Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги
жүктеу/скачать 2.19 Mb. Pdf көрінісі
|
| n
Bi n i В 1 Буерда: B j – тарафидан берилган прогнозланаѐтган катталикнинг аҳамияти; n- гуруҳдаги экспертлар сони. Бундан ташқари, дисперсияни ҳам аниқлаш мумкин: D (B i -B) 2 /(n-1) (Дисперсия, бу вариант (B i )дан ўртача арифметик (В) айирмасининг ўртача квадрати). Бундан сўнгра j ишончлилик интервалининг яқинлик аҳамияти ҳисобланади. t n D j ) 1 ( Бу ерда: t- параметр, яъни стьюдент жадвалидан берилган ишончлилик эҳтимоли даражаси ва озодлик даражаси сони орқали аниқланади. Сўнгра прогнозланаѐтган катталикнинг аҳамиятлилиги учун ишончлилик интервали ҳисобланади. Юқори чегараси учун А В= В+j қуйи чегараси учун А Н =В-j Бундан ташқари баҳоланаѐтган ҳар бир параметр муҳимлиги бўйича экспертлар фикрларининг келишувлик даражасини кўрсатувчи коннордация коэффициенти ҳисобланади. 53 Дельфи усули АҚШда ХХ асрнинг 60-йилларда яратилган. У сиртдан сўров ўтказишга асосланган. Унинг хусусиятлари: сиртқи, аноним, сўровлар бир неча босқичларда ўтказилади ҳамда тескари алоқа мавжуд, биринчи турдан ташқари ҳар гал экспертлар олдинги турдаги натижалар ҳақида аҳборот олишади. Дастлаб экспертларга анкеталар тарқатилади, унда муаммо изоҳланади, саволлар рўйхати ва унга жавоб бериш тавсифи келтирилади. Эксперт жавобларни имзо қўймасдан почта орқали жўнатилади. Ташкилотчилар экспертлар жавобларини қайта ишлайди, баҳо чиқаради. Мазмун жиҳатдан ўртачалар, фарқлар ва дисперсия ҳисобланади. Бир ой ўтгандан кейин иккинчи тур ўтказилади. Экспертларга биринчи тур натижалари баѐн қилиниб саволлар берилади. Биринчи тур жавобларини инобатга олиб экспертлардан саволларга жавоб бериши сўралади. Жавоблар яна умумлаштирилиб зарур бўлса яна қўшимча турлар ўтказилади. Агар учинчи турдан сўнг жавоблардаги фарқлар катта бўлмаса сўров ўтказиш тухтатилади. Охирги тур натижалари умумлаштирилади ва тугалланган ҳисобланади. Агар жавоб сонли миқдорларда бўлса, жами экспертлар гуруҳининг жавобини баҳолаш учун арифметик ўртача, медиана ва мода топилади. Фикрлар фарқи учун вариация, квадратик фарқ, дисперсия ва квартиллар ҳисобланади.Эксперт баҳолашнинг айрим усулларида, жумладан Дельфи усулида медиана, биринчи ва учинчи квартиллар ҳисобланади. Арифметик ўртачага нисбатан медиана афзаллиги: - биринчидан, медиана айрим эксперт фикрига тўғри келиши; -медианага айрим экспертларнинг жавоби ўртачадан фарқ қилиши таъсир қилмайди. Икккинчидан квартил медиана билан мос келади. Шунинг учун ҳар бир турда Дельфи усули учун медиана, биринчи ва учунчи квартил ҳисобланади. жүктеу/скачать 2.19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|