6 дәріске СӨЖ тақырыбы: К. Д. Ушинскийдің математикалық көзқарастары
жүктеу/скачать 21.3 Kb.
|
1 2
6 дәріске СӨЖ тақырыбы|
№6 дәріске СӨЖ тақырыбы: К.Д.Ушинскийдің математикалық көзқарастары. . в. Кондратьева-К. Д. Ушинскийдің педагогикалық идеяларының математиканы оқытуды жетілдіруге әсері К. Д. Ушинскийдің педагогикалық шығармашылығы көп қырлы болды. Әрине, кейбір бағыттарды тек көрнекті мұғалім белгілеп, жеке соққылармен сызып тастады — сондықтан Математиканы оқыту оның басым бағыттарына сәйкес келмеді. Соған қарамастан, Ушинскийдің идеялары отандық әдістемелік-математикалық ойдың қалыптасуына белгілі бір әсер етті. 1850 жылдардың аяғы мен 1860 жылдардың басындағы мектепте математика пәнінен сабақ беру. Мысалы, " алпысыншы жылдарға дейін... арифметиканы оқыту оқушылар алдымен арифметиканың анықтамасын, сандарды, бірліктерді, шамаларды жаттап алды, содан кейін сандарды нөмірлеуге көшті және биллиондарға, триллиондарға және т. б. содан кейін арифметикалық әрекеттерді бірінен соң бірін оқыды... сонымен бірге оқушыларға дайын анықтамалар мен ережелер берілді, ал міндеттер Ереженің қолданылуын көрсету үшін ғана шешілді; оқушылар бұл мәселелерді саналы түрде шешкен жоқ, тек мұғалім берген үлгі бойынша ақыл-ой есептеулеріне назар аударылмады, бірақ барлық уақытта жазбаша есептеулерге берілді". Мұндай оқыту тиімсіз болды. Арифметиканы оқытуда реформалар қажет болды. 1864 жылы К. Д. Ушинский өзінің әйгілі "Ана сөзі" кітабын шығарды, онда ол арифметика әдістемесіне жаңа тәсілдерді белгілейді. "Ана сөзі" бойынша оқытуға арналған нұсқаулықта" қосымшалар қатарында "шотты бастапқы оқыту туралы" тарау бар. Мұнда Ушинский арифметиканы оқытудың негізгі ережелерін баяндайды. Біріншіден, К. Д. Ушинский мектепте кеңінен таралған математикалық ережелерді сынға алып, жағдайды жақсарту туралы өз ойларын білдірді: Балалар ешқандай арифметикалық ережелерді білмеуі керек, бірақ оларды өздері ашуы керек. Мәселен, мысалы, балаларға бірліктерді бірліктерден алып тастау мүмкін болмаса, онда ондаған бірлікті алу керек және т. б., бірақ оқушыға екі ондаған таяқша, сонымен қатар бірнеше таяқшаны бөлек беру керек, біз үшеуін қоямыз, содан кейін балаға төрт таяқша беріңіз деп айтыңыз, және баланың өзі бір ондық тоқашты шешудің қажеттілігін көреді, содан кейін ол не қалды деп санайды, содан кейін ондаған, жүздеген және т. б. алу қаншалықты оңай екенін оңай түсінеді. Барлық балалар қарапайым арифметикалық заңды түсініп, оны ақыл‑оймен де, ауызша да, жазбаша да орындауға дағдыланған кезде, Сіз бұл заңды арифметикалық Ережеге айналдыра аласыз. Осылайша, Ушинскийдің пікірінше, балалар арифметикалық ережелерді өздері ашады. Екіншіден, Константин Дмитриевич оқушыларға мүмкіндігінше тезірек аршин, фатом, таразы, шайнек, монеталар беру керек екенін атап өтті — олар "өлшеп, салмақ салып, санасын". К. д. Ушинский бойынша міндеттер практикалық, көрнекі болуы керек; оларды балаларды қоршаған әлемнен алу керек. Ол сыныпты, есіктерді, терезелерді, орындықтарды өлшеуді ұсынды; кітаптар мен дәптерлердің беттерін санау; апталарды, күндерді және т. б. есептеу. Ақырында, ең бастысы — Ушинский "баланы ондықты толығымен еркін басқаруға үйрету — бөлу, көбейту және бөлшектеу"маңызды екенін атап өтті. Басқаша айтқанда, есептің алғашқы ондығында Константин Дмитриевич оқушыларды тек санның құрамымен айналысуға емес, іс-әрекетке үйрету керек деп есептеді. Бұл принципті ұстаным болды: балаларды арифметика негіздерімен бірден таныстыру. Бұл идеялар отандық мектептің тәжірибесі үшін органикалық болды. Сонымен қатар, олар математика саласындағы көрнекті отандық педагог П.С. Гурьевтің әдістемелік әзірлемелерімен айтарлықтай нығайтылды. Алайда бұл идеяларға неміс педагогикасы идеяларын бастауыш мектепке белсенді түрде итермелейтін ықпалды педагогикалық лобби қарсы тұрды. 1860 жылы " неміс мұғалімі Грубенің әдісімен Арифметика шықты. Ата-аналар мен бастауыш мұғалімдерге арналған әдістемелік нұсқаулық", И.и. паулсон орыс тіліне аударған. Кітап дәстүрлі арифметикалық ережелерден алыстауға тырысқан мұғалімдер арасында сұранысқа ие болды. И.И. Паулсоннан кейін белгілі әдіскер-математик В. А. Евтушевский отандық мектептер үшін А. Грубе әдісін өте сәтті әзірлеуді ұсынды. А. грубенің техникасы Ресейде танымал бола бастады. Айта кетейік, әдіспен А.Грубе арифметикамен танысқан Софья Васильевна Ковалевская, белгілі математик-ғалым. Неміс әдісі мектептерде де, үйде де белсенді қолданылды. Бұл әдістің мәні 1-ден 10-ға дейінгі сандар дәйекті түрде зерттелді, әр санды зерттеуге тұтас сабақ немесе тіпті бірнеше сабақ берілді. А. Грубе әдісі оқытуды рәсімдеп қана қоймай, тақырыпты игеруге уақытты едәуір арттыруды талап етті. Неміс мектептерінің тәжірибесі ұзақ мерзімді оқытуға мүмкіндік берді-бұл біздің мектеп үшін қолайсыз болды. А. Грубе әдістемесі бойынша оқу курсы бір жыл ішінде аптасына төрт сағат 1-ден 10-ға дейінгі сандарды зерттеуді көздеді (!). Балаларда оқудың бұл уақыты қарапайым адам болған жоқ-олар ерте жұмыс істей бастады, көбінесе курсты аяқтамай мектептен кетті. В. А. Евтушевскийдің әзірлемелері оқу уақытын қысқартуды көздеді, бірақ олар да істі құтқармады. Бұл әдісті орыс мектебіне табанды енгізу ең өкінішті нәтижелерге әкелді. Алайда, айырбас К. Д. Ушинский қайтыс болғаннан кейін болды. Қоғамның басым" неміс " оқыту әдістеріне наразылығын Л. Н.Толстой білдірді. Ол өзінің "халықтық білім туралы" мақаласын 1874 жылғы № 9 "отандық жазбаларда" жариялады.дәл осы мақала бүкіл қоғамда бастауыш мектепте оқыту мәселелері бойынша қызу пікірталас тудырды. Л. Н. Толстой әрбір санды дөрекі әдіспен жасалғандай егжей-тегжейлі зерттеу қажет емес деп есептеді. Ирониялық және күрт Толстой орыс мектебінде неміс оқыту әдістерін мазақ етті. Мүмкін, кейбір неміс балалары, ұлы орыс жазушысы байқады және әңгімелерде не айтылғанын білмейді, бірақ орыс балалары (бақыттылардан басқа) мектепке келіп, 20-ға дейін санай алады, өз ойларын дұрыс жеткізе алады. Л. Н. Толстойдың пікірінше, қиындықтар бос жерде жасалады. Толстойдың мақаласы бейтарап сынға ұшырады. Ол Әуесқойлық пен нигилизм үшін айыпталды. Алайда, көптеген тәрбиешілер мақаланың қастарға емес, көзге түскенін көрді. Оның күші Л. Н.Толстойдың арифметиканы оқытудың жаңа әдісін ұсынуы емес, батыстық үлгілерге ойланбастан еліктеуді қатты сынға алуы болды. Еуропаның мұндай еліктеуі тек білімге ғана тән емес еді-ол сол кезде қоғамның барлық салаларында шынымен де үлкен пропорцияларға жетті. Философ Н. Я. Данилевский 1871 ж. мұндай еліктеуді "еуропалық"деп аталатын ауру деп сипаттады. Л. Н.Толстойдың жағында а. н. Страннолюбский, А. и. Голденберг, ал кейінірек В. А. Латышев сияқты танымал отандық математика мұғалімдері болды. К. Д. Ушинский біздің мектепті қорғауға тырысқан кезде дәл осындай "еуропалық" болды. Отандық мектептің ұлтын жақтай отырып, ол бұл мәселені 1857 жылы "қоғамдық тәрбиедегі Ұлт туралы" атты еңбегінде керемет түрде ашты.: Философиялық бағытқа құмар неміс педагогикасы оны тіпті бастауыш мектептерге де енгізді, егер балалардың ерте ақыл-ой дамуы байқаушыға байқаусызда әсер етсе, онда ол мектептен тыс осы дамудың жемісін бекер іздейді. Даму бұл мерзімінен бұрын болды, мұғалімнің идеяларын оқушыға жеткізуден туындады, фактілер бойынша өз бетінше жұмыс жасамады, сондықтан сирек қажетті жеміс береді. Әрине, К. Д. Ушинский шетелдік қарыз алудың қатал қарсыласы болған жоқ. Сонымен қатар, оның шығармашылығынан көріп отырғаныңыздай, ол шетелдік тәжірибені белсенді зерттеді, көптеген неміс, ағылшын, француз авторларына, олардың идеяларына, тәжірибелеріне, әзірлемелеріне оң көзқараспен қарады. Ушинский өзінің басқа еңбектерінде жоғарыда аталған мақалаға қарағанда Батыс туралы әлдеқайда адал сөйледі. Бірақ басқа елдердің педагогтарының жетістіктерін зерттей отырып, Ушинский дәстүр мен жаңашылдықты үйлестіре отырып, отандық мектептің қажеттіліктерін ескеретін түпнұсқа, отандық әзірлемелерді жасау қажет деп есептеді. Ушинскийдің өзі осылай жасады, сондықтан ол әріптестерін де жасауға шақырды. Атап айтқанда, Ушинскийдің тікелей әсерінен геометрияның алғашқы отандық пропедевтикалық курсы құрылды-пікірлес және әріптес К. Д. Ушинский Барон М. О. Косинский. Михаил Осипович Косинскийдің (1835-1883) таңғажайып тұлғасын сипаттау қажет. Ол кездейсоқ "мұғалімге түсті". Барон Косинский әскери мансапқа дайындалып, Николаев инженерлік академиясында оқыды. Ол жексенбілік мектепті ұйымдастыруға белсенді қатысып, педагогикалық қызметке қызығушылық танытты. Оның бастамасымен құрылған жексенбілік Таврия мектебіне Санкт-Петербургтің ең жақсы мұғалімдері жиналды. Косинскийдің өзі мұнда математикадан сабақ берді. 1861 жылдың көктемінде Косинский Смольный институтына арифметика және геометрия мұғалімі ретінде шақырылды. Михаил Осипович білім беру жүйесін жаңарту идеяларын белсенді қолдады, К. Д. Ушинскийдің пәтерінде әйгілі бейсенбіде тұрақты қатысушы болды, онда мектептің ең өзекті мәселелері талқыланды. М. О. Косинскийдің қызығушылық саласы Математиканы оқыту әдістемесі және әсіресе геометрияны оқыту болды, өйткені біздің мектепте соңғысы әсіресе қанағаттанарлықсыз болды. Қолданыстағы жүйелі курс студенттерді презентацияның қатаңдығымен басып тастады. 1860 жылдың өзінде-ақ көрнекті отандық математик, академик М.в. Остроградский геометрияны оқытуды қатты сынға алды: "гимназиялар, лицейлер мен әскери мектептердің оқытушылары дәрістер оқитындарын мойындайды. орындықтар мен орындықтар үшін... - дің мұқият және парасатты оқушыларына қарағанда, ғылымның құпиялары Ежелгі Египеттің ғибадат министрлеріне тиесілі деген әсер қалдырады". жүктеу/скачать 21.3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2