5В020500 «Филология: қазақ тілі» мамандығына арналған

СЕМЕЙ

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасының доцент м.а., ф.ғ.к. Түсіпбекова Ғалия Ауытқызы

___________ «___» ___________20__ жыл.
2 КЕЛІСІЛДІ

2.1 Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасының отырысында қаралып, талқыланды.

2.2 Филология факультетінің оқу- әдістемелік бюросында талқыланып, бекітілді.

Хаттама №___ «___» ___________20___ жыл.
Төрайым _________________Мұқанова Қ.Қ.

3 БЕКІТІЛДІ

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінде бекітілді.

Хаттама №___ «___» ___________20 ___жыл.

ОӘК төрайымы _________________Искакова Г.Қ.

№ 3 БАСЫЛЫМЫ

Мазмұны

1 Жалпы ережелер

2 Пәннің мазмұны және сабақтардың түрі бойынша сағаттарға бөлу

3 Пәнді оқытудың әдістемелік нұсқаулары

4 Курс форматы

5 Курс саясаты

6 Бағалау саясаты

7 Әдебиеттер

Түсіпбекова Ғалия Ауытқызы доцент м.а., ф.ғ.к.

Кафедра: «қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі»

Кафедраның мекен-жайы:Шугаев к-сі, 159; 223-бөлме

Ақпараттық қатынас: телефон: 53-06-70

Сабақ өтетін орын: 214-аудитория

Кредит саны: 3

1.2 Пәннің қысқаша мазмұны:

«Қазақ тілінің морфологиясы» пәні грамматикалық мағыналардың жасалу жолдары мен амал-тәсілдерін, грамматикалық формаларды, грамматикалық категорияларды, сөздердің морфологиялық құрылымын, сөз формаларының жасалу тәсілдерін, сөздердің грамматикалық сипаттарына қарай грамматикалық топтарға, сөз таптарына бөлінуін зерттейді.

Студенттерге теориялық білім беріп, сол теориялық түсінікті пайдаланып тілдік элементтердің құрылымдық ерекшеліктерін талдаулар жасау арқылы еркін пайымдай алатындай дәрежеде білім беру.

– Сөз – лингвистиканың, оның ішінде грамматиканың да нысаны болуы себебін ашу;

– Қазақ сөзінің лексикалық және грамматикалық мағыналарының айырмашылықтарын ашып көрсету;

– Грамматика салаларының өзара байланыстарын көрсету;

– Негізгі грамматикалық ұғымдар мен түсініктерді талдау;

– Грамматикалық форма мен грамматикалық мағынаның ерекшеліктерін айқындау, олардың жасалу жолдары мен тәсілдеріне тоқталу;

– Грамматикалық категорияларды саралап көрсету;

– Морфемаларды жіктеу, жұрнақ пен жалғаудың қасиеттерін анықтау;

– Сөздің негізгі түрлеріне тоқталу;

– Сөз таптары мен олардың морфологиялық құрылымын анықтау.

Пәнді оқыту нәтижесінде студент мыналарды білуі керек:

- Қазақ тілінің морфологиясы саласының өзекті мәелелерін білуі керек;

- Алған білімдерін практикада қолдана білу;

- Тілді талдаудың негізгі әдістерін меңгеру керек;

- Теориялық талдау жасай алу;

- Сөз таптарын және олардың морфологиялық құрылымын меңгеру, түсіну;

- Өзіндік пікір айта алу;

- Негізделген және қалыптасқан теориялық білімдерін жинақтай білу.

1.6 Курстың пререквизиттері:

1.6.1 Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы

1.6.2 Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы

1.6.3 Қазіргі қазақ тілінің сөзжасамы

1.7.1 Қазіргі қазақ тілі

1.7.2 Қазақ тілін оқыту әдістемесі
2 ПӘН МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚТАРДЫҢ ТҮРІ БОЙЫНША САҒАТТАРҒА БӨЛУ

1 Кесте

№	Тақырыптар атауы	сағаттар				әдебиеттер
		Дәріс	Тәжір	ОСӨЖ	СӨЖ
1	2	3	4	5	6	7
1	№1 модуль Негізгі грамматикалық ұғымдар. Сөз– лингвистикалық зерттеулердің негізгі объектісі.	1	1	1	5	1, Б. 3-9 2, Б. 3-8 3, Б. 3-11 4, Б. 3-12
2	Грамматикалық мағына, грамматикалық тәсіл, грамматикалық форма, грамматикалық құрылым.	2	1	1	4	1, Б. 12-23 2, Б. 8-37 3, Б. 11-20 4, Б. 12-23
3	№2 модуль Сөздің морфологиялық құрылымы 3.Морфологияның ең кіші бірлігі – морфема.	2	1	1	5	3, Б. 25-37 4, Б. 64-68 8, Б. 23-38 9, Б. 63-67
4	Жалғаулар, оларға тән белгілер.	3	1	2	5	2, Б. 37-53 4, Б.38-78 5, 24-28
5	№3 модуль Сөз формалары және олардың жасалу тәсілдері, түрлері Сөздің негізгі түрлері. Құрамына қарай жалаң және күрделі сөздердің жасалуы.	2		2	4	2, Б. 53-61 4, Б. 80-92 5, Б. 20-24
6	Күрделі сөздер – лексика-грамматикалық единицалар.	3	1	2	5	2, Б.63-68 4, Б.92-125 5, Б. 25-37
7	№4 модуль Сөз таптары және олардың морфологиялық құрамы. 7. Зат есім. Лексика-грамматикалық сипаты.	2	1	2	3	2, Б. 52-68; 79-132 4, Б. 126-134; 134-166 7, 38-41
8	Сын есім. Сын есімнің семантикалық мағынасы, морфологиялық сипаты, синтаксистік қызметі	1	1	1	3	2, Б.133-148 4, Б. 166-183 5, Б. 42-45
9	Шырай категориясы, мағынасы, формасы.	1	1	1	4	2, Б. 148-164 4, Б. 183-190 5, Б. 46-48
10	Сан есім. Лексика-грамматикалық сипаты. Дара, күрделі сан есімдер.	1	1	1	3	2, Б. 164-178 4, Б. 191-207 6, Б. 95-120
11	Есімдіктің сипаттары, басты белгілері.	1	1	1	3	2. Б. 179-200 4, Б. 207-222 6. Б. 121-132
12	Етістік. Етістіктің зерттелуі. Етістіктің лексика-семантикалық және морфологиялық сипаты.	3	1	2	4	2, Б.200-322 4, Б.222-333 8, Б. 12-24
13	Етістіктің грамматикалық формасы. Салт және сабақты етістіктер. Етіс категориясы, оған тән сипаттар. Болымды және болымсыздық категориясы. Сипат категориясы. Есімшенің зерттелу тарихы. Көсемше. Рай категориясы. Шақ категориясы.	3	2	2	5	2, Б. 200-322 4, Б. 222-333 8, Б. 64-71
14	Үстеу, үстеуге тән ерекшеліктер, морфологиялық құрылысы мен құрамы.	2	1	1	5	2, Б. 322-331 4, Б. 333-344 7, Б. 72-81
15	Еліктеуіш сөздер. Еліктеуіш сөздердің мағыналық топтары.	1		1	3	2, Б. 332-349 4, Б.344-358 3, Б. 82-86
16	Көмекші сөздер. Шылаулар, олардың мағынасы, тілдегі қызметі, қолданылуы. Септеуліктер, демеуліктер, жалғаулықтар деп бөлінуі.	1	1	1	3,5	2, Б. 350-372 4, Б. 358-378 7, Б. 131-132
17	Одағайлар, оларға тән ерекшеліктер.	1		0,5	3	2, Б. 372-382 4, Б.378-382 7, 133-134

3 ПӘНДІ ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАРЫ
Студент «Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы» пәнінде тәжірибе жүзінде кең қолданылатын, әрі жан-жақты игерілген тілдік талдаудың негізгі әдістерін білуі қажет. Ғылыми ой-өрісті қалыптастыруда тіл білімі морфология саласы ғылыми білім ретінде пайда болуы ерекше роль атқарады. Тарихы әр кезеңдегі ғылым алдына қоятын қоғамдағы әлеуметтік-мәдени шарттардың шектес ғылымдармен және олардың практикалық шешімдерімен тікелей байланысы постулатын түсінуге көмектеседі.
4 КУРС ФОРМАТЫ

Аудиториялық уақытқа дәрістер, семинар сабақтары, оқытылған материалды талқылау және әртүрлі тапсырмаларды орындау кіреді. Әрбір сабаққа студент әдебиеттің негізгі және қосымша қайнар көздерінің тізіміне сәйкес дайындалуы керек (негізгі бөлімдер мен бөлімшелер әрбір сабақта нақтыланады). Аралық бақылау жұмысында болмаған студенттер автоматты түрде 0 балл алады және бақылау жұмысын тапсыруға жіберілмейді.

Негізгі ұғымдар дәрістерде ұсынылады және түсіндіріледі. Сабаққа қатысу және дәрісте негізгі ұғымдарды, түсіндірмелерді және мәліметтерді жазып алу студенттің міндеті болып табылады. Егер студент қандай да бір жағдайлармен дәріске қатыспаған жағдайда, дәрістің материалын топтағы басқа студенттен алуы керек. Оқытушы материалды бір де бір студентке дәрістің бір де бір уақытында босату себебіне қарамастан ұсынбайды.

ОСӨЖ мақсаты – морфология саласына байланысты зерттеу еңбектерді қарастыру.

ОСӨЖ міндеттері келесілерді қарастырады:

• 
  курстың методологиясы және зерттеу әдiстерi;
  
• 
  морфология ғылымы және оның ерекшелiктерi туралы.
  

Өздік жұмыс сонымен қатар студенттің максималды белсенділігін қарастырады және ол алған білімін ұйымдағы ғылыми зерттеу, қоғамдық және өндірістік қызметтерде көрінеді.

Курсты оқу барысында алынған ұпай жинақталып. жалпы саны шығарылады. Жиынтық бағаны шығару үшін әрбір тапсырма, сабаққа қатысуы, СӨЖ, ОСӨЖ тапсырмаларын, тиісті жаттығу жұмыстарын орындағаны жөніндегі ұпай жиынтығы, кезеңдік, қорытынды бақылау нәтижелері т.б. түгел ескеріледі. Берілген тапсырманы уақытында орындау қажет. Тиісті тапсырмалар сессияның соңғы аптасына дейін өткізілуі тиіс. Орташа ұпай жинақтай алмаған студент емтиханға жіберілмейді. Әрбір тақырыпты өтеу міндеті, өтілген материалды меңгеру деңгейі тест, жатқа жазу, бақылау түрінде тексеріледі. Себепсіз сағат босатсаңыз қосымша шығармашылық жұмыс беріледі. Сабақтан екі рет кешігу бір рет сабақ босатқанға теңгеріледі.

7. 
   ӘДЕБИЕТТЕР
   

1. 
   Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар. А., 2007. – 190 б.
   
2. 
   Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. Алматы: ЖШС Інжу-Маржан, 2007. – 390 б.
   
3. 
   Серғалиев, М. Қазіргі қазақ әдеби тілі (морфология және синтаксис): Жоғары оқу орынд. студенттеріне арн. оқу құралы ретінде ұсынған / М. Серғалиев; А. Айғабылов, О. Күлкенова.- Алматы: Ана тілі, 2007.- 214 б.
   
4. 
   Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Алматы: 2008. – 384.
   

7.2.1 Ахметов Ә. Қазіргі қазақ тіліне арналған жаттығулар. Морфология: оқу құралы / Ә. Ахметов; К. Жүнісбекова, Ф. Оразбаева.- Алматы: Респ. баспа кабинеті, 2007.- 204 б.

7.2.2 Әбдіхалықов М.Н. Сөздік қатынас негіздері: оқулық / М.Н. Әбдіхалықов; Б.С.Күнтуарова, Л.А.Парфенова.- Астана: Фолиант, 2007.- 374 б.- (Кәсіптік білім).

7.2.3 Балтабаева Ж. Қ. Жоғары оқу орынында студенттер тілін дамытудың ғылыми-әдістемелік негіздері (қазіргі қазақ тілінің морфология саласы бойынша): Пед. ғылымд. д-ры ғылыми дәрежесін алу үшін дайынд. дис. автореф. / Ж. Қ. Балтабаева; Абай атын. Қаз. ұлттық пед. ун-ті.- Алматы, 2009.- 54 б.

4. 
   Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. Алматы, 2010. – 608 б.
   

7.2.6 Қазақ әдеби тілінің сөздігі. 15 т. Т.4. Б-Д / Құраст. Н. Әшімбаева, С. Ақаев, Қ. Рысбергенова; А. Байтұрсынұлы атынд. тіл білімі ин-ты.- Алматы: Арыс, 2007.- 750б.- (Мәдени мұра) (Тілтаным).

7.2.7 Мұсабаев Ғ. Қазақ тіл білімінің мәселелері. Алматы: Арыс, 2008. – 472 б.

7.2.8 Оралбаева Н., Қалыбаева А. Қазіргі қазақ тілінің морфемалар жүйесі. А., 2008.