Алкендер, гомологтық қатары, құрылысы, изомериясы, қасиеттері,алынуы

Алкендер Алкадиендер Алкиндер 
CnH
2
n CnH
2
n
-2
CnH
2
n-
2 
Алкендер –молекула құрамында бір қос байланысы бар, жалпы 
формуласы CnH
2
n болатын қанықпаған көмірсутектер. Алкендердің ең қарапайым 
өкілі- құрамында екі көміртек атомы бар –этилен С
2
Н
4
(СН
2
= СН
2
). Алкендердің 
гомологтық қатары этиленнен басталатындықтан, алкендер қатарының көмірсутектері 
немесе олефиндер деп те аталады. 
Этилен молекуласындағы көміртек атомының әрқайсысы екі сутек атомымен 
байланысқан және олар өзара қос байланыс арқылы жалғасқан. Этиленнің молекула 
құрылысын мынадай формулалар бейнелейді:
Н Н Н Н 
С С С = C
Н Н Н Н 
этиленнің электрондық этиленнің құрылымдық 
формуласы формуласы 
Алкендерде көміртек атомдары sp
2
- гибридтенген күйде болады. Этилен молекуласын 
дағы әр көміртек атомының бір s- және екі p-электрон орбитальдары гибридтенуге 
қатысады. Яғни, әр көміртек атомында үш гибридтенген электрон бұлты жіне бір 
гибридтенбеген p-электрондық орбиталь болады. Үш гибридтенген орбитальдың екеуі 
сутек атомдарының s-электрон бұлттарымен екі σ- байланыс, ал үшінші гибридтенген 
орбиталь екінші көміртек атомының осындай орбиталымен қаптасып, тағы бір σ-байла 
ныс, этилен молекуласында барлығы бес σ-байланыс түзеді. Гибридтенбеген p-
электрондық орбитальдары σ-байланыстар орналасқан жазықтыққа перпендикуляр 
орналасып, бір-бірімен жазықтықтың екі жағында (астында және үстінде) қаптасып, p-
электрондар арасында(С –С ) бір πбайланыс түзеді. Яғни, этеннің молекуласындағы 
көміртек атомдары өзара бір σ- және бір π- байланыстар арқылы жалғасады. Қос байла 
ныстың ұзындығы 0,134нм, байланыс энергиясы 612кДж/моль болады. π-байланыс σ-
байланысқа қарағанда әлсіз болады да, реакцияға түскенде оңай үзіледі. 

жүктеу/скачать 1.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: