4 зертханалық жұмыс, геологиялық карталауда дистанциялы барлап қарау деректерін қолдану

Дистанциялық барлау деректерін геология саласында әртүрлі ақпаратты табуға қолданады. Дистанциялы барлап қарау деректерін (ДДЗ) аэро және космос суреттерін карталауға—қолдану –келешектін бағыттары. Түсіру материалдары фотогрфиялық суреттер түрінде немесе координаталы жүйесіне байланған растр бейнелер түрінде көрсетіледі.

Дистанциялы барлап қарау деректерін ұсыну әртүрлі әдістеріне байланысты әртүрлі дайындау және өңдеу технологиялық сұлбалары болады.

Геологиялық түсіру жұмыстарында әртүрлі масштабты 1:330000 дан 1:15000 дейін космо және аэрофотосуреттер қолданылады.

СУБД ГАЖ құралдар арқылы кеңістік және атрибутив деректердің «бірге бір»

Дистанциялық әдістер зерттеу материалдарын шифрлауы суреттерді шфрлаған масштабтармен жүргізіледі. Бұдан кейін табылған структураларды топографиялық негізінде аударады. Масштабтан масштабқа көшіргенде кейбір қателер пайда болады, және фотографиялық материалдардың суреттің әрбір бөлігінде дәлдігі әртүрлі. Ақырғысы тусіру камерасының оптикалық жүйесінің қателерімен ескеріледі. Бұл қателерді суреттің әрбір бөлігінен құрылатын фотопландар арқылы шешеді.

Геоақпараттық жүйелер масштабтан масштабқа көшкендегі қателер және аспаптық қателерді болдырмайды.

Космо және аэрофотосуреттерді шифрлауға келесі технологиялық сұлба қолданылады:

1. 
   Фотосуретті сканерлеу;
   
2. 
   Табылған растр суретті тіркеу;
   
3. 
   Растр суретті трансформалау;
   
4. 
   Жергілікті рельефті трансформаланған суретпен 3D моделдеу.
   
5. 
   Суретті шифрлау;
   

Сканерлеуді шешімі 300 dpi түстің тереңдігі 8 бит пикселге жүзеге асыру лайықты.

Табылған растрлі бейнені тіркеу растрды кеңістік байлау мақсатымен жасайды.

Тіркеу растрлі бейне пикселдеріне шынайы координаттарды беруден тұрады. Тіркеу үшін үш пикселге координаталарды беру жеткілікті. Бірақ тәжірибеде үш байлау нүкте аз болып саналады. Байлау нүктелерін снимоктың көлемінде біркелкі таратып орналастыру керек.

Растрлі бейненің трансформациясы түсіру камерасының аспаптық қателерін болдырмау мақсатымен орындалады.

Фотоматериалдардың бастапқы деректерге тәуелді келесі трансфорация әдістерін ұсынуға болады – аффинді және жобалық трансформациялар.

Аффинді трансформация аэрофотосуреттерде қолданылады.

Жобалық (полиноминалды 1 және 2 дәрежелерді) трансформациялар космостық суреттерді трансформациялауға жарайды.

Сурет 11. Байлау нүктелерімен космофотосуреттің фрагменті, байлау кестесі

Сурет 12. 2 дәрежелі полиномды арқылы трансформацияланған космосурет

Бұл моделдеудің ерекшілігі Z координата арқылы масштабты өзгертуге болады.

Сурет 13. 3D перспективтті моделі

Геоақпараттық жүйелерде снимокты шифрлауға болады. Бұл жағдайда кеңістік байлаудын әрбір көмектес ақпараттар қолданылады. Модельдеу және шифрлау арқылы табылған линеаменттерді жер үстінде тексеруге қажет.

Қазіргі күнде геологиялы-түсіру және барлау жұмыстарында жердің жасанды спутниктерінен жасалған цифрлі суреттер қолданылатын болды. Осы жағдайда шешу мүмкіндігі, спектрлі диапазондардың сапасы әр жүйеде әртүрлі.

Спектрлі суреттерді өңдеу процесі бірнеше этаптан тұрады:

Зерттеуге салынған табиғи объектілер және процестердің модельдерін құру;

Массивтің деректерін қалыптастыру;

Деректерді алдын ала өңдеу;

Эталонды бөліктерді өңдеу;

Барлық аймақты өңдеу;

Тексеру жұмыстары;

Зерттеуге салынған табиғи объектілер және процестердің модельдерін құру. Бұл этапта зерттеуге салынған аймақ туралы түсініктер, табиғи объектілер және процестердің қасиеттері және негізгі сипаттамалары.

Бұл этапта бұдан ерте өткізілген зерттеу нәтижелерін талдау, қосынды картографиялық және фактографиялық материалдарды жинау.

Табылған модельдер негізінде бейнелерді өңдеу нәтижелерінің эксперті бғалауын өткізеді.

Массивтің деректерін қалыптастыру. Дистанциялық барлап қарау материалдарымен қамтамасыздығы.

Өңделген модельге тәуелді космосуреттер таңдалады.

Ғарыш суреттердің спектрлі қатар және масштабын дәл таңдауы өте қажетті болып саналады.

Суреттерді таңдағаннан кейін оларды алдын ала өңдеуін жүргізеді. Оның мақсаты:

Сапалы өңдеу үшін қарастырылған объектілер және олардың белгілерінің қабылдауын жақсарту;

Бейнелер және олардың элементтерінің түстерінің қарсыластығын күшейту, зерттеген объектілердің майда бөлшектерін өңдеу.

Ауа және аспаптық әсерлерін азайту. Бастапқы бейнелерді жақсарту кешені фотометриялық, геометриялық коррекциядан, фильтрациядан және т.б. процедуралардан тұрады.

Эталонды бөліктер жақсы зерттелген аймақтарда таңдалады.