3 дәріс. Химиялық реакциялардың жылдамдығы
жүктеу/скачать 61.2 Kb.
|
1 2
лекция 3| e – натуралдық логарифмдер негізі;
Ea – активтендіру энергиясы. Химиялық реакциялар қайтымды және қайтымсыз болып екі топқа бөлінеді. Қайтымды реакциялар – реакция өнімдері бір-бірімен әрекеттесіп, бастапқы заттарды қайтадан түзетін реакциялар. Қайтымсыз реакция – бастапқы заттардың біреуі немесе екеуі де таусылғанша ақырына дейін жүреді. ↑. Қайтымды реакция – кері және тура бағытта жүреді. . Егер бірқалыпты үрдісте кері және тура реакция жылдамдықтары бір- біріне тең болса бұл жағдайды тепе-теңдік күй деп атайды. . Химиялық тепе-теңдік күйдегі әрекеттесуші заттардың концентрациясын тепе-теңдік концентрациялары деп атайды. Химиялық тепе-теңдікке әртүрлі факторлар әсер етеді. Осы әсер ету жағдайы Ле-Шателье қағидасымен сипатталады: Тепе-теңдік күйдегі жүйеге сырттан әсер етсе, тепе-теңдік сол әсерді баяулататын жаққа қарай ығысады. 1) Тепе-теңдіктің ығысуына концентрацияның әсері. Егер әрекеттесуші заттар концентрациясын көтерсек, тепе-теңдік оңға – өнім жағына қарай ығысады. Әрекеттесуші заттар концентрациясын көтерсе, тепе-теңдік оңға өнім жағына қарай жылжиды, ал өнім концентрациясын көтерсе, тепе-теңдік солға, әрекеттесуші заттар жағына қарай жылжиды. 2) Тепе-теңдікке қысымның әсері. а) Егер қысымды көтерсек, тепе-теңдік моль саны аз жаққа, бұл жүйеде оңға қарай ығысады. . б) Егер қысымды төмендетсек, тепе-теңдік моль саны көп жаққа ығысады. Егер көлем өзгермесе қысым тепе-теңдікке әсер етпейді. . 3) Тепе-теңдікке температураның өзгерісінің әсері. Температура жоғарылағанда қарама-қарсы екі процесс жылдамдығы бірдей өзгереді, бірақ эндотермиялық процесс күшті ұлғаяды, ал температураны төмендетсе, керісінше экзотермиялық процесс ұлғаяды. Химиялық тепе-теңдік кездегі температураның әсерін білу үшін үрдістің жылу эффектісін (∆H) білу керек. Ол оң болса, температура әсері мәнді болады, ал нөлге жақын болса, температураның өзгеруі тепе-теңдікке әсер етпейді. Сондықтан, Ле-Шателье қағидасына сәйкес температура жоғарылағанда, тепе-теңдік эндотермиялық реакция бағытына қарай ығысады. Температура төмендегенде, экзотермиялық реакция бағытына қарай ығысады. . Температура жоғарылағанда солға ығысады (эндотермиялық реакция жағына). Температура төмендегенде оңға ығысады (экзотермиялық реакция жағына). , ∆H<0. Температураны жоғарылатса – солға, әрекеттесетін заттар жағына, ал қысымды көтерсе – солға, төмендетсе оңға ығысады. Тепе-теңдік жылжымалы. Ол бір тепе-теңдік күйден, екінші тепе-теңдік күйге ауыса алады, біраз өзгерістен кейін, қайтадан қалпына келеді. Реакцияның тепе-теңдік константасын kт/т мынадай теңдеу түрінде жазуға болады: . Мұндағы [А], [В], [С], [D] – А, В, С, D заттарының тепе-теңдік концентрациялары; а, b, c, d – А, В, С, D заттарының алдыңдағы сәйкес коэффициенттер. жүктеу/скачать 61.2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2