3 мавзу: Талаб ва таклиф эластиклиги

2. Нуқтасимон ва ёйсимон эластикликлар, уларни ҳисоблаш.

3. Даромадга кўра талаб эластиклиги ва кесишган талаб элстиклиги.

4. Таклифнинг нарх бўйича эластиклиги

1. Эластиклик ва унинг турлари.

Talab qonuni tovar narxining tushishi talab qilinadigan miqdorning oshishiga olib kelishini ifodalaydi. Talabning narx elastikligi – talab qilinadigan miqdor qancha boʻlganda narx oʻzgarishiga javob berishini oʻlchaydi. Agar talab qilinadigan miqdor narx oʻzgarishiga katta miqdorda ta’sir qilsa, tovar uchun talab elastik deyiladi. Agar talab qilinadigan miqdor narx oʻzgarishiga kichik miqdorda ta’sir qilsa, talab noelastik deyiladi.

Elastiklik – talab qilinadigan yoki taklif qilinadigan miqdorning uning omillaridan biriga ta’sirining oʻlchovi.

Talabning narx elastikligi – tovarning talab qilinadigan miqdori, shu tovarning narxiga qay darajada ta’sir qilishini oʻlchaydi va talab qilinadigan miqdorning oʻzgarish foizi narxning oʻzgarish foiziga nisbati bilan aniqlanadi.

Talabning narx elastikligi

Tovar narxining pasayishi unga boʻlgan talabni oshiradi. Bu talab qonunidir. Talabning narx elastikligi narx oʻzgarganda talab qanday oʻzgarishini ifodalaydi. Biron-bir mahsulotga boʻlgan talab elastik deb yuritiladi, agar talab miqdori narxdagi oʻzgarishga sezilarli ravishda 49

Talabning daromad elastikligi.

Talabning daromad elastikligi iste’molchi daromadi oʻzgarganda talab miqdorining qanday oʻzgarishini bildiradi. Bu talab miqdorining foizdagi oʻzgarishini iste’molchilar daromadining foiz oʻzgarishiga nisbati shaklida hisoblanadi.

Talabning narxlar kesishgandagi elastikligi.

Talabning narxlar kesishgandagi elastikligi bir tovarga boʻlgan talab miqdori boshqa bir tovarning narxidagi oʻzgarishiga munosabati qanday boʻlishini ifodalaydi. Bu 1-tovarga boʻlgan talabning foizdagi oʻzgarishi 2-tovar narxining foizdagi oʻzgarishi nisbati shaklida hisoblanadi.

Taklif elastikligi.

Taklif qonuni shuni koʻrsatadiki, yuqori narx taklif miqdorini oshiradi. Taklifning narx elastikligi narxdagi oʻzgarishga qancha taklif 59 miqdori oʻzgarishini ifodalaydi. Agar taklif narx oʻzgarishiga sezilarli darajada javob qaytarsa, tovar taklifi elastik deyiladi. Agar taklif narx oʻzgarishiga biroz javob qaytarsa, tovar taklifi noelastik deyiladi.

2. Nuqtasimon va yoysimon elastiklar

. Biron-bir mahsulotga boʻlgan talab noelastik boʻladi, agar talab miqdori narxdagi oʻzgarishlarga birozgina javob qaytarsa. Har qanday mahsulot uchun talabning narx elastikligi oʻsha mahsulotning narxi oshganda iste’molchilarning xaridi qanday ekanligini hisoblaydi. Shunday qilib, elastiklik iste’molchi xohishlarini shakllantiradigan koʻplab iqtisodiy, ijtimoiy va psixologik kuchlarda aks etadi.

3. Daromadga ko'ra talab elastikligi va kesishgan talab elstikligi

Talabning narxlar kesishgandagi elastikligi.

Talabning narxlar kesishgandagi elastikligi bir tovarga boʻlgan talab miqdori boshqa bir tovarning narxidagi oʻzgarishiga munosabati qanday boʻlishini ifodalaydi. Bu 1-tovarga boʻlgan talabning foizdagi oʻzgarishi 2-tovar narxining foizdagi oʻzgarishi nisbati shaklida hisoblanadi.Qanday qilib taklifning narx elastikligi farq qilishi mumkin Firmalarda mahsulot uchun maksimum miqdorda qiymat mavjud boʻlganligi uchun, taklif elastikligi taklif qilingan miqdorning eng past darajasida juda baland va eng yuqori darajasida juda past boʻlishi mumkin.

4. Mutloq noelastik taklifni narx o’zgarishlari taklifga hech qanday ta’sir ko’rsatmagan hollarda ko’rish mumkin. Masalan, neftning narxi 70 foizga oshdi, ammo konlar holatiga ko’ra neftni ko’paytirishning hech bir iloji yo’q. SHu sababdan neft taklifi o’zgarmay qolaveradi.