№3Дәріс
Тақырыбы:Молекулалық люминесценция спектрометриясы (флюориметрия)
Дәрістің жоспары:
Флуоресценция
Атомдық спектроскопия
Атомдық-абсорбциялық спектрометрия
Атомды-эмиссиялық спектрометрия
Магнитті резонанстық спектроскопия. Жаппай спектроскопия
Ядролық магниттік-резонанстық спектрометрия
Масс-спектрометрия
Флуоресценцияның қарқындылығын өлшеуге негізделген талдау әдісі флуорометрия деп аталады. Флуоресценция (люминесценция - жарық шығару) заттың белгілі бір толқын ұзындығының Жарық сіңіруіне байланысты. Ультракүлгін сәуленің белгілі бір молекулалардың тез қозғалатын электрондармен сіңуі белгілі бір спектрлік аймақта флуоресценцияға әкеледі. Бұл процесс электрондардың S0 негізгі энергия деңгейінен жоғары энергия деңгейіне өтуінен басталады (S1 және S2) (2.4-сурет).
Содан кейін электрон сіңірген энергия бір квантпен емес, кванттар сериясымен шығарылады, олардың әрқайсысы қоздырғыш сәулелену квантына қарағанда аз энергияға ие. Ультракүлгін сәулемен сәулелендірілген көптеген органикалық және бейорганикалық қосылыстар энергия деңгейінің диаграммасында спектрдің көрінетін бөлігінде флуоресцентті болады.
Қалыпты температураларда S0 негізгі күйінің төменгі тербелмелі деңгейлерінен S1 және S2 қозған күйлерінің әртүрлі деңгейлеріне абсорбциялық ауысулар жүзеге асырылады. Эмиссиялық ауысулар бұл S1 күйінің нөлдік деңгейінен S0 негізгі күйінің кез - келген тербелмелі деңгейіне радиациялық ауысулар. S2 деңгейінен (немесе одан жоғары деңгейден) S1 нөлдік деңгейіне ауысу радиациясыз жүреді.
Электронмен жұтылған энергияны бірнеше квант шығарады
көлем, бірақ әрқайсысының энергиясы аз болатын кванттар қатары
қоздырғыш сәулеленудің кванты. Көптеген органикалық және бейорганикалық
түрінде ультракүлгін жарық флуоресцентімен сәулеленген кездегі қосылыстар
энергетикалық деңгей диаграммасындағы спектрдің көрінетін бөлігі.
Қалыпты температурада сіңіру процестері жүреді.
S 0 негізгі күйінің ең төменгі діріл деңгейлерінен басқаларына өту
қозғалған күйлердің деңгейлері S 1 және S 2 . Эмиссияның ауысуы
S 1 күйінің нөлдік деңгейінен кез-келген дірілге радиациялық өту
S 0 негізгі күйінің нақты деңгейі . S 2 деңгейінен ауысулар (немесе одан да көп)
жоғары деңгейлер) нөлдік деңгейге дейін S 1 радиациясыз жүреді.
2.4-сурет - молекуланың энергетикалық деңгейлерінің флуоресценция
диаграммасы
Сәулеленусіз Дезактивация, яғни қозған молекулалардың Жарық шығармай энергия жоғалуы молекулааралық және молекулааралық өзара әрекеттесу нәтижесінде пайда болады.
Флуоресценция қосылыстардың салыстырмалы түрде аз санына тән (ең алдымен хош иісті қосылыстар мен порфириндер).
Флуорометрияның басқа сіңіру әдістерімен салыстырғанда басты артықшылығы жоғары селективтілік болып табылады, өйткені флуоресценцияда заттардың саны едәуір аз.
Флуориметриялық әдіс органикалық заттарды талдауда, дәрумендердің, гормондардың, антибиотиктердің, канцерогендік қосылыстардың және т. б. аз мөлшерін анықтауда элементтердің өте аз мөлшерін сезімтал анықтау үшін қолданылады.
Флюориметрия әдісімен сүт құрамындағы майдың мөлшерін, шикізаттағы, өнімдегі, шайындылардағы микроорганизмдердің санын, жабдықты жуу сапасын бақылау кезінде анықтауға; соматикалық жасушалардың құрамы бойынша сүтті маститке бақылауға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |