Химиялық реакциячар туралы білімді қорытындылау

Жалпы химия курсындағы бүл тақырыптың негізгі мақсаты оқушылардың химиялық реакциялар және оларды меңгеру женіндегі білімдерін қайталау, тереңдету жэне қорытындылау.

Алдымен химиялық реакциялардың мәні жэне типтерге белудің негізгі белгілері талқыланады. Химиялық реакцияларды жіктейтін кестені жэне оқу фильмін пайдаланып, эр типке жататын реакцияларға мысалдар келтіреді. Бейорганикалық жэне органикалық химиядағы бір типке жататын реакциялардың үқсастығы мен айырмашылығы талданады. Бейорганикалық химияда гидраттану үғымы ерітіндіде түзілетін су молекуласының қүрылымы ѳзгермейтін

Бейорганикалық жэне органикалық химиядағы гидролиз реакцияларының мысалдары, мэні жэне маңызы талқыланады. Тұздардың гидролизге ұшырау жағдайларын нақтылап, эксперимент жүзінде дэлелдеуге, мэнісін қысқа иондық теңдеулерін жазу арқылы түсіндіруге баса назар аударылады. Гидролиз кезінде түзілетін қышқыл жэне негіздік тұздардың құрамын, гидролиздің дэрежесін болжай білуге машықтандырады. Гидролиз реакциясының мэні протолиттік теория бойынша түсіндіріледі. Мэселен, алюминий хлориді гидролизінің бірінші сатысында алюминий катионындағы гидраттанған су молекулалары мен сыртқы ортадағы су молекулаларының арасында протолиттік реакция жүріп, пентааква гидроксоалюминий катионы түзіледі;

I^Н+1 ^

Ерітіндіге сілтінің аз мѳлшерін қосқанда ақ тұнба түзіледі; [А1 (НгО)5 O H f ^ + 2 0 Н ^ [А1 (Н20)з (ОН')з] + 2 Н2О

Сілтінің артық мѳлшерін қосқанда протолиттік реакция ақырына дейін жүреді;

[А1 (НгО)з (ОН )з]+ ОН' =[А1 (Н20)2(0Н )4] +Н 2О

Салыстыру үшін жай жэне күрделі эфирлердің, кѳмірсулардың (уғлеводтардың), ақуыздың гидролизі қарастырылады, олардың организмде жүзеге асатыны айтылады. Гидролиздің ѳнеркэсіптегі маңызы ашылады.

Қорытындылау кезінде реакция жылдамдығының ѳлшемі, жылдамдыққа эсер ететін жағдайлар толығырақ қарастырылады. Реакцияның жылдамдығы кесімді уақыт ішінде реакцияласушы заттар концентрациясының езгеруімен ѳлшенетініне мысалдар келтіріледі, есептер шығарылады. Реакция жылдамдығының эрекеттесуші заттар табиғатына тэуелділігі тэжірибелер арқылы

нақтыланады. Реакциялардың жылдамдығына заттар

Химиялық реақциялардың мэнін жэне сипаттамаларын кесқіндеп жазу жѳніндегі оқушылардың білімі дамытылады. Оқушылар реақциялардың молекулалық, толық жэне қысқа иондық, элеқтрондық-иондық теңдеулерін сауатты жазуға дағдыланады. Химиялық жэне термохимиялық теңдеулер бойынша есептеулер жасай білудің біліқтері мен дағдылары сараланады. Оқушылар ең қүрделі аралас есептерді шығара білуге үйренеді.