1-тапсырма. (биологиялық диктант)
жүктеу/скачать 454.49 Kb.
|
|
1-тапсырма. (биологиялық диктант) 1.Дене қаңқасына … … мен …. … жатады. (омыртқа жотасы, кеуде қуысы) 2. Остеондар-… жасушалары. (сүйек) 3. Адам қаңқасының сүйектері …,… және… болып жіктеледі. (қысқа, жалпақ, ұзын) 4. … … кезде адамның омыртқа жотасы қисайып, иығы бүкірейіп қалуы мүмкін. (дұрыс отырмаған кезде) 2- 1. Кеуде қуысын … …, … мен … құрайды. (арқа омыртқалары, қабырғалар, төс) 2. Аяқтың еркін қозғалатын сүйектеріне … …, … …, … . және майда 26 сүйектен тұратын …, … және … … жатады. (ортан жілік, асықты жілік, шыбық сүйек, толарсақ, табан, бақай) 3. Қысқа сүйектерді …, …, … сүйектері құрайды. (омыртқа, білезік, алақан) 4. Ұзақ уақыт аяққа күш түскенде, тар және биік аяқ киім кигенде- …. пайда болады. (жапақтабандылық) 3- 1. Иық белдеуі … мен … тұрады.(екі жауырын, екі бұғана) 2. Омыртқа жотасы ….- тұрады. 3. Аяқ қаңқасы (жамбас белдеуі) омыртқа жотасының…. және екі …тұрады. (сегізкөз бөлімі, жамбас сүйегі) 4. Қаңқаның сүйектену процесі дене өсуі тоқтағанда …-… жасқа қарай аяқталады. (22-25) Менен-сұрақ, сізден-жылдам жауап 1. Адам қаңқасында қанша сүйек бар? 2. Жақ сүйекте нелер орналасқан? 3. Омыртқа жотасы неше омыртқадан тұрады? 4. Адамда қанша қабырға болады? 5. Сүйек жасушасы қалай аталады? 6. Ұзын, түтік тәрізді, қуыс сүйек қалай аталады? 7. Қысқа сүйектерді ата. 8. Жалпақ үшбұрышты сүйекті ата. 9. Қаңқаның сүйектену процесі адамның неше жасында аяқталады? 10.Тірек – қимыл жүйесі деп неліктен атайды? 11.Қаңқа деген не? Неше бөліктен тұрады? 12.Тұлға қаңқасын құрайтын сүйектерді ата? 13.Омыртқа жотасы қанша жерден иіледі, нәрестелерде иілімдер бола ма? Иілімдердің қандай маңызы бар? 14.Кеуде торы қандай сүйектерден құралады? 15.Қысқа сүйектерді атаңыз? 16.Түтікті сүйектерге жататындар 17.Адамда омыртқаларының саны 18.Төссүйек қайда болады, саны қанша? 19.Арқа омыртқасының саны қанша? 8 — тапсырма: 1. Анаграмма Ж Б Ұ Ж С А А Ғ А А У Н А М Б Ы Т О Б Ы Р Ж І Л Қ Ы Б Н І Қ Н У Ы О М А Қ Т Р Ы Сәйкестігін анықта: 1 Атлант ———— А. бірінші мойын омыртқа 2 Дәнекер ————— Ә. Сүйек ұлпасы 3 Сүйек қабығы ————— Б. сүйектің сыртқы қабаты 4 Буын ——————————- В. Сүйектің қозғалмалы байланысы 5 Жетім қабырғалар —————- Г. төске жетпей қысқа күйінде болатын қабырғалар 6 Сүйек кемігі ————————— Ғ. Сүйек қуысында болатын қан түзілетін мүше 9 — тапсырма: «тест жұмысы» 1. Сүйектің қабығы қай ұлпаға жатады. а) май ә) дәнекер б) жүйек в) жабын 2. Жалпақ сүйектер а) қабырға ә) жауырын б) жамбас в) шынтақ 3. Адамның сүйек саны а) 300 ә) 100 б) 200 в) 50 4. Мойын омыртқалар саны а) 8 ә) 5 б) 7 в) 10 5. Сүйекке қаттылық беретін зат а) Ақуыз ә) Көмір су б) Май в) Тұз 6. Сүйектің өсуімен дамуына әсер ететін без а) гипофиз ә) қалқанша без б) бүйрек үсті безі в) ұйқы безі 7. Мешел ауруы қандай химиялық элементтің ішекке сіңбеуінен пайда болады? а) Калий ә) Натрий б) Кальций в) Темір . 8. Жамбас сүйектің қай типіне жатады? а) Ұзын ә) Қысқа б) Жалпақ в) Жіңішке 9. Сүйектің өсуімен дамуын реттейтін дәрумен а) А ә) В б) С в) Е 10. Сүйектегі қан түзілетін орындар а) Сары түсті ә) Қызыл түсті б) Жілік майы в) Сүйек ұлпасы Бағалау: Сабаққа белсенді қатысқан, үй тапсырмаларын орындаған, сұрақтарға жауап берген оқушыларды бағалау. Бас сүйекте 22 сүйек бар, оның 14 — і бет және 8 — і бас ми сүйегі Eң ұсақ сүйектер – құлақтағы ұсақ үш сүйек Ең ұзын сүйек – бүкіл дененің төрттен бір бөлігін құрайтын сан сүйегі Ең жалпақ сүйек – жамбас сүйек Көптеген адамдарда 12 жұп қабырға бар, тек 500 адамның бірінде ғана 11 немесе 13 жұп қабырға болады. Біздің денеміздің көп бөліктерінің үштен бірі судан тұрады, ал сүйектер тек бестен бір бөлігін ғана құрайды. Aдам денесіндегі барлық сүйектердің жартысынан астамы дерлік табан мен білекте орналасқан. Адaм баласы әрбір саусағын өмір бойында 25 миллион рет бүгеді. Адaм туылғанда тізесіндегі кесесі болмайды, ол 2 — 6 жас аралығында пайда болады. Ересектерге қарағанда сәбилер көп сүйекпен туылады. Кейін кейбір сүйектер бітісіп кетеді. Бірақ жаңа туылған сәбилерде болмайтын нәрсе бар. Ол – тобық. Ол тек 2 — 6 жастарда пайда болады Адам қаңқасында 1200 г кальций, 530 г фосфор, 11 г магний бар. Сүйек кірпіштен 30есе, ал граниттен 2, 5 есе қатты. ) Қаттылығы жағынан қорғасыннан 9 есе асып түседі. Адамның ортан жілігі тік тұрған күйінде 1, 5 т, ал асықты жілігі 1, 8 т қысымға шыдайды. Сүйек мықтылығына жілік басындағы сүйек талшықтарының айқаса орналасуы беріктік қасиет береді. Бұл қасиетті көпір, мұнара салуда қолданады екен 7 — тапсырма: Шығармашылық жұмыс /оқушылар ұлттық дене шынықтыруымыздың тірек — қимыл жүйесінің дамуындағы өз орнын нақты дәлелдермен түсіндіру керек. Мысалы: алтыбақан, қыз қуу, көкпар, ат шабыс, бәйге, күрес, арқан тарту. / Жауаптары: 1 — ә, 2 — ә, 3 — б, 4 — б, 5 — в, 6 — ә, 7 — б, 8 — б, 9 — е, 10 — ә,. Қорытынды: Оқушы білімін бағалау. жүктеу/скачать 454.49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|