Электрослесарьлардың еңбек ақысының жылдық қорын

1) Еңбек ақының тарифтік қоры келесі формуламен анықталады:

25

мұндағы, Т_е= 0,855 бесінші разрядтағы электрослесарьлардың тарифтік ставкасы ;

2) Мереке күндеріндегі жұмыс үшін қосымша ақы

сонда электрослесарьлар үшін қосымша ақы:

248976x0,22=54774 теңге

3) Түнгі уақытта жұмыс істегені үшін қосымша ақы:

сонда 248976x0,042=10456 теңге

П_р=248976х0,2=49795 теңге Сонымен еңбек ақының негізгі қоры:

Сонымен еңбек ақының негізгі қоры:

ЕАНҚ=Т_К+Т_мер+Т_түн+П_р=3 76775 теңге

3.10.1 Еңбек ақының қосымша қорын анықтау

1) Кезекті демалысқа қосымша төлем:

11-кесте- Слесарьлардың еңбек ақысының жылдық қоры

Schlumberger-ді қызметтеу үшін қажеттілер:

1) Машина бастығы -1, еңбек ақысы 22100 теңге.

2) Бас инженер-1, еңбек ақысы 20800 теңге.

3) Кезекші инженер-электротехник-4, еңбек ақысы 18200 теңге.

4) Инженер -програмист- 2, еңбек ақысы 18200 теңге.

1) Аймақтық коэффициентті есепке алғандағы, машина бастығы еңбек ақысының жылдық қоры:

22100x12x1,15=304980 теңге

2) Аймақтық коэффициентті есепке алғандағы, бас инженер еңбек ақысының жылдық қоры:

20800х12х1,15 = 287040 теңге

3)Кезекші инженер – электротехник еңбек ақысының жылдық қоры:

18200х4х12х1,15 = 1004640 теңге

4)Аймақтық коэффициентті есепке алдындағы, бас инженер еңбек ақысының жылдық қоры:

18200х2х12х1,15 = 502320 теңге

Әлеуметтік сақтандыруға аудрымдар 20% құрайды.Айлық есептеу көрсеткіші 1030 теңге.

Машина бастығы үшін (22100-20600-(22100-20600)х0,1)х0,15+(20600-2060,0-1030)х0,2 = 3704,5 теңге

3704,5х12х1,15= 51122,1 теңге

Бас инженер үшін: (20800-20600-(20800-20600)х0,1)х0,15-(20600-2060-1030)х0,2= 3259 теңге

3259х12х1,15=48700,2 теңге

Инженер – электротехник үшін: (18200-14565-(18200-14565)х0,1)х0,15-(14565-1456,5-971)х0,2=2918,375 теңге

Инженер –программист үшін: (18200-14565-(18200-14565)х0,1)х0,15-(14565-1456,5-971)х0,2=2918,375 теңге

2918,375х12х2х1,15 = 80547 теңге

Машина бастығы еңбек ақысының жылдық қоры:

304980+47537= 352517 теңге

Бас инженер еңбек ақысының жалдық қоры:

287040+45115= 332155 теңге

Кезекші инженер –электротехник еңбек ақысының жылдық қоры:

1004640+161094= 1165734 тенге

Инженер – программисттердің еңбек ақысының жылдық қоры:

502320+80547 = 582867 теңге
12-кесте- Инженерлі-техникалық жұмысшылардың жылдық еңбек есептеу

Лауазымы	Адам саны	Айлық еңбек ақы (теңге)	Жылдық қор (теңге)
Машина бастығы	1	22100	352517
Бас инженер	1	20800	332155
Инженер-электротехник	4	18200	1165734
Инженер-програмист	2	18200	582867
Барлығы	8	79300	2433273

3.12 Экономикалық тиімділік және қаржыны өтеу мерзімін есеіггеу

ТПБАЖ Schlumberger британдық фирмасының есептеу техникасын енгізгенге дейін, шығарылатын өнім көлемі (күкірт қышқылы) жылына 108000 тонна.

ТПБАЖ-ді енігзгеннен кейін шығарылатын Н₂ 8О₄ көлемі 3% ұлғайды:

-Түйісу дәрежесінің жоғарлауы есебінен;

-температуралық режимды бақылау күшейтілгеннен;

- жоспардан тыс түрып қалуды жоы есебінен.

Н₂ SО₄- тің қосымша көлемі: 108000x0,03=3240 тонна, сонда ТПБАЖ -ды енгізгеннен кейінгі Н₂ S0₄көлемі:

108000+3240=111240 тонна

Өндіріс көлемінің өзгеруі есебінен, Н₂ SО₄ бір тоннасының өзіндік Құнының өзгерісін есптейміз:

26

Мұндағы, ΔС -шығындардың шартты тұрақтысы;

ТПБАЖ-ды енгізуге дейінгі және енгізгенне кейінгі күрделі шығындар келесі формуламен анықталады:

27

28

сонда К1=45740 теңге ; К₂=44817 теңге.

С2 = С1 – Δ С(Ш_еа+Ш_эл.эн+Ш_на)

Ш_на = = 5,8; Ш_эл.эн = = 5,7; Ш_еа = = 17,9

108000 108000 108000

29
мұндағы, С1-ТПБАЖ енгізгенге дейіегі өзіндік күн

С₂=3848-0,21(5,8+5,7+17,9)=3783теңге

ТПБАЖ-ды енгізгеннен экономикалық тиімділік келесі формуламен анықталады:

30

Э_Тиім= [(3 848 + 0,3 · 4^40) - р793 + 0,3 · 44817)] · 111240

Төт = ħ = = 1,19 жыл

Э_тиім 380329030

4ЕҢБЕК ҚОРҒАУ

Өндірістік үрдістерді автоматтауды кеніңнен енгізу есептеу техникасының жаңа қүралдарын пайдаланумен, техникалық қүралдар кешенін қыметтеу мен жөндеудің жаңа әдістерінқолданумен, осы құрылғыларды пайдаланумен байланысты тұлғалар санын кеңейтумен қоса жүреді.

Бұл жағдайлар қауіпсіздік техникасының қазіргі құралдарын енгізу, еңбектің жоғары өнімділікті шартын қамтамасыз ету, өндірістік жарақаттылық пен кәсіби ауруды азайту мәселелерін бірінші орынға қояды.

Бұл бөлім еңбектің үтымды жағдайы мен қоғаныс шараларын жасап шығару жүмыстарына арналған, олардың басты мақсаты-басқарудың автоматты жүйесіндегі қызмет етуші персоналға техникалық қүралдардың зиянды әсерін азайтудың максималды мүмкін дәрежесін қамтамасыз ету.

түйіспелі-компрессорлық бөлімнің есептеу цехы бөлмешелері Шымкент қорғасын зауытының күкіртті қышқылдық цехынның аумағында орналасқан, ол ондағы жүретін үрдіске қарай зияндылықтың бірінші категориясына жатады.

Есептеу цехы бөлмешелерінде адамдардың денсаулығына әсер ететін негізгі зияндылықтар мен қауіптіліктер:

1) Оператордың жұмыс орнын ұтымсыз орналастыру.

2) Адамның электор тоғымен зақымдануы.

3) Шектен тыс жылу бөліну.

4) Өрттердің пайда болуы.

5) Есептеу техникасы қүралдарының шуы.

Есептеу цехы бөлмешелерінде есептеу техникасының қүралдары, радиоэлектронды аспаптар және жоғары кернеудегі өткізгіштер. Әсіресе

машиналардың ток жүретін бөлімдері үлкен қауіптілікті көрсетеді. Қазіргі уақытта есептеу цехында орналастырылған қүралдардың қоғаныс контурлы жерге қосылған сымы бар. Жерге қосылған күрылғының кедергісі 9,6 Ом.

Шымкент зауыты жазғы кезде жоғары температурамен сипатталған табиғи аймақта орналасқан, бұл есептеу цехындағы жұмыс орындары микроклиматының параметрлеріне қолайсыз жағдай туғызады. Күн жылуының нәтижесінде, есептеу цехындағы жүмыс істейтін машиналардың жылу бөлуі едәуір үлкен. Ағзаға жылулық әсер тез қажу, жүмыс қабілетінің төмендеуі, ағзаның зиянды әсерлеріне, түрлі ауруларға: жылулық әлсіреу, жылулық соққыға қарсылысудың азаюына себептер болады.

Адамның көру мүшелері арқылы алынатын ақпараттың сапасы көбінесе жарықтануға байланысты.Қанағатсыз жарықтану ақпаратты бүзады, ақпаратты көруді әлсіретеді, еңбек өнімділігін төмендетеді.Көруді басқаратын бүлшық- еттердің шектен тыс шаршауы алыстан немесе жақыннан көрмеудің дамуына алып келеді.ЭЕМ-де өрт қауіптілігі

Есептеу цехында шу көздері ЭЕМ және техникалық қүралдар кешеніне кіретін қүрылғылар болып табылады. Шу жүйке-жүйенің өзгеруіне алып келеді, адамның психикасына, жүрек-тамырлы жүйесіне, ас қортуға әсер етеді, үйқыны бүзады.Шу жағдайларында жүмыс істеу бастың аруына, есту мүшелерінің функцияларының бүзылуына алып келеді.

ЭЕМ-де өрт қаіптілігі электрондық сүлбаның элементтері және тоқ жүретін өткізгіштер қүрайды.

Өрттің пайда болу жағдайында күю қауіптілігіне шалдығады.Келесі жағдайлар өрт қауіптілігін туғызады: тез жанатын материалдардан жасалған бүйымдардың қызуы, тоқтың шектен тыс көбеюінен трансформатордың жануы, қысқа түйықталудың қосылғыш өткізгіштерінің айыруының бүзылуы және электрлі доғаның пайда болуы.Санитарлы нормаларға сәкес зияндылық параметрлердің шамасы 14-кестеде келтірілген.
14-кесте-Зияндылық параметрлердің шамасы

Өндіріс зияндылығының параметрі	СН 245-71	Іс жүзіндегі мән
Микроклимат: ауа температурасы жазғы кезеңде қысқы кезеңде	17-24 °С 22-25 °С	20 °С 23 °С
Электр тоғы	0,5-інА	бОмА
Шу деңгейі	90-95ДБ	80-90ДБ
Шектен тысжылу бөліну	20ккал/м3	35 ккал/м3

4.2 Ұйымдастырушылық шаралар

Шымкент қорғасын зауытында күкіртті-қышқылдық цехта еңбек қорғау, техника қауіпсіздігі бойынша негізгі құжаттар -Қазақстан Республикасында түсті металлургияда "Еңбек қорғауды басқару жүйесі" құжаты.

"Еңбек қорғауды басқару жүйесі" еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүмыстарының функциялары, мәселелері мен мазмұнын орнатады.

Цехта "Еңбек қорғауды басқару жүйесіне" сәйкес техника қауіпсіздігі үшқадамды бақылаудан өтеді:

1) Бақылаудың бірінші қадамы сызықтық инженерлік -техникалық персоналмен ай сайын жүргізіледі;

2) Бақылаудың екінші қадамы цехтың комиссиямен әр апта сайын жүргізіледі ( цех бастығы ,бастықтың орынбасары, бас маман);

3) Бақылаудың үшінші қадамы зауыт басшылығымен айын бір рет жүргізіледі.

Сонымен қатар қоғамдық инспекторлар ай сайын бақылау жүргізеді.

Кәсіпорын әкімшілігінің міндеті- жұмысшыларға еңбек қорғаудың барлық ережелерінайту болып табылады.

Жұмыстың орындалу ережелерін бекітетін және өндірістік бөлімшілері мен құрылыс учаскелеріндегі тәртіпті орнататын еңбек қорғау бойынша нұсқаулар, кәсіптік одақ комитетімен бірлесе кәсіпорын әкімшілігімен жасалып бекітіледі.

Барлық инженерлі-техникалық -жұмысшылар жұмысқа тағайындалу алдында жалпы зауыттық аттестациялық комиссияда аттестация өтеді, оның құрамына бас инженер, техника қауіпсіздігі бойынша бас инженер орынбасары,

техника қауіпсіздігі бөлімінің бастығы, бас механик, бас энергетик, құқық бөлімінің және кадрлар бөлімдерінің өкілдері кіреді.

Басқарма жұмысшыларының білімін тексеру үш жылда бір рет Мемлекеттік, Қалалық техникалық қадағалау комиссиясымен, ал қалған инженерлі- техникалық жұмысшыларды жылына бір рет цехтық комиссиясымен жүргізілді.

Жұмысқа келетіннің әрбірі үшін кіріспе нүсқау, оны ережелер, міндеттер мен еңбек қорғау талаптарын орындау жауапкершілігімен танысу мақсатымен жүргізеді. Кіріспе нүсқауды еңбек қорғау бойынша жоғары білікті мамандар жүргізеді, үзақтығы 4-5 сағат.

Жұмыс орнында нұсқауды, еңбекті ұйымдастыру мен жұмысты орындауда қорғау артықшылықтарымен ,оны жүргізуде қауіпсіздік талаптарымен танысу мақсатымен, осы учаскідегі жұмыстың тікелей басшысы жүргізеді.

Бірінші нүсқаудан кейін, алты-он жүмыс сменасына, кейбір кезде бір айға дейін дағдылану үшін, тәжірбелі жұмысшаға тапсырылады. Жаңадан келген адам өзіндік жұмысқа тексеруден өткеннен кейін жіберіледі.

Ағынды нұсқаулар (күнделікті) дегеіміз- жұмысшының жұмыста қауіпсіз шараларды қолдану, айқындалған бұзылғандықты жою болып табылады.

Нұсқаулардың барлық түрлерінде еңбекті қорғау бойынша қоғамдық инспектор қатысады.

Жыл сайын жұмысшыларды жиырма сағаттық қауіпсіздік техникасы және сегіз сағаттық өзтке қарсылық қауіпсіздігі программаларымен оқытады.

Апта сайын техника қауіпсіздігінің зауыттық кеңесі, ай сайын зауыттық қауіпсіздік кеңесі мәжілістері өтеді.

СН-245-1 сәйкес бірінші категориялы зияндылықтағы кәсіпорындар үшін, ені 1000 метр санитарлы қорғаныс аймағы қарастырылған, ол өнеркәсіптік аймақты түру аймағынан бөліп тұрады.

14- кестеде келтірілген деректер негізінде электр тоғынан қорғану шараларын жасап шығару керек деген қортындыға келеміз.Сонымен қатар жүмыс орнын үйымдастыру мәселелерін шешу қажет.

4.3.1 Қорғаныс жерге қосылуды есептеу

Адамның электр тоғымен зақымдану қауіптілігін жою үшін қорғаныс жерге қосылуды есептейміз.Есептеу цехы темір бетонды фундаменті бар бөлімінде орналасқан. Есептеу цехында микро-ЭЕМ, ТВСОП-1 орналасқан, оның қоректенуі үшін оқшауланған нейтрал бар желі қолданылады, кернеуі 220 В, және тұйықталу тоғына 60 мА, меншікті кедергі 45 Ом.

Метерологиялық қызметтің деректері бойынша Шымкент қорғасын зауыты орналасқан жер бірінші климаттық аймаққа жатады127[18] бойынша климаттық аймақты біле отырып , маусымдық коэффициентін анықтаймыз

φ _в =1,7;

Есептеу цехының аймағы үшін жерге қосылудың контурлы типін қолданамыз, ол қимасы 4x50 мм тілме электродтардан және ұзындығы2,5 м , 50x50 мм электродтардан қүралады. Сым жерге 0,8 метрге тереңдетіледі.

Жерге қосылу түрі: контур ғимараттың пертметрі бойынша , ол 0,8 метрге тереңдетілген, тілмелер мен вертикалды тілмелерден жасалған, маусымдық коэффициентін есепке ала отырып, жердің меншікті кедергісін есептейміз:

31

32

Жерге қосылғыш ретіндегі темір бетонды фундаментті аламыз, ол келесі формуламен есептеледі:

33

мұндағы, S=1,6 -бетондық қабаттың және оның қатуының барлығын

34
Жасанды жерге қосылудың кедергісін келесі формуламен есептейміз:

ПУЭ талаптарына сәйкес жерге қосылғыш қүылғының кедергісі К_н, кернеу 1000 В электр қүрылғылары үшін 4,0 Ом-нан көп болмауы қажет.Сондықтан К_н =4,0 Ом деп аламыз :

Бір стержньді электродтың кедергісін анықтаймыз:

мұндағы, d =0,95 • 0,05 = 475 • 10-⁴ м ; t= 2,5 м ; t= 0,8 + — = 2,05 м.

2

Электродтардың қажетті мөлшерін анықтаймыз:

Тілме электродтардың үзындығын анықтаймыз:

36

К_н контурының тілмесінің кедергісін анықтаймыз:

мұндағы d=0,95 • 0,04 = 0,038 м.

Вертикалды және горизонталды электротарды пайдаланудың коэффициенттерін 1.22 және 1.23 [18]кесте бойынша анықтаймыз:г_в=0,73 ; г_г=0,48.

Жасанды жерге қосылудың кедергісі:

Әрбір өндірістік бөлмеде ауа ортасын бақылау жүргізілуі керек, бүл ауадағы зиянды газдар мен қоспалардың болуын тексеру үшін қажет.

Негізгі бөлмелерде ауа алмасуының еселігі 8-ге тең деп алынады. Ауаның жалпы көлемі:

мұндағы, V-ауа көлемі;

V_ғим-ғимарат көлемі; n- алмасу еселігі.

10 вентиляторлар орналастырылады:1,2,3,4-ВШ-25 типті вентиляторлар; 5,6 -ОСТП 9033-40 типті вентиляторлар; 7,8,9,10-В-23 типті вентиляторлар.

Цехтағы шу негізінен центрден тепкіш сорғыштардан, газды үрлегіш қүбырлардан және вентиляциялық құрылғылардан болады.

Шудың мүмкін деңгейі СН245-71 сәйкес келеді.СКЦ-ғы дыбыстық қысымның деңгейі 90дБл-ға тең.

Операторға қолайсыз әсерді жұмыс орнының дұрыс ұйымдастырылмауы көрсетеді. ыңғайсыз қатты жұмыс орны,ыңғайсыз жұмыс отыратын орын адамның арқа бұлшық еттеріне жүк түсіреді және адамның дене аслмағының отыратын орын бетінде дұрыс таралмауы болады.Бұл қол қимылының дәлдігін нашарлатады, аяқтардың дұрыс орналаспауы қанның тоқтап қалуына әкеледі.

ЭЕМ пультының панельдерінде басқару мүшелері мен ақпаратты айқындау құралдарын үтымсыз орналастыру, пайдаланудың ыңғайсыздығы оператордың тез шаршауына және көп энергия жұмсауына әкеледі.

Оператордың жұмыс орны жұмысшының шаршағандығы минимум болатындай жобаланған. Оператордың креслосы айналмалы және биіктік пен арқасының иілуінің өзгерісі қарастырылған. Аспаптар мен басқару

мүшелерін дүрыс қарау және оларды пайдаланудың ыңғайлылығы

қамтамасыз етілген.

4.4.2 Есептеу цехын жарықтандыруды есептеу

Есептеу СН және ПП-4-Ф-9-71 талаптарымен сәйкес жүргізіледі. Есептеу цехының қызметкерлерінің жүмысы тәулік бойында үзіліссіз болғандықтан, к үндізгі уақытта табиғи жарықпен, түнгі жарықта жасанда жарықпен жарықтандыру қарастырылған.

11.4 [19] кестенің деректері бойынша жасанды жарықтандырудың жүйесі ортақ. Жүмыс орының 11.6 [19] кесте бойынша Е_н мөлшерленген жарықтылығы ЗООнк. 11.27 [19] кесте бойынша бөлмені жарықтандыру үшін А.Б. шырағы қолданылады.

11.9. [19] кесте бойынша запас коэффициентін таңдаймыз:

S[19] кесте б-ша ЛБ-40 лампасының ағыны 2480 лм тең, ал ЛБ-80Һ4320 лм Сонда қажетті лампалардың саны:

Шырақтар екі лампалы болғандықтан, 40Вт лампалы шырақтар саны -15 дана, 80 Вт лампалы шырақтар саны -9 дана. 80Вт шырақтың ұзындығы 1500 мм. Әрқайсысында бес шырақтан екі қатарға орналастырғаннан кейін қатардың жалпы ұзындығын табамыз: 1,5 · 5 = 7,5.

Сонымен қатарлар шөркелік қабырғаларға дейін 1,25 м жетпейді. 40 Вт лампалы шырақтар қатарларға симайды.

4.5 Өртке қарсы шаралар

Шымкент қорғасын зауыты СН және ППА-5-0 сәйкес өрттік қауіп бойынша г категориясына жатады, ал есептеу техникасының құралдары орналасқан есептеу цехы, өнеркәсіптік объектілерді құрылыстық жобалаудың өртке қарсы нормаларына сәйкес, отқа төзімділік дәрежесі бойынша 111 категорияға жатады. Өрттерді айқас түйықталудан болдырмау үшін,барлық тоқ өткізгіштер айқас тұйықталуда желіні өшіретін релелі қорғаныспен жабдықталған.
Түрлі заттар мен материалдардың жануын өшіру үшін тасымалданушы көмірқышқылды ОУ-5 типті өрт сөндіру нормаларына сәйкес ОУ-15 типті 2 өрт сөндіргіш бар.

Өрт кезінде қызмет етуші персоналды эвакуациялау үшін жобамен СН245-1 сәйкес ортақ залдан екі эвакуациялық шығу жерлері қарастырылған. Сонымен қатар сыртқы өрттік баспалдақ бар. Есіктердің ені 1,5 м, олардың жіберу қабілеттігі минутына 50 адам. Есептеу цехының бастығы өрттік қауыпсіздік үшін жауапкершілікте болады. Кәсіпорында жұмысшылар санынан еркін өртке қарсы достық құрылған.