Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- § 3.4. Масса центрі. Ц -жүйе Массалар центрі (инерция центрі)
| .
мұндағы, - К'-жүйедегі бөлшектің жылдамдығы. Олай болса жүйе импульсі үшін теңдеу келесі түрде өзгереді: ∑ ∑ . Осы теңдеудегі екінші қосынды уақытқа тəуелді емес. Ал олай болса, бірінші қосынды да, яғни К'−санақ жүйесіндегі жүйе импульсі де уақытқа тəуелді емес екендігі шығады, яғни ∑ . Алынған нəтижелердің бəрі Галилейдің салыстырмалы принципімен толық сəйкеседі, яғни осы принцип бойынша механика заңдары барлық санақ жүйелерінде бірдей болады. Импульстің сақталу заңына тиісті пікірлер түгелімен Ньютон заңдарының біржола күмəнсіз дұрыстығына əкелді. Жеке алғанда тұйықталған жүйедегі материалдық нүктелер бір-бірімен қосарлап өзара 71 əрекеттеседі деп алынса ғана осы əрекеттесулер Ньютонның үшінші заңына бағынады. Ал егер жүйе Ньютонның үшінші заңына бағынбайтын болса ше? Мысалы, электромагниттік сəулелену жүйелелері сияқты. Мұндай сұрақтарға жауапты тəжірибелер арқылы алынған нəтижелер импульстің сақталу заңының сенімді түрде орындалатынын көрсетті. Яғни, мұндай жүйелер үшін де жалпы баланс бойынша Ньютонның үшінші заңы əділ екендігі көрінеді. Алайда тек бөлшектің импульсі ғана емес сонымен қатар электромагниттік өрістің импульсін де есепке алу керек екендігін электродинамика анықтайды. Сонымен тəжірибе негізінде импульстің сақталу заңы керекті мөлшерде жалпылама қорытылған табиғаттың іргелі заңына жатады. Бірақ импульстің сақталу заңын мұндай кең түрінде түсінгенде ол енді Ньютон заңдарының салдары түрінде бола алмайды. Сондықтан тəжірибе айғақтарының жалпылауы нəтижесінде импульстің сақталу заңы енді жеке дербес ортақ қағида ретінде қарастырылады. § 3.4. Масса центрі. Ц-жүйе Массалар центрі (инерция центрі) Кез келген бөлшектер жүйесінде инерция центрі немесе массалар центрі деп аталатын бір тамаша С нүкте болады, оның бірқатар тамаша жəне маңызды касиеттері бар. Оның берілген санақ жүйесінің О басына қатысты орны формуламен анықталатын С радиус-вектормен сипатталады: ∑ . (3.8) мұндағы, i-шi бөлшектің массасы мен - радиус-векторы, m – бүтін жүйенің массасы (3.3- сурет). Мысал. Массалары жəне екі бөлшектен тұратын массалар центрінінің жүйесі түзусызықтың бойында жатыр. Екі бөлшектің арасындағы арақашықтықты С нүктесі осы түзу сызықтың бойында келесі қатынаспен : : бөліп тұрады. , , жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|