1. Физика пәні және оның басқа ғылымдармен байланысы. Физикалық шамалардың ӛлшемділігі және ӛлшеу бірліктері



Pdf көрінісі
бет12/59
Дата25.04.2024
өлшемі2.69 Mb.
#499822
түріЛекция
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   59
Механика

Түрлендірулердің инварианттары. Координаталардың түрлендірілуі 
кезінде сандық мәндері ӛзгермейтін шамалар түрлендірудің инварианттары 
деп аталады.
Ұзындықтың 
инварианттылығы
Ұзындық 
Галилей 
түрлендірулерінің инварианты болып табылады: 

√ 
Бірмезгілділік ұғымының абсолютті сипаты.
Уақыт интервалының инварианттылығы. Уақыт интервалы Галилей 
түрлендірулерінің инварианты болып табылады:


Жылдамдықтар қосындысы. K' координаталар жүйесінде материялы 
нүкте қозғалып келе жатыр делік. Қозғалмайтын координаталар жүйесінде 
оның жылдамдығының проекциялары мына теңдіктермен беріледі:
Бұлар 
классикалық 
механикадағы 
жылдамдықтарды 
қосудың 
формулалары болып табылады.
Үдеудің инварианттылығы. Осының алдындағы теңдіктерді
екендігін есте ұстай отырып, дифференциалдасақ, мынаны 
табамыз:
Осы формулалар кӛрсеткендей, үдеу Галилей түрлендірулеріне қарасты 
инвариантты болады.
2.4.Үйкеліс күштері. 
 
Үйкеліс күші. Механикалық процестер кезінде әр түрлі күштер әсер 
етеді. Мысалы: үйкеліс күші, ауырлық күші, серпімділік күші. Осының 
ішінен үйкеліс күшін қарастырайық.
Қандай да бір дене, басқа бір дененің горизонталь жазықтық бетімен 
қозғалатын болса және осы денеге басқа күштер әсер етпесе, онда ол дененің 
қозғалысы баяулайтыны немесе мүлде тоқтайтыны тәжірбиеден белгілі. 
Механикалық кӛзқарас бойынша оны былай түсіндіруге болады: денеге 
қандай да бір күш әсер етеді және осы күш оның қозғалысын тежейді.
Бұл күш үйкеліс күші. Үйкеліс күші дегеніміз – денелер тікелей 
жанасқанда пайда болатын және әрдайым жанасу бетінің бойымен 
бағытталатын күшті айтамыз.
Үйкелістің екі түрі бар: сыртқы үйкеліс (құрғақ) және ішкі үйкеліс 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   59




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет