Біртекті ауырлық күшінің жұмыс

88 
Біртекті ауырлық күшінің жұмыс 
Бұл күшті 
g  түрінде жазамыз; мұндағы k вертиқаль Z өстің 
орты, оның оң бағыты жоғары қарай бағытталған (4.4-сурет). Ауырлық 
күшінің dr орын ауыстырудағы қарапайым жұмысы: 
g
d
- cкалярлық көбейтінді, мұндағы 
- dr векторының k 
ортқа проекциясы, ол z координаттың dz өсімшесіне тең. Сондыктан 
d
жəне 
g
g . 
Сонда 1 нүктеден 2 нүктеге дейін жол аралығындағы берілген күштің 
жұмысы: 
d mgz
mg z
z
4..5) 
Осы күштердің жұмыстары 1 жəне 2 нүктелер арасындағы жолдың 
түріне тəуелсіз ол тек осы нүктелердің орындарына ғана тəуелді 
болатындығы 4.4-суретте жəне (4.3) пен (4.5) 
формулалары арқылы көрнекті сипатталады. 
Берілген күштердің бұл қасиеті барлық 
күштерге тəн емес. Мысалы, үйкеліс күшінің 
мұндай қасиеті жоқ: бұл күштің жұмысы 
нүктелердің бастапқы жəне ақырғы орындарына 
ғана тəуелді емес, сонымен қатар олардың 
арасындағы жолдың түріне де тəуелді болады. 
Осы кезге дейін бip күштің ғана жұмысы 
жайлы сөз болып келді Ал егер бөлшектің 
козғалысы кезінде оған бірнеше күш əсер етсе, онда корытынды F күштің 
кандай да бip орын ауыстыру кезіндегі атқаратын жұмыстарының əрбір 
күшінің жеке-жеке осы орын ауыстыру кезіндегі атқаратын жұмыстарының 
алгебралық қосындысына тең болатындығына жеңіл көз жеткізуге болады. 
Шындығында, да 
d
d
d
(4.6) 
СИ жүйесінде жұмыстың өлшем бірлігі ретінде джоуль (Дж) алынады.
1Дж – 1 м жолда (нүктенiң орын ауыстыруында) 1Н күш жасайтын 
жұмыс (1Дж=1Н
·м). 
4.4-сурет 

89 
Қуат 
Жұмыспен тығыз байланысты қуат түсінігіне де тоқтала кетейік. Қуат 
дегеніміз аныктама бойынша күштің бірлік уақытта атқаратын жұмысы. Егер 
F күш dt уақыт аралығында 
жұмыс атқаратын болса, онда бұл күштің 
осы уақыт мезгілінде шығаратын қуаты 
d /d екендігін ескеретін 
болсақ, онда 

жүктеу/скачать 2.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: