жану өнімдерінің жоғары температурасыда қауіпті. Қыздырылған газдар температурасы адам денесінің температурасынан асып кетсе мұндай жағдайда жылу соққысына әкеледі. Температура 42-46^оС жоғарылаған кезде-ақ суыру сезімдері сезіледі. Қоршаған орта температурасы 60-70^оС болғанда адам өміріне қауіпті болып табылады, көбінесе мәнге сәйкес ылғалдылық және ыстық газдарды шығарған кезде, ал температура 100^оС кезінде есінен танады және бірнеше минуттан кейін өлім келеді.

Жоғары температурадан кем емес адам денесінің ашық жерлеріне жылулық сәуле әсері қауіпті болып табылады. Жылуылық сәуленің интенсивтілігі 1,1-1,4 кВт/м² болғанда адамда 42-46^оС температура кезіндегідей әсер тудырады.

Критикалық сәулелену интенсивтілігін 4,2 кВт/м² тең интенсивтілігін санайды. Кестеде уақыт мәліметтері келтірілген, онда адам жылулық сәулесін қолдың қорғалмаған буынымен әртүрлі интенсивті сәулелену кезінде төзе алады.

Адамдарға тағыда үлкен қауіп жалынмен тікелей байланыста төнеді, мысалы, құтқару жолдары отпен кесілген жағдайда. Кейбір жағдайларда өрттің тарау жылдамдығы жоғары болады, бұл кезде өртке шалдыққан адамды құтқару өте қиын немесе арнайы қорғаныссыз құтқару мүмкін емес. Адам үстіндегі киімнің жаныуда аса қауіпті. Егер уақытында киімнен жалынды сөндірмесе адам өлімге әкелетін күйіктер алуы мүмкін.

Өрттегі ең қауіптісі ол үрей, ол көп адамда болатын кенеттен, есепсіз, ұстамсыз қорқыныш әкеледі.

Ол кенеттен қауіп төнгенде пайда болады. Адамдардың есі мен еркі өрт елесімен басылып қалады, содан туындаған жағдайдан тез арада шығу есігін таба алмайды.

Адамдарды құтқару үшін ең алдымен қысқа және қаупсіз жолдар таңдайды.

Адамдарды құтқару әдісі адамдар мен өрт жағдайына байланысты анықталады. Адамдарды құтқарудың негізгі әдістері болып табылатындар: адамдардың өз бетімен шығуы, адамдарды өрт сөндірушілердің көмегімен шығару; адамдарды көтеріп шығару; құтқарушыларды жоғарыдан түсіру.

Көп жағдайларда қауіп төнгенін байқап адамдар бөлмеден өрт бөлімдері келгенге дейін шығады.

Құтқару жолдары қатты түтінденген болса және құтқарушыларға жол белгісіз болса, сонымен бірге құтқарылушылардық жағдайы мен жасы өз беттерімен қауіпті аймақтан шығуларына күмән келтірсе (адамдар қатты қобалжыған болса немесе бұлар балалар, қарттар, аурулар болса), онда құтқарылушыларды шығару ұйымдастырылады.

Адамдарды қауіпті аймақтан көтеріп шығару олар өз беттерімен жүре алмаған кезде (есінен тану немесе жатқан науқастар, томен жастағы балалар, мүгедектер және т.б.) жасалады.

Адамдарды жоғарыдан түсіру құтқару жолдары отпен қиылған жағдайда және басқа әдістерді қолдануға болмаған жағдайда орындалады. Бұл үшін, жоғарыда көрсетілгендей, стационарлы, жылжымалы және тасымалы сатылар, көтергіштер, құтқару жібтері және т.б. құралдар қолданылады.

Кейбір жағдайларда құтқару әдістерін комбинациямен орындайды. Мысалы, өз бетімен анықталған орынға дейін шығу және әрі қарай өрт сөндіруші көмегімен шығу; адамдарды шатырға немесе балконға шығару және тік ұшақтардың, құтқару жібінің, жылжымалы сатының және басқалардың көмегімен төмен түсіру.

Шақыру орынына ӨСБ келісімен объекттің қызмет көрсету персоналымен байланыс орнатуы керек және жанып жатқан бөлмедегі адамдар саны туралы мәліметтер алуы керек (кейде бұл мәліметтер өрт туралы хабарлаған кезде жеткізіледі), содан кейін түтінденген бөлмелерде жақсылап барлау жүргізеді.

Барлау адам өміріне қауіп бар екенін, орналасу орынын анықтайды және өздігінен қозғалу икемдігін; құтқару жолдары мен әдістерін; құтқару жұмыстарын жүргізу кезектігін; құтқару жолдарына от пен түтіннің қауіпін; адамдарды құтқару үшін күш пен құралдардың жеткіліктігін; құтқару жұмыстарына қатыстырауға болатын қызмет көрсету персоналының барын; құтқарылған адамдарды орналастыру орынын анықтайды (әсіресе қыс мезгілінде).

Жағдайға байланысты барлау бірнеше бағытта жүргізілуі мүмкін

Адамдарды бөлмелерде іздеу кезінде дауыстап айғайлау керек. Үлкендерді есік, терезе маңынан, коридорларда, яғни бөлмеден шығу жолдарында іздеу керек. Балаларды төсек астынан, пеш артынан, столдардың астынан, қызмет көрсету бөлмелерінен іздеу керек.

Бөлмелер тексерісін барлық жағдайларда жүргізеді, оны жанып жатқан ғимаратта адамдар жоқтығына көз жеткізіп толық тексергеннен кейін тоқтатады.

Өртті барлау кезіндегі алынған мәліметтер негізінде ӨСБ адамдарды құтқару бойынша шешім қабылдап қажетті бұйрықтар береді. Бұл кезде әртүрлі мүмкін бөлімдер әрекетінің нұсқалары:

• 
  егер өртке жеткілікті күш пен құралдар келсе және құтқару жұмыстарын жүргізу қажетті болса, ӨСБ тез арада адамдарды құтқаруды ұйымдастыруға міндетті. Бұл кезде ӨСБ құтқару жұмыстарын өзі басқаруы керек, сонымен қатар өрт сөндіруді басқаруы керек;
  
• 
  егер адамдарға өрт қауіп төндірсе және құтқару жолдары отпен қиылған болса адамдарды құтқаруды қамтамасыз ету үшін оқпандарды беру міндетті;
  
• 
  егер өртке күш пен құрал жеткілікті келсе және адамдарға тікелей қауіп төнбесе, ал ӨСБ өртті өрт тарау жодарында енгізілген оқпандармен сөндіруге сенімді болса және бұл кезде адамдар үшін қауіпіздік қамтамасыз етілсе, бөлімдердің әрекеті үрейді басуға және бір уақытта өрт сөндіруге бағытталады;
  
• 
  адамдарды құтқару мен өртті сөндіру жұмыстарына бір уақытта күш пен құралдар жеткіліксіз кезде, барлық ьөрт бөлімдерінен келген жеке құрам құтқару жұмыстарына жіберілуі мүмкін, өртті содан кейін сөндірумен. Бұл жағдайда адамдарды құтқаруды қамтамасыз ету үшін оқпандарды беру міндетті, адамдарға өрт тікелей қауіп төндірген кезде және өрт тарау орындары мүмкін жерлерге.
  

Адамдарды құтқару кезектігі адам санына байланысты емес, ал олардың өміріне қауіптілік дәрежесінен анықталады. Бірінші кезекте адамдарды өте кауіпті жерлерден құтқарады. Қауіптілік дәрежелері бірдей кезінде алдымен балаларды, науқастарды және қарттарды құтқарады.

Құтқару жұмыстарын жргізген кездегі барлық жағдайларда ӨСБ күш пен қралдарды жаю кезінде сонымен бірге жедел жәрдем шақыруы керек. өртке медицина персоналы келгенге дейін алғашқы көмекті жарақаттанғандарға өрт сөндіру бөлімінің жеке құрамы көрсетуі керек.
2.3 Жарақаттанғандарды көшіру бойынша ұсыныстар
Барлық емдеу мекемелері адамдар көп келетін объектке жатады, ал өртке қарсы қызметінің ең басты міндеті – бұл жарақаттанғандардың өмірі мен денсаулығын сақтау. Адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуімен байланысты мәселені шешу өзінің спецификасының барымен үлкен қиындық ұсынады.

Көшіруге қажетті уақыт - өрт кезіндегі жұмыс аймағының деңгейінде туындайтын өрттің қауіпті факторларының пайда болу факторлары.

Көшіруге қажетті уақытты анықтау үшін өрттің қауіпті факторының шекті мағынасын білу қажет, сонымен қатар бұл мағыналардың өрт кезінде туындау уақытын анықтауды білу.

Өрттің қауіпті факторлар қатарына орта температурасы, сәулелі ағындар, улы жану өнімдері және түтіндеу қорытындысында көру жоғалуы жатады.

Жарақаттанғандарды көшіру бойынша кейбір параметрлерді анықтау бойынша бірқатар эксперименттер жүргізілді. Мобильді емес адамдарды көшіруді зерттеу бойынша эксперименттің бірінші сериясының қорытындысы бойынша (қысылмаған бос жағдайда қозғалыс параметрлері анықталды), носилкада жатқан адамдарды тасу жылдамдығы және қозғалыс жылдамдығына носилканың адаммен мәнге сәйкес салмағының әсері туралы мәлметтер алынды.

Мақсатқа келесі мәліметтерді алу қойылды:

• 
  носилкада адамдарды тасудың шекті жылдамдығын (бұл қозғалыс жүгіріп орындалады деп жобаланды);
  
• 
  көшіру жылдамдығының жағдайын келтіріп носилкада адамды тасу орташа жылдамдығын;
  
• 
  баспалдақ бойымен жоғары қозғалу жылдамдығын;
  
• 
  баспалдақ бойымен төмен қозғалу жылдамдығын;
  
• 
  қозғалыс жылдамдығының төмендеуіне носилка салмағының әсерін;
  
• 
  носилкада көлденең адамды тасуға болатын шекті арақашықтықты.
  

Жүргізілген эксперимент қорытындысы бойынша келесі мәліметтер алынды:

• 
  шекті жылдамдықтың (жугіру) орташа мағынасы – 140 м/мин;
  
• 
  адыммен қозғалыс жылдамдығының орташа мағынасы -95 м/мин;
  
• 
  баспалдақ бойымен төмен қозғалыс жылдамдығының орташа мағынасы – 65 ммин;
  
• 
  баспалдақ бойымен жоғары қозғалыс жылдамдығының орташа мағынасы – м/мин;
  
• 
  шамамен 350 м құрайтын адамды носилкамен тасығандағы көлденең бойынша орташа арақашықтық.
  

Үзіліссіз қозғалыстың шекті уақыты – адамдарды носилкада тасу – 2-3 мин. құрайды; көп емес үзілістермен (5-10 с) – 5 мин; ұзақ үзілістермен (30 с дейін) – 10 мин.

Жұмыстың 10 минуты өткеннен кейін жұмыс қабілеттіліктің тез төмендеуі бақыланады, қорытындысында жұмыс жасауға болады, бірақ ағза функциясының бұзылуына қауіп төнуімен байланысты немесе ұзақ үзілісті қажет етеді. Қозғалыс жылдамдығының төмендеуі 1 мин жұмыс ішінде (адамды носилкада тасу) шамамен 10% құрайды.

Жүкті тасу адам қозғалысының жылдамдығына қатты әсер етеді, осының қорытындысы болып адамдардың физикалық дайындық деңгейінен қозғалыс жылдамдығы байланыстылығы табылады.

Барлық эксперименттерді жүргізуде Ресей ІІМ МӨҚ Академиясының

I-IV курс курсанттары анықтаған, сондықтан алынған жылдамдықтардың мағынасы мобильді емес адамдарды шынайы көшіру процессі үшін сипатты болмайды. Дұрыс қолданулар үшін және алынған мәліметтерді салыстыру үшін дұрыстау коэффициентін енгізу қажет.

Көшіру жолдарының өлшемдері мен жарақаттанғандарды көшіру жылдамдығының арасында тікелей байланыс бар. Бұл байланыс негізінен мобильді емес адамдарды көшіру кезінде бақыланады. Коммуникациялық жолдар жолдар өлшемі мен носилкалар арасындағы байланыс меңгерілген және жобалы шешімдерде өзінің бейнесін табады, бірақ жобалау үшін және басқа тексеру шешімдері үшін мұндай мәліметтер жоқ. Бұны орындау үшін моделдеу әдісімен зерттеу жүргізілді.

Эксперименталды қондырғы өз алдына 1:25 мсштабты белгі салынған жалпақ ағаш бетін ұсынады, масштабты номилклардың моделі және қоршау конструкциялары орындалған.

Лифтті холл шегінде және баспалдақ маршы бойымен жолдың көлденең қозғалысы кезінде «адам – носилка – адам» жүйесінің маневрлеу жүйесі зерттелді.

Бізді қызықтыратын обылыста лифтті холлдарда және баспалдақ торларының жоспарлау шешімі ғимараттан ғимаратқа өзгермейді. Көлденең аймақ бойынша қозғалыс жолдарының коммуникациялық схемасы әртүрлі, бірақ барлық кездесетін схемаларды қарастыру мүмкін еместігінен барлық ғимараттардың жоспарлы схемасында кездесетін көбіне типтілер бізбен қарастырылды.

Носилка 180⁰ айналу үшін коридордың минималды ені 2,4 м құрауы керек.

• 
  ^{отпен дұрыс қолданбау;}
  
• 
  ^{электр қондырғыларымен қолдану ережелерін бұзу;}
  
• 
  ^{электр қондырғыларда және сымдарда қысқаша тұйықталу;}
  
• 
  ^{құрылыс жұмыстары кезіндегі өрт қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы;}
  
• 
  ^өртеу.
  

Ауруханалардағы өрт ең алдымен науқастарға қауіп төндіреді. Көбінесе қауіп рентген кабинеттеріндегі, дәріханалардағы, дәрі-дәрмек қоймаларындағы, фармацевтикалық бөлмдердегі әртүрлі улы газдар мен булардың бөлінуі мүмкін жану өнімдерінен төнеді.

ӨСБ өртке келісімен әкімшілікпен және қызмет көрсету персоналымен байланыс орнатады, науқастарды көшіру бойынша, көшіруге жататын науқастардың санын, олардың жағдайын, көшіру орынын анықтайды, сонымен қатар қай қызмет көрсету персоналын науқастарды құтқаруға қатыстыруға болатынын анықтайды. ӨСБ тез науқастарды құтқаруға күштің жеткілікті екенін бағалайды және қосымша күштер мен құралдардың өртке қажеттігін анықтайды.
3 Жедел- тактикалық қатынастағы объекттің сипаттамасы.
3.1 Облыстық қан орталығының жалпы сипаттамасы
«Облыстық Қан орталығы» Тараз қаласы, Аль-Фараби көшесінде орналасқан. Ғимарат 2011 жылы салынған, 4 қабатты, өжіресі бар және 2 блоктан тұрады, ауласында гараж, кір жуатын блок және бу қазандық ғимараты бар. Өртке төзімділігі 2-ші дәрежелі. Орталық 150 адамға арналған. 2 корпусы бар. Күндізгі мезгілде шамамен 150 адам болады, түнгі мезгілде 1 адам қызмет көрсетеді.

Ғимараттың ішкі және сыртқы қабырғалары темір бетоннан қаланған, төбесі темір бетонмен жабылып, төрт қабат қара қағаз төселген және битум құйылған. Едені бетонды, терезе, есіктері пластикалық. Электр жүйесі 380-220 Вт қызу лампасынан. Жылу жүйесі орталықтандырылған. Ғимарат ауласында автокөлік кіретін үш қақпа бар. Облыстық Қан орталығының жалпы көлемі 9777,50м², ғимарат көлемі 46670 м². Ғимараттан сыртқа шығу саны 8 есік.

Фундаменттер – жиналған темір-бетонды және жиналған бетонды блоктардан ленталы, столбты.

Ішкі және сыртқы қабырғалары силикатты кірпіштен.

Аралықтары - қалыңдығы 120,99 мм силикатты кірпіштен.

Аражапқыштары – жиналған темірбетонды плиталар.

Прогондары – жиналған темірбетонды.

Перемычкалары – жиналған темірбетонды.

Сатылары жиналған темірбетонды марштардан және алаңдардан.

Кровля жұмсақ битум негізіндегі 5 қабатты руберойд.

Вентиляция табиғи терезелерден. №1 корпуста тартылған механикалық вентиляция функцияланбайды, №2 корпуста тартылған механикалық вентиляция функцияланған.

Негізгі жану ауыртпалықтары:

• 
  жиһаз;
  
• 
  төсек орын жабдықтары;
  
• 
  қағаз;
  
• 
  науқастардың киімдері;
  
• 
  рентген пленка;
  
• 
  қабырға қаптаулары.
  

1.Түтінді тарату қондырғысы «Облыстық Қан орталығы» қарастырылмаған.

2. Облыстық Қан орталығында келесі өрт дабыл қондырғысы қарастырылған; «Аврора ДН»(263 дана), Аврора ТН (488 дана), пьезосирена -1 дана, аккумулятор-3 дана, «Выход»-73 дана, блок питания-1 дана, усилитель-1 дана, өрт дабылын қолмен қосқыш МСРЗА-R000SF(30 дана)

3.«Облыстық қан орталығы» ғимаратында камера мен бейне бақылау жүйесі орнатылған.

Облыстық қан орталығы Аль-Фараби көшесі бойынша орналасқан 2 корпустардан тұрады.

1-корпус – 3483,м²

2-корпус – 1229,4 м²

Қан орталығында күндізгі уақытта 150 қызмет көрсету персоналы болады. Түнгі уақытта ғимаратта 1 күзетші кезекшілік етеді.

Бір суды қажет ететін адамның шығын нормасы Q_ч=14,1л/сағ (ҚНжЕ 4.01-02-2001 қосымша 3). Сыртқа жүйедегі кепілденген қысым 25м.

1. ҚНжЕ 4.01-02-2001 1-кесте бойынша нормативті шығын және өрт ағындарының санын анықтаймыз.

Биіктігі 10 қабатқа дейінгі қоғамдық ғимараттарда ішкі өрт сөндіруге 2,5 л/с 1 ағын қажет:

2. Ағынды еңкейту бұрышы =60⁰ кезінде қажетті ағынның тұтас бөлігінің қажетті радиусын анықтаймыз:

ҚНжЕ 4.01-02-2001 1-кесте бойынша өрт кранындағы қажетті қысым мен өрт ағынының нақты шығынын анықтаймыз. Өйткені бір өрт ағынынң шығыны 2,5 л/с, сонда су құбырлар жүйесі d =65мм оқпандарымен 19 мм саптамасы және ұзындығы 20 м жеңі бар өрт крандары жабдықталуы қажет

3. Бөлмені екі ағынмен шашырату шартынан өрт крандарының арақашықтығын анықтаймыз:

L_кр =k = 1= 27м.

Мұндай арақашықтық кезінде әр қабатқа 6 өрт кранын орнату қажет. Өрт крандарының жалпы саны 21 болғандықтан магистралды жұйе сақиналы болуы керек және екі кірумен қоректенуі қажет.

Ниеткалиев көшесінде ӨГ №30 және № 32 А-150 және «Облыстық Қан орталығы» ғимараты алдында Аль-Фараби көшесі н-з ӨГ №33 және №44 А-150 өрт гидранттары бар.