1 Кесу құрал-саймандарының құрылымдық элементтері

(а) архимедтiң, (б) эвольвенталық және (в) конволют құртының кесудi схемасы:

1 - жасаушысы профильнiң оң жағы; 2 - жасаушысы профильнiң сол жағы

23- сурет. Схемалар

• 
  - бұрандалы сызықтың адымы.
  

Жiп-жиi iс жүзiнде кескiштi өңдеу орынына эвольвенталық червяк модалы диск сияқты фрезалардың кесуi үшiн қолданады. Конволют құрттары (23-шi сурет) варианттарға екi-екiдендердi қыяды: кескiш орамға немесе нормалы бытқылға нормалы бекiтiледi. Эвольвенталық профильсi бар тiстi доңғалақтар тек қана орамдарымен эвольвенталық бұрандалы беттер болып табылған эвольвенталық құртпен теория жағынан ғанда дұрыс ал iлiне алады.

Эвольвенталық доңғалақтың зубьелерi бар басқа түрлерiнiң құрттары айқастырмайды. Червяк фрезасының шаншып аударатын шеттерi сондықтан өлшемдерi кесiлетiн доңғалақтың өлшемдерiне сәйкес келетiн эвольвенталық құрт теңкюi керек. Негiзiнде червяк фрезаларын жобаланған құрт негiзгi деп аталады. Шаншып аударатын шеттер (24-шi сурет) 3 фрезаның зубьелерiн артқы беттерi бар 2 жоңқалы ойыстардың бетiнiң қиылысуымен 4 құрастырады. Артқы беттер жеткiлiктi артқы бұрыштардың бiлiмдерi үшiн негiзгi құрттың бетiнен 1 ауыстырылады. Олар бұрандалы беттермен сонымен бiрге болып табылады және адым және көтерiлу бұрышымен бiр жағынан көбiрек алады, басқа - негiзгi құртқа қарағандасы аз.

Фрезаның зубьелерiн профильнiң анықтауы келесi тiзбекте жоғарыда айтылған сүйене орындалуы керек

1 ) негiзгi құрттың бетiнiң теңдеуiнде болады;

2 ) жоңқалы ойыстың теңдеуiнде болады, яғни конволют бұрандалы бетiмен жанында архимедтiң бұрандалы бетi болып табылған зубьелердi алдыңғы бет жанында;

3 ) шаншып аударатын шет беттердiң қиылысуын сызықпен сияқты анықталады;

4 ) артқы беттiң формасы шаншып аударатын шеттер оның қиылысуында жоңқалы ойыстың бетiмен негiзгi құрттың бұрандалы беттерiнде болатындай етiп болуы керек

24 – сурет. Червяк фрезасының тiсiнiң бiлiмiнiң схемасы

.

13. 
    Профильлердiң Неэвольвентндерiнiң өңдеуi үшiн червяк фрезалары
    

Домалату тәсiлi эвольвенталық тiстi доңғалақтардың өңдеуi үшiн ғана емес, әр түрлi түрлердiң жұлдызшасы шлиц, көп қырлы және модалы белдiкшеген мұндайы бар бұйымдар храп доңғалақтары домалату тәсiлi. Ерекше мән тағы сол сияқтылар бiлiктердiң көпшлицевойдың өңдеуi үшiн қолданамыз. Профильнiң неэвольвентнымен бұйымдарының домалату тәсiлiмен өңдеулерi үшiн червяк фрезалары, тесiктер және кескiштердi қолданылады.

Тарату ең үлкен тесiктермен салыстырғанда олар көлденең және тiк тiс егеушi станок қолданылатын червяк фрезалары қамтамасыз етедi:

1 ) жоғарғы өнiмдiлiк көп, тесiк бос жүрiстер өйткенi үздiксiз жұмыс iстеп алмайды;

2 ) бұйымның жоғарылатылған дәлдiгi, бұйымның адымы бойынша қатенiң жинақталуын өйткенi болмайды


3 ) тесiк мүмкiн емес қолданғанда ұзын бұйымдардың өңдеуiн мүмкiндiк. Басқа жағынан, тесiк шлиц бөлiгi кертпештiң жанында жайғастырылатын қысқа шлиц белдiкшелерiнiң өңдеуiнiң жанында ыңғайлы қолдану.

25 – сурет. Тiк бүйiрлi профильсi бар шлиц белдiкшелерiнiң өлшемдерi

• 
  профильнiң түзуiне бұйымның ортасынан ең қысқа қашықтық.
  

26-сурет. Фрезаның профилi график түрiнде

Ескертулер:

1. P1 доғалар, 12, 23, 34..... R - ның шошақтарын дөңгелектiң 0, 1 радиусы аспайтын мәнi бойынша таңдауға керек, олардың хордаларының алмастыруын қателiк өйткенi осы жағдайда жаттығу мәнi болмайтынын, және онымен менсiнбеуге болғанын 0, 02% құрайды.

2. Аспаптың түрiнен iлiктiрудi сызықтың формасы, тәуелдi болмағанында емес, (белдiкше ) бұйымның тек қана формасымен анықталғанында. Фрезаның профильсiнiң аналитикалық есептеуi. Бұл есептi екi жолдармен шешуге болады:

1 ) iлiктiрудi сызық теңдеудi пайдалану; 2 ) жаттықтыруды процесстегi бұйымның айналатын бiртiндеп жағдайларымен сияқты аспабының профильсiнiң теңдеуiн табу.

Әдебиеттер

1. 
   Схиртладзе А.Б., Кирсанов С.В., Кокорев В.И., Кожевников Д.В., Гречишников В.А.Режущий инструмент.-М.:Машиностроение, 2005, 528 с.
   
2. 
   Аверьянов О.А., Клепиков В.В.Проектирование металлорежущих инструментов.-М.: МГИУ, 2008, 115с.
   
3. 
   Табаков В.П., Шестернинов А.В., Демидов В.В. Руководство по дипломному проектированию металлорежущих станков и режущих инструментов.-Ульяновск: УлГТУ, 2003, 91с.
   
4. 
   Справочник технолога – машиностроителя: В 2 т. /Под ред. А.Г.Косиловой, Р.К.Мещерякова. - 5-е изд., испр. - М. : Машиностроение-1, 2003 -Т. 2. -944 с
   
5. 
   Обработка металлов резанием: справочник технолога/Под ред. А. А. Панова. - 2-е изд. перераб. и доп. - М. : Машиностроение-1, 2004. - 784 с