4.3. Бақылау сұрақтары
1. Тьюринг машинасының құрылымын атаңдар.
2. Пост және Тьюринг машиналарының айырмашылықтар неде?
3. Тьюринг машинасы бағдарламасының негізгі командаларын және оның қызметтерін атаңдар.
4.4. Тапсырмалар
Тьюринг алгоритмдік машинасын қолданып, екі санды унарлық санау жүйесінде қосыңдар (мысалы, 111+11).
a және b таңбаларынан тұратын ұзындығы кез-келген сөз берілген (мысалы, aab – bab), алдын ала қай таңба бірінші екендігі белгісіз (a немесе b). Бірінші таңбаны сөз соңына орналастыру керек.
4.5. Жеке тапсырмалар
q01110 алғашқы конфигурациясы үшін келтірілген Тьюрингмашинасының тактылық орындалуын орындаңдар.
q10 q20R
|
q21 q21R
|
q20 q30L
|
q31 q30L
|
q30 z0
|
q011010 алғашқы конфигурациясы үшін келтірілген Тьюрингмашинасының тактылық орындалуын орындаңдар.
q10 q20R
|
q21 q21R
|
q20 q31R
|
q31 q31R
|
q30 q40L
|
q41 q50L
|
q51 q51L
|
q50 z0
|
q01110 алғашқы конфигурациясы үшін келтірілген Тьюрингмашинасының тактылық орындалуын орындаңдар.
q10 q20R
|
q20 z0L
|
q21 q31R
|
q31 q31R
|
q30 q40L
|
q41 q50L
|
q51 q51L
|
q50 z0
|
q0110 алғашқы конфигурациясы үшін келтірілген Тьюрингмашинасының тактылық орындалуын орындаңдар.
q10 q20R
|
q30 q40L
|
q20 z0L
|
q40 q40L
|
q21 q31R
|
q41 z0L
|
q31 q30R
|
|
q010 алғашқы конфигурациясы үшін келтірілген Тьюрингмашинасының тактылық орындалуын орындаңдар.
q10 q20R
|
q30 q40L
|
q20 z0L
|
q40 q40L
|
q21 q31R
|
q41 z0L
|
q31 q30R
|
|
Нольді ауыстыратын Тьюринг машинасын құрыңдар. q001х0 алғашқы конфигурациясынанz01х00 алыңдар.
Оң жақ ығысуды жүзеге асыратын Тьюрингмашинасын құрыңдар: q01х0 01хz0.
Сол жақ ығысуды жүзеге асыратын Тьюрингмашинасын құрыңдар: 01хq0 z01х0.
Транспозиция жасайтын Тьюрингмашинасын құрыңдар: 01хq01y0 01yz01х0.
Екі еселейтін Тьюрингмашинасын құрыңдар:q01х0 z01х01х0.
Циклдық ығысуды жүзеге асыратын Тьюрингмашинасын құрыңдар: .
Көшіретін Тьюрингмашинасын құрыңдар: .
x+yфункциясын есептейтін Тьюрингмашинасын құрыңдар.
x-1 ( )функциясын есептейтін Тьюрингмашинасын құрыңдар.
функциясын есептейтін Тьюрингмашинасын құрыңдар.
Ескерту: Жеке тапсырмалардағы 0 -ге (Тьюринг лентасының бос символына немесе бос ұяшыққа) сәйкес келеді.
Зертханалық жұмыс №5
Тақырыбы: Цифрлық автоматтардағы ақпараттардың көрсетілуі. Санау жүйелері
(5 апта 2 сағ)
5.1. Жұмыс мақсаты – сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне аударуды меңгеру, цифрлы автоматтардағы сандардың көрсетіліміне байланысты есептерді шығарып үйрену.
5.2. Әдістемелік нұсқау
5.2.1. Санау жүйелері
Позициялық санау жүйелері үшін келесі теңдік орындалады
немесе , мұндағы Аq— негізі q болатын санау жүйесінде жазылған кез-келген сан; п + 1, т —бүтін және бөлшек разрядтар саны.
Практикада сандардың төмендегідей қысқаша жазылуын қолданады:
Aq =аn аn-1 ...а1а0а-1 ...а-m.
5.2.2. Бүтін сандарды q2негізіне бөле отырып жаңа санау жүйесіне аудару
Мысал1. A = 98 ондық санды екілік санау жүйесіне (q2 =2) аударыңдар.
Шешуі.
98
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
98
|
0
|
b0
|
98
|
49
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
49
|
1
|
b1
|
b0 = 0
|
48
|
|
24
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
24
|
0
|
b2
|
|
b1 = 1
|
|
24
|
|
12
|
|
2
|
|
|
|
|
|
12
|
0
|
b3
|
|
|
|
b2 = 0
|
|
12
|
|
6
|
|
2
|
|
|
|
6
|
0
|
b4
|
|
|
|
|
|
b3 = 0
|
|
6
|
|
3
|
|
2
|
|
3
|
1
|
b5
|
|
|
|
|
|
|
|
b4 = 0
|
|
2
|
|
1 = b6
|
|
1
|
1
|
b6
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b5 = 1
|
|
|
|
|
|
|
Жауабы: A2 =1100010(2).
5.2.3. Дұрыс бөлшектерді q2негізіне көбейте отырып жаңа санау жүйесіне аудару
Мысал 2. А=0,625 ондық бөлшекті екілік санау жүйесіне (q2 =2) аударыңдар.
Шешуі.
0,
|
x
|
625
2
|
b–1 =1
|
x
|
250
2
|
b–2 =0
|
x
|
500
2
|
b–3 =1
|
x
|
000
2
|
b–4 =0
|
|
000
|
Жауабы: A2 =0,1010(2).
5.2.4. Сандарды екілік санау жүйесінен сегіздік және он алтылық санау жүйелеріне аудару
Екілік, сегіздік және он алтылық санау жүйелерінің негізі екінің дәрежелері болып табылады: q=2=21, q=8=23, q=16=24. Сондықтан екілік санды сегіздік жүйеде көрсету үшін екілік жүйенің 3 разряды сегіздік жүйенің бір разрядымен алмастырылады. Екілік санды он алтылық жүйеде көрсету үшін екілік жүйенің 4 разряды он алтылық жүйенің бір разрядымен алмастырылады.
Мысал 3. 10111001,0110101(2) екілік санын сегіздік және он алтылық жүйеге аударыңдар.
q=2
|
10
|
111
|
001
|
,
|
011
|
010
|
100
|
q=8
|
2
|
7
|
1
|
,
|
3
|
2
|
4
|
q=2
|
1011
|
1001
|
,
|
0110
|
1010
|
q=16
|
B
|
9
|
,
|
6
|
A
|
Жауабы: A =10111001,0110101(2)= 271,324(8) = B9,6A(16)
5.3. Бақылау сұрақтары
1. Сандарды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне қалай аударуға болады?
2. Сандарды ондық санау жүйесінен сегіздік санау жүйесіне қалай аударуға болады?
3. Сандарды ондық санау жүйесінен он алтылық санау жүйесіне қалай аударуға болады?
5.4. Тапсырмалар
6A,9(11) q = 10
57,6 q = 9
10110101001,11001(2) q = 8
10110101001,11001(2) q = 16
A2,0B(16) q = 2
Достарыңызбен бөлісу: |