1 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Talap» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Ауыл шаруашылығы жерлерін ішкі шаруашылық бағалау
жүктеу/скачать 5.11 Mb. Pdf көрінісі
|
| 7.3. Ауыл шаруашылығы жерлерін ішкі шаруашылық бағалау
Қазіргі уақытта басқарудың әртүрлі нысандарындағы ауылшаруашылық кәсіпорындарының экономикалық мәселелерінің едәуір бөлігін кәсіпорынның жер кадастрының ажырамас бөлігі болып табылатын жерді шаруашылыққа бағалау материалдарын қолдана отырып шешуге болады. Бағалау негізінен аудандық және субъективті деңгейде жер ресурстарын басқару үшін ақпараттық материалдармен қамтамасыз ету мәселелерін шешті, бұл жерді шаруашылықта пайдалануды сапалы жоспарлауды қамтамасыз етпеді. Жерге меншіктің әр түрлі нысандары мен жалдау қатынастарын кеңінен енгізу жағдайында жерді шаруашылықта бағалаудың маңызы күрт артып келеді. Жерді шаруашылықішілік бағалаудың әдіснамалық негізі топырақ құнарлылығы мен дифференциалды рента туралы экономикалық ілім болып табылады, ол қосымша (айырымдық) таза табыс алу жағдайларына байланысты I және II дифференциалды жер рентасына бөлінеді. Жерді жалға алу I жер иесі немесе жер пайдаланушы ең жақсы табиғи құнарлылық пен орналасқан жері бар жерлерде алатын қосымша таза табыстың мөлшерін білдіреді. II жерді жалға беру жер иесі мен жер пайдаланушы осы нақты табиғи- экономикалық жағдайда қалыптасқан басқарудың ең нашар және орташа деңгейімен салыстырғанда ауылшаруашылық өндірісін неғұрлым қарқынды жүргізу арқылы құрған қосымша таза табыс түрінде болады. II рента түріндегі қосымша (айырымдық) таза табыс егіншіліктің қарқынды жүйелерін, жаңа технологияларды, жоғары өнімді машиналар мен жабдықтарды, жаңа жоғары өнімді сорттарды енгізу есебінен, сондай-ақ топырақтың құнарлылығын арттыру және басқа да бірқатар ұйымдастырушылық-экономикалық іс-шаралар нәтижесінде құрылады. Жердің құнарлылық сияқты қасиетін қолдана отырып, адам жерді құрал (өндіріс құралы) ретінде пайдаланады. Қоректік орта неғұрлым бай болса, яғни жердің топырақ жамылғысы неғұрлым құнарлы болса, дақылдардың өнімділігі соғұрлым жоғары болады. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруге кететін еңбек шығындары неғұрлым аз болса, жердің технологиялық және кеңістіктік қасиеттері соғұрлым қолайлы болады. Осылайша, өндіріс саласы ретінде жердің сапалық жағдайындағы айырмашылықтар (топырақ құнарлылығы) өнім мөлшерінің айырмашылығымен анықталады, ал жерді Еңбек заты ретінде пайдалану еңбек шығындарының айырмашылығымен сипатталады. 109 Осыған байланысты, ауылшаруашылық кәсіпорнында жер-бағалау жұмыстарын жүргізу кезінде бағалаудың өзі "объект", "пән" және "көрсеткіштер" ұғымдарының мәні мен мағынасын нақты анықтау қажет. жүктеу/скачать 5.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|