Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат шарқшунослик институти хорижий мамлакатлар иқтисодиёти ва мамлакатшунослик факултети



Дата28.06.2016
өлшемі293.3 Kb.
#163264
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАъЛИМ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ШАРҚШУНОСЛИК ИНСТИТУТИ

ХОРИЖИЙ МАМЛАКАТЛАР ИҚТИСОДИЁТИ ВА МАМЛАКАТШУНОСЛИК ФАКУЛТЕТИ


Информатика фанидан

Мавзу: Microsoft Excel - электрон жадвал дастури


Бажарди:__________Каримберганов З.А_________

Текширди:__________________________________

Тошкент 2012



Миcрософт Эхcел - электрон жадвал дастури.
Режа:


  1. Эхcел- электрон жадвали хакида маълумот.

  2. Миcрософт Эхcел дастурининг ойнаси ( горизонтал меню, ускуналар панели.)

  3. Оддий жадвал тайерлаш (катакчаларни форматлаш, маълумотларни киритиш).

  4. Формула ва функциялар билаш ишлаш.

  5. Диаграммалар билан ишлаш.


1.Хисоблаш электрон жадвалининг дастлабки дастури 1979 йили Висиcалс (Висибленcалcулаторс-куриниб турувчи калькулятор) номи билан Софтwаре Артс фирмасида яратилган.Бу дастур Аппле ИИ компьютери учун ишлаб чикилган ва куп жихатдан унинг бозорда оммабоблиги аникланган.1981 йили ИБМ ПС компьютери пайдо булиши билан бу типдаги компьютерлар учун электрон жадваллар ишлаб чикила бошланди.Висиcалс ва Суперcалс дастурларининг янги куринишлари пайдо булди,шу билан биргаликда Миcрософт - Мултиплан фирмасининг биринчи амалий дастури пайдо булди ва у электрон жадваллар янги авлодининг ёркин юлдузига айланди.

Хисоблашлар натижаларини кургазмалирок тасвирлаш учун жойлаштирилган график режимларининг пайдо булиши бу электрон жадвал ривожланишининг навбатдаги кадами булди.1983 йил ЛОТУС фирмасининг 1-2-3 пакетлари чикиб,кутилгандан хам зиёдрок муваффакиятга эришди.Аммо 1997 йил Миcрософт фирмаси томонидан ЭХCЕЛ дастури такдим этилди,у хозирги кунда хам уз синфидаги энг кувватли дастур хисобланади.Бу дастур ихтиёрий ахборотни (матнлар,сонлар,сана ва хоказоларни ) кайта ишлаб чикиш ва саклаш имконини берибгина колмасдан, балки килган ишингиз натижасини безаш,кургазмалирок курсатиш ва чоп этиш имкониятини беради.Бунда Wин Wорд дастуридаги тахрирлаш воситалардан фойдаланиш мумкин.ЕХCЕЛ нингоммавий имкониятларини узлаштириш кийин эмас,аммо дастурнинг мураккаблиги ва имкониятларининг жуда кенглиги сабабли , улар билан танишиш узок давом этиши мумкин,бинобарин,айнан иш жараёнида унинг янги-янги имкониятларини куриш мумкин. ЭХCЕЛ бугунги кунда машхур электрон дастурлаш жадвалларидан биридир. Ундан ишбилармонлар, укимишли кишилар,хисобчилар ва журналистлар фойдаланадилар. У ёрдамида турли хилдаги руйхатлар, каталоглар, жадваллар, молиявий ва статик отчётлар,жамоа фикрини хисобга олиш бизнес корхоналарни режалаштириш, илмий экспериментлар натижасини ишлаб чикиш, презентацион материаллар тайёрлаш мумкин. Хуллас, ЕХСЕЛ кулай электрон жадвалдир.

Жадвалларни жихозлаш турли хил булади, форматлашда берилган имкониятлар худди яхши текст процессордек, шрифтларни узгартириш мум-кин, расм чизишни, каторлар ажратишни, каторли ёки алохида ячейкалардаги текстни ранг билан купинча агар сизда рангли принтер булса, рамкали ва чизикли, областларни ранглаш, берилган жадвалларда график ва диаграмалар куриш, жадвалларда картинкалар куя билиш ва хоказоларни бажариш мумкин. Шуни айтиш лозимки, бу дастур хаддан ташкари кучли,имкониятлари жуда куп, купинча охирги версиялар (5.0 ва 7.0 WИНДОWС 95 учун)микесида берилган. Биз, албатта узимизга керакли булган тушунчаларни куриб чикамиз, шунингдек, унинг ишлаш принципини хам, бошка колган жуда куп маълумотларни керакли вактда биз кенгайтирилган холатдаги ЭХCЕЛ системасидан кидиришимиз мумкин. ЭХСЕЛ 5.0 программаси МИCРОСОФТ ОФФИСЕ пакетига киради.У WИНДОWС операцион кобиги бошкарувида электрон жадвалларни тайёрлаш ва кайта ишлашда ишлатилади. ЭХСЕЛ хужжатлари ,яъни кайта ишлаш объектлари булиб ихтиёрий номли ,.ХЛС кенгайтмалифайл хисобланади.Бундай файл ишчи китоб деб аталади.

Хар бир .ХЛС файлига 1 дан 255 тагача электрон жадваллар жойлаштириш мумкин ,уларнингхар бири ишчи варак деб аталади.Ишчи варак ва хужжат бир маънода ишлатилади.

Электрон жадвал компьютер хотирасида жойлашган 1 дан 16384 гача ракамланган сатрлардан ва лотин харфлари А,Б,..., З,АА ,АБ,... деб ра-камланган 256 та устундан иборат.Устун ва сатрлар кесишиш жойида ячейка (катак) жойлашган.Ихтиёрий катакка бошлангич кийматлар сон ёки матн шунингдек ихтиёрий ахборотни хисоблаш учун формула киритиш мумкин.Устун кенглигини ва сатр баландлигини узгартириш мумкин. ЭХСЕЛни компьютерга урнатишда,уз талаби ва шахсий компьютер кувватидан келиб чикиб фойдаланувчи урнатишнинг бир ёки бир нечта вариантларни танлаши мумкин, булар минимал, танланма,стандарт,тула.

ЭХСЕЛ дастурини ишга тушириш ва тугатиш тартиби.

ЭХСЕЛ белгиси МИCРОСОФТ ОФФИСЕ панелида булади,белги устига <сичконча> куйилиб ,чап тугма 2марта тез босилади.

Дастурни ёпиш учун куйидаги усулларнинг биридан фойдаланилади:

1)Система менюси белгисига икки марта босилади,

2)Система менюси очилиб ундан <закрыть>буйруги танланади,

3)АЛТ- Ф4 клавиши босилади,

4)CТРЛ+ЕСC клавишлари босилиб <список задач>мулокот ойнаси чакирила ди,ундан ёпилаётган ойна номи ёзилган сатр ажратилади ва <конец задач> тугмаси босилади.

Агар ЭХСЕЛ ойнасини ёпиш вактида фойдаланувчи хужжатга узгартириш киритиш ва уни файлда сакламагани маълум булса, экранга мулокот ойна чикади.Шундан кейин узгаришни файлда саклаш (ес <да>),сакламаслик (но-<нет>),ёки ишни давом эттириш (cанcел- <продолжить>) мумкин.

Файл-хужжатларни (китобларни) яратиш,чакириш ва саклаш тартиби.

Агар ЭХСЕЛ буйрук сатри аргументсиз (янги файл исми курсатилмай) ишга туширилган булса,программа сузсиз янги хужжатни шартли <Книга 1> Номи билан яратишни таклиф килади.Шундан кейин хужжат тула ёки кисман тайёрлангач уни дискда Файл\Созранить как...буйруклари ёрдамида ихтиёрий номли .ХЛС кенгайтмали файл куринишида саклаш мумкин.Агар шу мавжуд файлда давом эттириладиган булса,Файл/Открыть буйруклари ёрдамида олиб борилади.Бунда стандарт мулокот ойна пайдо булади,унда керакли файл номи ёзилади. Агар янги хужжат яратилмокчи булса Файл\Новый буйруклари танланади. ЭХCЕЛ КНИГА1 ёки КНИГА2 ва хоказо деб номланган буш жадвални таклиф килади. ЭХCЕЛ русча версиясининг умумий куриниши 1-расмда курсатилган, купчилик очилган ландшафтлар назаримизда WИНДОWС WОРД ни чизикли инструментлар ва менюсини эслатади. Аммо кескин ажратадиган белгилар хам мавжуд . Стандартная ва форматирование каби панел инструментларида WИНWОРД ва WРИТЕ да булмаган формула катори жойлашган.

Асосий фарк, шундаки ЭХCЕЛ нинг ишчи майдони тоза когозни эмас, балки буш жадвал намоён килади, биз эса сиз билан бу жадвалини тулди ришимиз керак. Хакикатдан хам ишчи китобни тасвирлайдиган , 1 та эмас 16 та жадвал жойлашган. Ишчи майдонининг пастида, лифтнинг чап горизонтал кисмида сиз катлам каторни курасиз. Керакли вактда китобимизни вараклашимиз мумкин. Ким клавиатурадан фойдаланишга кийналса,Cтрл-ПгУр,Cтрл-РдДн тугмаларини (оркага ва олдинга вараклайди) басиши мумкин. Агар китобнинг 16 вараги камлик килса, сиз яна меню ишчи каторини кушишга имкониятингиз бор.ЕХCЕЛкуп ойнали программадир.Яъни бир вактда бир нечта хужжатни очиш мумкин.
2. ЭХCЕЛ ОЙНАСИ.

Электрон жадвалнинг биринчи катори –сарлавха каторидир.У ерда дастур ва хужжат номи ёзилади.

Иккинчи катор –меню катори.Энг биринчи тугма –системали меню байрокчаси.У куйидаги буйрукларга эга: Восстановить, Переместить,

Учинчи ва туртинчи каторлар – ускуналар каторидир.

Кейин ишчи майдон бошланади.Жадвалнинг унг томонида вертикал айлантириш йули бор. Формулалр сатрида катакчага (ячейкага) киритиладиган маълумот ва формулалар терилади.Бу сатрнинг чап кисмида очиладиган руйхат -<поле имени> бор,бунда жадвалнинг ажратилган катакчаси адреси курсатилиб турилади.Кул ранг рамкага олинган катакча ажратилган булиб хисобланади.<Поле имени> дан унгрокда унг томондан вертикал чизик билан ажратилган катта булмаган соха жойлашган ,унда маълумотларни киритиш вактида киритиш жараёнини бошкарувчи учта тугма пайдо булади.Устунлар сарлавхасининг (ёки сатрлар сарлавхасининг ) юкори кисмида бутун жадвални ажратишга хизмат килувчи буш тугма бор. Стандарт айлантириш йулларидаги кора туртбурчаклар ёрдамида жадвални вертикал ёки горизонтал буйича 2 ва 4 та ички ойнага булиш мумкин. Варак ёрликлари курсатилган сатр эса ишчи китоб чегарасида бир ишчи варакдан иккинчисига утишга имкон беради.

Горизонтал менюда куйидаги буйруклар мавжуд:

Файл менюси.

Файлларни саклаш.(сохранение)

Саклаш буйругини сиз файл менюсидан кидиришингиз мумкин.Бу процессни тезлаштириш учун «Стандартная» ускуналар ойнасидаги дискет тасвири булган тугмани босиш керак. Сохранить буйругини 1 чи марта танлаганимизда мулокот расми пайдо булади.



Сохранить как.

Агар сиз узингизнинг файлингизни кайта ишлаган булсангиз, уни бошка ном билан хам саклашингиз мумкин.



ОТКРЫТЬ.

Яратилган ва сакланилган жадвални экранга чикариш учун «Файл-открыть» буйругини танлашингиз керак.



СОЗДАТЬ

Сиз «Файл» менюсидан «Создать» буйругини танлайсиз. У ёрдамида сиз янги буш китобни очишингиз мумкин.



ЯНГИ ИШ КИТОБИ.

Агар сиз янги иш китобини очиш жараёнини тезлаштирмокчи булсангиз варак тасвирланган тугма сизнинг ихтиёрингизда. ЗАКРЫТЬ.

Агар сизга бир неча ойнлар билан ишлаш нокулай булса, сиз 1 та ёки бир неча ишчи китобларни ёпишимиз мумкин, янгисини очишдан олдин, унинг учун меню файл закрыть буйругини танлаймиз.

ПЕЧАТЬ.

Албатта сиз уз жадвалингизни "ОСЯЗАЕМЫЙ" куринишида булишини хохлайсиз. Кандай килиб уни варакка тушириш мумкин. Уз жадвалингизни нусхалаш учун сиз Файл менюсидан «Печать» буйругини танланг.



"ПАРАМЕТРЫ СТРАНИЦЫ"

Печать килишда энг охирги киладиган ишимиз ички холат параметрларини курсатиш керак. Бунинг учун сиз Файл менюсидан «Параметры-страницы» буйругини танлайсиз.



Бетларни олдиндан куриш..

Биз Файл менюсидаги «Просмотр» буйругини танлаймиз, абзацнинг бошида тасвирланган расм тугмани босиш оркали чакирилади.



ПРАВКА МЕНЮСИ.

ЭХCЕЛнинг яна асосий менюларидан бири бу Правкадир.Энди биз Правка хусусида бироз тухталиб утамиз.Оддий редакторлаш Менюси саналган Правка, WИНWОРДда берилганларда жуда хам кам фарк килади. Бу охирги буйрукнингнинг бекор килиниши (факат биттасини) ва такроран уни бажариш, «вырезать», «копировать», «вставить», «найти и заменить» операцияларини тула стандарт холда бажарилади. Лекин бир канча спецификацион имкониятлар хам бор. «Заполнить» буйруги (пастга, баландга, унгга, чапга) ячейка бурчагида формула ёки сонларни кора квадратга олиб чузиш вазифасини бажаради. «Заполнить по листам» буйруги ажратилган ячейкаларни бошка иш китоблари варакларига уша манзил билан нусхалашга имкон беради. «Очистить» буйруги ячейкалар орасидан факат берилганларни, форматларни ва изохларни тозалашга рухсат беради ёки хаммасини бирданига тозалаши мумкин.

"Удалить" буйруги тулик тушунтиришга унчалик мухтож эмас. Унда варакларни бекор килиш мумкин.

«Специальная вставка» буйруги тулик тушунтиришга жуда хам мух тож. У ёрдамида биз берилган жадвални бошка жадвалга урнатишимиз керак, ва улар уртасида динамик алока урнатишимиз лозим. ВИД МЕНЮСИ.

Тартибланган юкори ёки пастки колонтитулга утиш топшириклари.

1) ЭХCЕЛ бетини танланг.

2) Вид менюсидан «Колонтитулы» буйругини танланг.

3)Юкори ёки пастки колонтитул майдонидан керакли колонтитулни танланг.



Кенгайтирилган ва хар хил типидаги файлларни куриш.

1)Керакли файлни куриш учун <Мой компьютер ойнасини ёки Wиндоwс йулбошчисини очинг.

2) Вид менюсидан «Параметры» буйругини танланг.

Барча типидаги файлларни куриш учун <Отображать>буйругини

танланг,барча файллар Просмотр булимида маълум булади.

Диспетчер отчётов буйруги.

Бу буйрук бетларни кетма кет бирлаштиришда хисоботда куринишлар ва сценарияларни печат килиш учун хизмат килади.



Масштаб.

Хар бир ойнада сиз кулай ва керакли размер куринишини танлаб олишингз мумкин.



Ускуналар ойнаси.

Керакли ускуналар ойнасини акслантириш учун Вид менюсидан «Панели инструментов» буйругини танланг.



Янги ячейка куйиш

Янги ячейка куйиш жуда хам осон.Янги ячейка куйиш учун ячейкани белгилаб меню буйругидан «Вставка ячейки» буйругини танланг. Агар ячейка жумласини куймокчи булсангиз шу жумлани белгилаб янги ячейка олдига кушинг, ва меню буйругидан «Вставка Столбец» ёки «Вставка – Ячейки» командасини танланг.



Ячейкаларга изох киритиш.

Агар сиз ячейкага изох киритмокчи булсангиз бунинг учун Файл меню «Вставка-Примечание» буйругини танланг шундан сунг экранда мулокот пайдо булади. «Текстовое Примечание» да сиз текстдаги изохни киритишингиз мумкин Текст ячейка билан ОК тугмаларини босгандан сунг куйилади.Агар текстни тугатиш учун кушимча маълумот киритмокчи булсангиз Добавить тугмасини босинг.



Ячейка номини куйиш.

Ячейка номини ёки оралигини тайинлаб сиз ячейкалар ичидаги маълумот ларни ёки ячейкалар номини иш китобининг хохлаган жойига куйишингиз

мумкин.Бунинг учун куйиладиган жойни белгилаб Меню буйругидан «Встав ка-Имя-Вставить» буйругини танланг.

Янги катор куйиш.

Битта катор куйиш учун янги катор куйилиши керак булган ячейкани бел гиланг.Бир неча катор куйиш учун янги каторлар куйилиши керак булган каторни белгиланг,сунг Вставка менюсидан «Строка» буйругини ё битта устун куйиш учун устун чап тарафида турган ячейкани белгиланг ,бир неча устунлар куйиш учун янги устунлар куйилиши керак булган устун унг тарафини белгилаб,Вставка менюсидан «Столбец» буйругини танланг.



Янги бет куйиш.

Битта бет кушмокчи булсангиз Вставка менюсидан «Лист» буйругини танланг,бир неча бет кушмокчи булсангиз ШИФТ тугмасини босган холда керакли бетлар микдорини танлаб Вставка менюсидан «Лист» буйругини тинланг.



Объект киритиш.

ЭХCЕЛ сизга жадвалга объект киритишни,текст,ракамлар,диаграммалар ва бошка хил кушимча киритишга имкон беради.Меню буйругидаги «Вставка-Объект» буйруги ёрдамида ,объект жадвалга утади шундан сунг экранда мулокот пайдо булади.

ФОРМАТ МЕНЮСИ
График объектга аник улчамларни бериш.

1.Улчамлари узгартириладиган график объектни белгилаб олинг.

2.Формат менюсидан белгиланган объект типига караб тугри келадиган буйругини танланг,масалан, Автофигура еки Рисунок,шундан сунг улчамни танланг.

3.Масштаб группасидаги «Высота» ва «Ширина» майдонидан керакли параметрларни киргизинг.

Маслахат.Объектнинг улчамлари узгартирилгандаги узгаришларни саклаб колиш учун байрокчани куйиш керак.

Беркитилган катор ва устунларни акслантириш.


  1. Беркитилган каторни экранга чикариш учун беркитилган катор устидаги ва остидаги каторлар ячейкаларини белгиланг.

  2. Формат менюсидан «Строка» еки «Столбец» булимларига курсаткични урнатинг ва «Показать» буйругини танланг.

Беркитилган каторлар еки устунлар.

1.Беркитиладиган катор еки устунни танланг.

2.Формат менюсидаги «Строка» еки «Столбец» пунктларига курсаткични урнатинг ва «Скрыть» буйругини танланг.

Гиперссилка текстининг ташки куринишини узгартириш

< Гиперссилка> ва <Пр гиперссилка> стилларидаги узгаришлар жорий китодаги барча гиперссилкаларга кулланилади.

СЕРВИС МЕНЮСИ

Орфографияни текшириш ва хатоларни автоматик тугрилаш.

Иш китобининг барча варакларида орфография текширишини бажариш мумкин. « Автозамена» бизга киритилишда куп учрайдиган хато сузларни тугрилашга ердам беради;масалан, <авш> ни <ваш> га еки <чтоыб> ни <чтобы>га узгартириш мумкин. Миcрософт Эхcел даги лугатлар формати ва автозаменалар руйхати Миcрософт Оффиcе даги программалар билан тугри келади.



Орфографик хатоларни текширишда варак кисмлари.

Жорий варакда орфография белгиланган ячейка ва уларга берилган изохлар да,диаграмма ва езувларда,тугма ва колонтитулларда текширилади. Автоматик алмаштиришни бекор килиш.

1.Сервис менюсида Автозамена буйругини танланг.

2.Автозаменани бекор килиш учун киритилишдаги «Заменять-да» байрокчани олинг.

Узгаришларнинг бошка куринишларини бекор килиш учун колган байрокчаларни хам олинг.

Устундаги ячейкаларни автоматик тулдиришни екиш ва учириш.

1.Сервис менюсидан Параметры буйругини танланг,сунгра Правкани танланг

2.Автозаполненияга рухсат бериш учун, Автозаполненияга байрокчани урнатинг.

3.Автозаполненияни бекор килиш учун бйрокчани олинг.

Буш булмаган ячейкаларни кайта ёзувкилиш хакидаги маълумотни чикаришни екиш ва учириш.



Демонстрация

1.Сервис менюсидан «Параметры» буйругини танланг,сунгра Правкани танланг.

2.Сичконча ердамида ажратилган ячейкаларни кучиришда маълум огохлантириш чикарилади:

3.Кайта кучиришдан олдин «Предупреждать» га байрокчаникуйинг.

4.Огохлантириш маълумотини бекор килиш учун байрокчани олинг.

Ячейканинг узида тугрилаш режимини екиш ва учириш.

1.Сервис менюсидан «Параметры» буйругини танланг,сунгра Правкани танланг.

2.Тахрирлаш ва маълумотларни ячейкага киритишга рухсат бериш учун ячейканинг узида Правка га байрокчани урнатинг.

Факатгина формулалар каторида тахрирлаш ва маълумотларни киритиш учун байрокчани олинг.



Керакли ускуналар ойнасиини китобга кушиш

Фойдаланувчилар инструментлари панелидан китобда хаммавакт фойдаланиш учун ,бу панелни ЭХCЕЛ китобига киритиш керак.Шундан сунг ЭХCЕЛ китобини хотирага куйиш керак.

1.Шу китобга киритиладиган инструмнтлар панелини яратинг

2.Керакли инструментлар панели киритиладиган китобни очинг.

3.Сервис менюсидан «Настройка» буйругини танланг,сунгра «Панели инструментов» ни.

4.Вложить тугмасини босинг.

5.Киритилиши керак булган инструментлар панелини босинг,сунгра «Копировать» тугмасини босинг.

Диаграммани химоялаш

Диаграммаларни узгартиришлардан Сервис менюсидаги «Зашита» буйруги ердамида химоялаш мумкин.



Химояланадиган китоб элементлари

<Зашитить книгу> буйруги ердамида китобга химоя куйилса,китобга кириб булмайди. Китобнинг химоясини олиб ташлаш учун «Снять защиту книги» буйругидан фойдаланилади.

Варакларни бошка китобга жойлаштириш еки нусхасини кучириш.

« Диспетчер сценариев» ердамида сценарийлар учун кискача хисобот тузиш. Янги варакга натижаларни жойлаштириш учун <Пакет анализа>настройкасидаги анализ элементларидан фойдаланилади.

Менюнинг киритилган куринишини кайта тиклаш

1.Узида менюни саклаган инструментлар панелини акслантиринг.

2.Сервис- Настройка буйругини танланг.

Настройка мулокот дарчаси очик колиши керак . Агар у халакит берса уни экраннинг бошка кисмига жойлаштиринг.

3.Кайта тикланиши керак булган менюни босинг,кейин контекст менюсидан «Сброс» буйругини танланг.

Изох. «Сброс» буйруги яяратилган менюдаги команда ва меню кисмларни кайта тиклайди.

Ускуналар ойнаси еки меню буйрукларидаги тугмаларнинг берилган куринишини кайта тиклаш

1.Берилган куриниши кайта тикланиши керак булган инструментлар панелини акслантиринг.

2.Сервис менюсидан «Настройка» буйругини танланг.

Настройка мулокот дарчаси очик колиши керак . Агар у халакит берса уни экраннинг бошка кисмига жойлаштиринг.

3.Кайта тикланиши керак булган менюни босинг,кейин контекст менюсидан «Сброс» буйругини танланг.

Менюнинг киритилган буйруклар куринишини кайта тиклаш учун,у жойлашган менюни очинг ва сичкончанинг унг тугмасини босинг кейин контекст менюдан «Сброс» буйругини танланг.

Изох:

Сброс буйруги инструментлар панелидаги киритилган тугмалар учун кайта тиклайди .

Босилганда руйхатларни чикарадиган тугмалар учун Сброс буйруги кулланилмайди.



Меню буйрукларини ускуналар ойнасидаги тугмаларни кайта номлаш.

1. Ускуналар ойнасидаги узгартирилиши керак булган тугма еки меню буйругини акслантиринг.



ДАННЫЕ МЕНЮСИ.
Фойдаланувчининг саралаш тартибини хисобот жадвалида кулланилиши

Руйхатни кенгайтирилган фильтр ердамида фильтрлаш

Руйхатни кенгайтирилган фильтр ердамида фильтрлаш учун руйхатнинг устунлари узини сарлавхасига эга булиши керак.Варакда хам камида учта катор руйхат бошида буш булиши керак.Бу каторлар танлаш шартида диапазон сифатида ишлатилади.



ОКНО МЕНЮСИ.

Епик китоблар

1) Керакли китобни очинг.

2) Окно менюсидан «Скрыть» буйругини танланг.

Изох:


Миcрософт Эхcел дан чикиш вактида яширинган китобни хотирада саклаш хакидаги саволга Ха деб жавоб беринг.Кейинги очишда шу китоб яширингани ча колади.

Бир вактнинг узида бир неча бет ёки китобларни куриш.

1) Куриш керак булган китобни очинг.Бир неча жорий бетни чикариш учун



Окно менюсидан «Новое» буйругини танланг.Худди шу тарзда хамма керакли

варакларни экранга чикаринг.

2) Окно менюсидан «Расположить».буйругини танланг.

3) Керакли параметрни танланг. Жорий китобда жойлашган варакларни акслантириш учун байрокчани урнатинг.

3.МИCРОСОФТ ЭХCЕЛ файли ишчи китоб дейилади.ЕХCЕЛ юклангач автоматик равишда янги ишчи китоби хосил булади. Агар ЭХCЕЛ юкланган булса, у холда ускуналар панелига мос келувчи ишчи китоб хосил килиш тугмаси ёки Cтрл+Н тугмалари биргаликда босиш йули билан ишчи китобни саклаш мумкин.Агар китоб сакланмаган булса «Сохранить» мулокот ойнаси чикади.Унда «Файл номи» майдонида ишчи китобингиз номини киритинг ёки дастурда тавсия этилганлигини колдиринг. ОК тугмасини босинг.

Ишчи китоб вараклардан иборат.Ишчи китоб 1 дан 255 гача булган микдордаги вараклардан иборат.

Ишчи вараги – ахборотларни саклаш ва кайта ишлаш учун мулжалланган булиб, устун ва сатрларга бириктирилган катакчалар мажмуидир.ЕХCЕЛнинг ихтиёрий объекти билан ишлаш куйидагича бажарилади:

Аввал катакча ажратиб олинади, кейин бу катакча билан ишлаш учун буйрук ёки ускуналар панелидан тугма танланади.

Ишчи варагидан ажратиб олинган катакча фаол катакча дейилади.Фаол катакча устида куйидаги амалларни бажариш мумкин:

А) катакчага берилганларни киритиш;

Б) катакчадаги мавжуд берилганларни тахрирлаш;

В) катакчаларни нусхалаш;

Г) катакчаларни кучириш;

Д) катакчаларни форматлаш;

Е) катакчаларни тозалаш;

Катакчада сакланиши мумкин булган маълумотларнинг тури :



  1. Доимий кийматлар

  2. Формулалар.

Маълумотларни киритиш коидалари:

а) текстлар киритиш; б) сонларни киритиш; в) формулалар киритиш.

Текстларни киритиш учун керакли суз клавиатурада терилиб ЭНТЕР босилади.

Сонлар хам текстлар каби киритилади факат бутун сонлар агар мусбат булса ишорасиз, манфий булса ишораси ёзилиши шарт.

Аралаш сонлар бутун кисми вергул билан ажратилади.

Масалан:А2 катакчасига 3456 сонини киритмокчи булсак курсорни шу катакчага келтириб 3456 сони ёзилади ва ЭНТЕР босилади.

Киритишни бекор килиш учун Cтрл+З тугмаларни босиш оркали амалга оширилади.

Катакчани нусхалаш учун:


  1. Нусхаланиши лозим булган катакчани ажратиб олиш, Правка менюсидан «Копирование» буйругини танлаш

  2. Катакчани ажратиб олиб, асбоблар панелидаги «Копирование» тугмасини босиш керак.

Нусхани катакчага жойлаш учун:

  1. Нусха жойлашиши керак булган катакча ажратиб олинади .( «Правка» менюсидаги «Вставить» буйруги).

Катакча ажратиб олиниб сичкончанинг унг тугмаси босилади ва «Вставить» буйруги танланади.

4.Формула куйиш ва уларни тахрирлаш.

Операторлар.

Барча математик функциялар махсус символлар ёрдамида дастурларда ёзи лади,уларни операторлар деб юритилади. Куйидаги жадвалда ЭХCЕЛ операторларнинг руйхати берилган.



ЭХCЕЛ операторлари:

Оператор

Функция

Мисол

Арифметик

Операторлари.




+

Кушиш

=А1+1

-

Айириш

=4-С4

*

Купайтириш

=А3*Х123

/

Булиш

=Д3/Қ6

%

Фоиз

=10%

^

Даражага кутариш

=2^4

Тенглик

Операторлари




=

Тенг




<

Кичик




>

Катта




<=

Кичик ёки тенг




>=

Катта ёки тенг




<>

Тенг эмас




Богланиш

Операторлари




:

Оралик

=СУММ(А1:С10)

;

Тенглаштириш

=СУММ(А1;А2;А6)

Бирлаштиришнинг

Текстли оператори




&

Текстларни бирлаштириш






Текстларни кушиш

Текстни кушиш оператори хужжат намунасини тузиш вактида ,масалан санани хар доим кулда киритмаслик учун кулланилади,

Текстли операторни дастур тугри тушуниши учун,сиз текстни каторини формула сингари киритиб уни тенглик билан белгилашингиз керак.Текстли оператор кавс ичига олинади.Агар сиз шу ишларни бажарсангиз, формула киритишингизда # НАМЕ ? хато хакида маълумот чикади.Бу хато ЭХCЕЛ берилганларга йул тополмаётганлигини билдиради.Шу тартибда сиз дастурга текст куллашни курсатасиз.

Шундай килиб ЭХCЕЛ автоматик равишда формулалар жойини узгартиришда ячейкалардаги адресларни хам узгартиради.Юкорида курсатилган усул ёрдамида сиз ячейкаларни формулалар билан ,чапга ёки унгга тулдиришдан ташкари уларни юкори ёки пастга хам тулдиришингиз мумкин.Бунинг учун Правка менюсидан Заполнить буйругини танланг. Ячейкаларни тулдиришнинг тез усулларидан бири сичкочани куллашдадир.

1).Формула ёки текст киритилган ячейкани танланг.

2).Сичконча курсаткичини рамканинг кичик кора квадратининг пастки унг бурчагига урнатинг.Сичкончанинг курсаткичи крест куринишида булади.

3).Сичкончанинг чап тугмасини босиб, хохлаган ячейкаларни тулдиргунча рамкани чузинг.

Мастер функцияси

Cтандартная инструментлар панелида Сумма тугмаси мавжуд.Натижа кири тиладиган ячейкани танлаб ,Сумма тугмасини босинг.Ячейка ва формулалар каторида Сумма функцияси пайдо булади.шундан сунг кушилувчиларнинг ячейка адресларни киритинг ёки сичконча ёрдамида ячейкани белгиланг.ЕНТЕР клавишини босинг.Бу функцияни чакиришнинг яна бир йули Менюдан Вставка-Функция буйругини танлашдан иборат.

Мастер функциясини тез чакиришнинг икки усули мавжуд ШИФТ Ф3 комбинацияси ёки ускуналар ойнасидаги тугма ёрдамида. Мастер функциясининг биринчи мулокоти тематик принцип асосида ташкил этилган .Чап руйхатда тематик гурухларнинг номи мавжуд.

Унг томондан керакли номни танлаганизда шу гурухдаги функциялар номининг руйхати пайдо булади.Функцияни чакириш, унинг номига сичкончани икки марта босиш билан амалга ошади.



СР3НАЧ функциясини танлаб ,мастер функциянинг иккинчи мулокотига утиш учун Шаг> (Степ) тугмасини босингБу мулокотда урта кийматни хисоблаш учун функциялар аргументларини киритишингиз керак. Математик функциялар.

СУММ функцияси хакида,уни кандай чакириш хакида юкорида айтиб утдик.Бу функцияни чакириш хусусий холда Стандартная инструментлар панелидаги тугма ёрдамида танланади.Шундай килиб сиз Сумм функциясини чакирганиздан сунг , кайта ишлаш каторида куйидаги ёзув пайдо булади: =СУММ (аргумент1, аргумент 2;...) число1 ва число2 ларнинг маъноси хисоблашлар олиб бориладиган маълумотлар учун, маълумотлар алмашинуви хисобланади.

ОКРУГЛ (аргумент;ракамлар микдори).Сон-бу яхлитланадиган сон.Ракамлар микдори - бу ерда яхлитланадиган сонгача булган унлик разрядлар микдори жойлашади.

ОКРУГЛВВЕРХ (аргумент;ракамлар микдори) .Сон - бу исталган колдик билан яхлитланадиган сон .

ОКРУГЛВНИЗ(сон;ракамлар микдори)Сон-бу исталган камчилик билан яхлитланадиган сон. Расмда бу функцияларнинг фарклари курсатилган.Д колонкада ОКРУГЛ функцияси кулланилган булса,Е колонкасида ОКРУГЛ ВВЕРХ функцияси,Ф колонкасида эса ОКРУГЛВНИЗ функцияси кулланилди.

Баъзи бир математик функциялар.

Произвед (1 аргумент.2 аргумент) Бу функция кавс ичида курсатилган протзведни хисоблайди.Сумма функцияси сингари 14 тагача аргументни куллашингиз мумкин.Улар орасида сонлар сингари адреслар хам булиши мумкин.Агар,масалан А1 ячейкада 2 сони А2 ячейкада 5 сони жойлашган ,унда =Произвед (А1:А2;10;3) функцияси 2*5*10*3=300 кийматни хисоблайди.

Корень (аргумент) Бу функция ёрдамида соннинг квадратик илдизи хисобланади.Агар сиз бехосдан аргумент каби ноаник сонни киритган булсангиз,сизга хато хакида маълумот чикаради;# Число!

Фактр(аргумент).Бу функциясоннинг факториалини хисоблайди.Бирдан берилган берилган сонгача купайимасини хисоблайди.Масалан,Факт(7) ни киритиб сиз 1*2*3*4*5*6*7=5040 купайтмани оласиз.

АБС Бу функция сонни унинг абсалют кийматида ифода этади.

Пи() Тригонометрик функциялар билан ишлашда аргумент

сифатида купинча п ишлатилади.Бу функциянинг натижаси 3,14159 кийматига тенг.



Син(аргумент).Бу функция ёрдамида бурчакнинг синуси хисобланади.Аргу мент радианларда берилади,масалан=Син (ПИ()\2),ёки градусларда унда ёзув куйдаги куринишда булади:

=Син(90*ПИ()\180)/



CОС (аргумент).СИН функцияси сингари.

ТАН (аргумент).СИН функцияси сингари.Бундан ташкари Эхcел тескари тригонометрик функцияларни хам хисоблайди,уларни аркфункциялар деб аташа ди.Уларга АРCСИН,АРCCОС ва АРCТАН лар киради.

ЛН (аргумент).е=2,71878 асосли натурал логарифмни хисоблаш учун кулла нилади.Натурал логарифм аргументи доимо мусбат булиши керак.Агар сиз бехосдан мусбат сон ёки нолни киритсангиз,ЧИСЛО#! маълумот чикади. ЕХР(аргумент) Экспонентани хисоблаш функцияси натурал логарифм функциясига тескари булган функциядир.Шундан куриниб турибдики =ЕХР (ЛН (5)) 5 ни беради.

ЛОГ10 (аргумент).10 асосли унлик логарифмни хисоблаш учун ишлатилади.

ЛОГ (аргумент,асос).Ихтиёрий асосли логарифмни хисоблаш учун кулланилади.Масалан купинча 2 асосли логарифм куйидаги формула асосида хисобланади=ЛОГ( сон,2).

СЛЧИС().Бу функция 0 дан 1 гача интервалда тасодифий сонларни беради.

Статистик функциялар.

Электрон таблицалар тузишнинг асосий максадларидан бири маълумотларни статистик кайта автоматлаштиришдан иборат эди. Эхcел сизга баъзи бир статистик функцияларни такдим этади.



СРЗНАЧ (1-сон:2-сон).Бу функция урта арифметик кийматларни хисоблаш учун ишлатилади.А17 катакчадаги уртача йиллик фойдани хисоблаш учун

СРЗНАЧ функцияси кулланилади.Аргумент сифатида Д6, Д10 ва Д14.



МАКС(1- аргумент,2- аргумент) ва МИН(1- аргумент,2- аргумент).Агар сиз бирон бир майдондаги энг катта ва энг кичик кийматларни кидираётган булсангиз,юкоридаги функцияни куллашингиз мумкин. и.

РАНГ(аргумент.ссылка,тартиб).Агар фойданинг энг катта ёки энг кичик кийматларни топишдан ташкари уларни усиш тартиби буйича жойлаштириш керак булса,ранжирование функциясини куллашингиз мумкин.

ТЕНДЕНЦИЯ (маълум кийматлар_ у,маълум кийматлар_х,янги кийматлар_х,констн). Агар биз охирги уч йилда кузатилаётган прокатдан келадиган фойда тенденцияси сакланади деб хисобласак тенденция функцияси ёрдамида келгуси йилдаги фойда микдорини хисоблашимиз мумкин.

СЧЁТ (1та киймат;2 та киймат...).Бу функция аргументлар руйхатида киритилган сонлар микдорини аниклайди.Руйхат 300 аргументдан ошмаслиги керак.

СЧЁТ3 (1 та киймат;2 та киймат...).Бу функция аргументлар руйхатидаги "бушмас"кийматдаги сонларни хисоблайди.Бу функция хам 30 аргументдан ошмаслиги керак.

Логик функциялар.

ЕСЛИ ( лог_ифода;киймат агар у рост булса;киймат_агар у ёлгон бул са).Бу функцияда лог_ифода кисмидаги аргументда шарт куйилади.Агар у бажарилса унда уртадаги кисм киймат _ агар у _ рост булса, агар бажарилмаса унда киймат _ агар у ёлгон булса кисми ишга киради.

И (1- лог киймат;2-лог киймат).Агар барча аргумент формадаги (2- лог киймат) шартлари бажарилса, унда тугри киймати чикади.

Сана ва вакт функциялари.

СЕГОДНЯ ( ) функцияси жорий вактни рамкали форматда хисоблайди.

ТДАТА функцияси ёрдамида эса сиз таблицага жорий вактни ва суткалар вактини киритишингиз мумкин.

ГОД,МЕСЯЦ,ДЕНЬ.Бу функциялар ёрдамида куннинг кайси йилига ёки ойнинг кайси кунига тугри келишини кетма-кет аниклашингиз мумкин.

5. Диаграммалар тузиш.

Стандартная ускуналар ойнасида жойлашган тугмани босиб, биз белгиланган объектларга ялтирок тугри чизикдай,сичконча курсаткичи эса кичик кора крест куринишида булишига эришамиз.Уни ишчи варагининг майдонига жойлаштириб, масалан таблицанинг сал пастрокда ва сичконча тугмасини куйиб юборганингизда диаграмма мастерининг биринчи мулокоти очилади.


ШАГ> тугмасини боссангиз кейнги мулокотга утасиз.Унда мастер сизга диаграмманинг булажак типини танлашни тавсия этади. Кора фон билан жорий вариант белгиланган.

Агар сизга мулокотда курсатилган диаграммалар турларидан бошкаси ёккан булса, унда ёкадиган тасвирга сичкончани босинг сунг ШАГ> тугмасини босиб иккинчи мулокотга утасиз.

Бу ерда сиз томондан танланган диаграмма турининг хар куринишини куришингиз мумкин, кериклисини сичконча ёрдамида танланг.ШАГ> тугмасини босинг ва Эхcел Пример диаграммы мулокоти майдонида танланган диаграмманинг ташки куринишини намоён этади. Мулокотнинг унг томонида бир нечта майдонлар мавжуд. Юкорисидан сиз маълумотлар ишчи варагидан кандай танлашини курсатишингиз мумкин: устунлардан ёки каторлардан.Энди ОК тугмасини босинг ва диаграмма ишчи варагингизда пайдо булади
Диаграмма ускуналар ойнаси.

Диаграммани Диаграмма мастери ёрдамидан ташкари балки уни тез тузишни Диаграмма инструментлар панели ёрдамида бажариш мумкин.Бу панелни экранда Вид менюсидан «Панели инструментов» буйругини танлаш оркали амалга оширилади.

Диаграммалар турлари руйхатини очиш учун маълумотларни белгилаб пастга йуналтирилган стрелкали тугмани инструментлар панелида босинг. Энди текис диаграмма графигини тузамиз.Диаграмма турини танлаб, ишчи варагида тугри бурчакни керакли улчамда бериб биз мастер диаграммани куйверамиз.Уёрдамида расмда курсатилган диаграммани оламиз.
Диаграммаларни белгилаш.

Агар сиз ишчи варагида киритилган диаграммани тахрирламокчи булсангиз унда икки марта сичкончани босинг ёки «Правка» менюсидан «Объект» буйругини танланг, натижада киритилган рангли штрихли рамка пайдо булади.



Диаграммани тахрирлаш.

Энди диаграммани тахрирлашни бошлаймиз.Тулик маълумотга эга булиш учун диаграмманинг устки ранги уни ураб олган майдон рангидан фарк килади.Бунинг учун диаграммани белгиланг Формат менюсидан «Выделенная область диаграммы» буйругини танланг.Шундан сунг экранда мулокот пайдо булади. Шрифт булимини танлаб сиз диаграммадаги текст учун шрифт улчамини узгартиришингиз мумкин.Вид вкласида эса шу вкладканинг чап томонида диаграмма рамкаси учун унинг каламининг рангини ва калинлигини узгартиришингиз мумкин.Ойнанинг унг томонида бизнинг диаграммамизни буяш мумкин булган опциялар келтирилган. «Пример» майдонида сиз танланган вариант пайдо булади. «Форматирование области диаграммы» мулокотини бир неча усулда чакиришингиз мумкин:





  1. Cтрл+1 тугмалар комбинацияси ёрдамида:

  2. «Формат» менюсидан «Выделенная область построения» буйругини танлаб.

Диаграммаларда текст.

Диаграммалар тузишда Эхcел 5.0 икки турдаги текстларни тавсия этади боглик ва эркин.Боглик текст-бу диаграмма элементларининг сарлавхаси, эркин текстларда эса биз уз хохишимиз билан киритишимиз мумкин.


Боглик текст.

Диаграмма мастерида биз бутун диаграммага ёки унинг укларига сарлавха куйшни куриб утдик. Бу текстлар боглик текстларни чакиради.Агар сиз диаграммадаги боглик тексни узгартирмокчи булсангиз уни сичконча ёрдамида кайта ишлаш каторида уни тахрирланг.Делете тугмаси ёрдамида белгиланган текстни учиришингиз мумкин.

Боглик текстни диаграммада чикариш учун Вставка менюсидан «Название» буйругини танланг ва экранда мулокот чикади.Ишни умумий сарлавхадан бошланг.Название диаграммы да утказгични урнатинг.Диаграммада сарлавха пайдо булади.Сарлавха тексти формулалар каторида хам мавжуд булиб у бу ерда сиз, сизнинг сарлавхангизнинг текстини киритишингиз керак.Сиз сарлавхани диаграмманинг ихтиёрий майдонида сичконча ёрдамида жойлаш тиришингиз мумкин.

Эркин текст.

Эркин текстни сиз кайта ишлаш каторида киритишингиз мумкин.Лекин бунда диаграммада битта объект белгиланмаган булиши керак,булмаса бу текст сарлавха булиши мумкин. Текст киритилгандан сунг ва Энтер тугмаси бо силганлиги тасдиклангандан сунг диаграмма уртасида пайдо булади.Сиз текст майдонидаги рамка улчамини узгартиришингиз мумкин.Шрифт улчамини унинг калин ёки курсив куринишларини танлаш учун текстли маудонни белгилаб cтрл+1 тугмаларини босинг ёки Формат менюсидан «Выделенный объект» буйругини танланг.



Маълумотлар белгилари.

Диаграммада маълумотлар сарлавхадан ёки белгилардан иборат булиши мум кин.Масалан сиз хар бир танланган диаграмма устуни ёнида сонли киймат тасвирини кушишингиз мумкин.Бунинг учун керакли устунни белгилаб Вставка менюсидан «Метки данных» буйругини танланг«Показывать значение» опциясини танланг.«Показывать опцию метку» опцияси ёрдамида сиз устун ёнида Х укида жойлашган ойнинг номини урнатишингиз мумкин.Делете тугмаси ёрдамида маълумотлар белгисини учиришингиз мумкин.



Сеткалар чизиги.

Сиз уз графигингизни янада куркамлирок килишингиз мумкин.Сеткаларда чизиклар утказиш оркали.Бунинг Вставка менюсидан Сетка буйругини танланг.

Бу тугма ёрдамида сиз горизонтал сетка чизикларни активлаштиришингиз ва учиришингиз мумкин.Сиз сетка чизигини куринишини, сичкончани икки марта босиш оркали узгартиришингиз мумкин.

Уклар.

Вставка менюсидаги «Оси» буйруги ёрдамида сиз диаграммадаги уклар кури нишини активлаштиришингиз ёки учиришингиз мумкин.Буйрукни танлаганин

гиздан сунг экранда расмдаги мулокот чикади.Унинг куринишини активлаш тириш ёкм учмрмш учун керакли укка утказгични активлаштиринг ёки олиб

ташланг.


Ук куринишини форматлаш учун унда сичкончани икки марта босинг.Экранда Форматирование оси мулокоти чикади.
Саволлар:

1).Ишчи китоби нима?

2).Ишчи вараги нима?

3).Кандай катакча фаол катакча дейилади?



4).Фаол катакчалар устида кандай аммалларни бажариш мумкин?

Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет