§1. Тікелей өлшеу нәтижелерін өңдеу реті

мұндағы
a , b ,
..., x

• 
  тікелей өлшенетін шамалар.
  

1. 
   Нақты физикалық шама (мысалы ^x ) N рет өлшенеді:
   

x₁ , x ₂ , x ₃ , ... , x _{N .}

2. 
   Осы шаманың орташа арифметикалық мәні есептеледі:
   

₁ N
x  _ x _i
^N i  1

3. 
   Жеке өлшеулердің абсолют қателіктері есептеледі:
   

 x₁ 
x  x₁ ,
 x ₂ 
x  x ₂ ,
 x ₃ 
x  x ₃ ,
... ,
 x _N 
x  x _N

4. 
   Өлшеулердің орташа абсолют қателігі есептеледі:
   

 x 
₁ N

i
_  x
^N i  1

*** Арнаулы зерттеу жұмыстарында өлшенетін шаманың ақиқатты мәнін қамтитын шекараны жоғары дәлдікпен анықтау мақсатында көп ретті қайталанатын өлшеулер бойынша орташа арифметикалық мәннің орташа квадраттық қателігін:

S _кв 


немесе ең ықтимал қателігін есептеу қабылданған:

^S ык
 0 ,6745

Алайда, мұндай есептеулер математикалық амалдардың үлкен санымен орындалатындықтан, көптеген жағдайда шектеулі өлшеу нәтижелері үшін бұл қателіктерді есептемеуге болады.

5. 
   Өлшеу нәтижесінің салыстырмалы қателігі анықталады:
   

   100 %

6. 
   Жеке өлшенген шаманың жазылуы:
   

x  x   x

§2. Жанама өлшеу нәтижелерін өңдеу реті

7. 
   Орындалған жұмыс мақсатына сәйкес есептеу формуласына тікелей
   

өлшенген
a , b ,
..., x
шамалардың 2-пункт бойынша анықталған орташа

мәндері қойылып, ізделінген шаманың орташа мәні ^y есептеледі. Егер

а) есептеу формуласы логарифмделеді:
ln y
 ln
f a , b , ..., x 

ә) логарифмделген өрнек дифференциалданып,
da , db , dx

дифференциалдары
 a ,  b , ...,  x
қателіктермен алмастырылады. Соңғы

өрнектің
 a ,  b , ...,  x
мәндері бар мүшелері топтастырылып, модульдері

бойынша жазылады:

 f a , b , ..., x 
 
f a , b , ..., x 



 a 


 b  ...   x

9. 
   Есептелген ^y шаманың абсолют қателігі анықталады:
   

 y  y  

10. 
    Соңғы нәтиженің жазылуы:
    

 y

y  y   y ,  
 100 %