7 Экономикалық бөлім
Шығындық ставкалар «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ-ның «Шымкент жол бөлімшесі» филиалына қатысты темір жол торабында тасымалдау үрдісін автоматтандырылған вагондық жұмысшы бақылау диалогты ақпараттық жүйесін кезіндегі пайдалану жұмысының сандық өлшегіштерінің негізінде орнатылады. Алғашқыда тасымалдау көлеміне тәуелді шығындар анықталады, олар шығындық ставкаларды пайдалану жұмысының сандық өлшегіштеріне көбейту арқылы алынады.
Тасымалдау көлемінен тәуелсіз шығындар тәелділердің 60% құрайды. Шығындардың екі түрінің қосындысы жүк тасымалдауы бойынша жалпы пайдалану шығындарын береді. Бастапқыда орташа жылдық тәуліктерге есептелінеді,ал содан соң 1 жылдық.
Тасымалдаудың өзіндік құны сәйкес жылдық жалпы пайдалану шығындарын тасымалданған жүктер суммасына бөлу арқылы алынады. Өзіндік құнға әсер етуші пайдалану көрсеткіштері болып табылады:
Жалпы вагон - километрлер:
nSобщ = 1513594 в.км.
Вагондардың жұмысшы паркінің вагон сағаттары :
= = 113877,11 ваг.ч.
локомотив-километрлер МS = 23178 лок.км.
Пайдалану паркінің локомотив сағаттары
Мэ24=47 24 = 1128 лок.час.
Жинақталған поезді ескерусіз локомотивтік бригадалардың бригада-сағаттары:
; (7.1)
мұнда NL жинақталған поезді ескерусіз поезд – километрлердің суммасы;
Vуч орташа учаскелік жылдамдық;
R бригадалар жұмыс уақыттын ескеретін коэффициент, R = 1,15
= 503,5 бр.сағ.
Жинақталған поезға қызмет көрсетудегі локомотивтік бригадалардың бригада-сағаттары: «Т-Ш» учаскесі үшін:
T’x + t”x + (tлоксб 2п 2ст); (7.2)
мұнда tлоксб 0,5 сағатқа тең деп алынады
5,12 + 5,62 + (0,5 2 2) = 12,74 бр.сағ.
«Түркістан-Арыс»: учаскесі үшін
4,75 + 3,75 + (0,5 2 2) = 10,5 бр.сағ.
«Арыс-Шымкент» учаскесі үшін:
4,84 + 4,75 + (0,5 2 2) = 11,59 бр.сағ.
Бөлімше бойынша бригада-сағаттар құрайды:
12,74 + 10,5 + 11,59 = 34,83 бр.сағ.
брутто тонно-километрлер құрайды 118 207 800 т.км.брутто.
нетто тонно-километрлер тең 73 566 432 т.км.нетто.
поезд-километрлер: NL = 23 178 п.км.
жіберілген вагондар саны: Uп = 623 вагон.
Жүктелген жіберілген саны: Uп 2 = 623 2 = 1 246 жіберу.
маневрлі жұмыстың локомотив-сағаттары: 12 24 = 288 лок.сағат.
тасымалдау көлеміне тәуелді пайдалану шығындары кестелік форма бойынша анықталады (кесте 7.2).
Тасымалдау көлемінен тәуелсіз пайдалану шығндары құрайды:
Есутнезав. = Есутзав. 0,6; (7.3)
Есутнезав. = 24 623 955 0,6 = 14 774 373 тг.
Жалпы пайдалану шығындары қосындысы болып табылады:
Эсутобщ = Енезав. + Езав.; (7.4)
Эсутобщ = 24 623 955 + 14 774 373 = 39 398 328 тг.
Онда 10 т.км. нетто өзіндік құны бір жылға тең болады:
С = ; (7.5)
С = = 50,3 тг.
Кесте 7.1
Орташа тәуліктегі тасымалдау көлеміне тәуелді шығындарды есептеу ж/е шығындық ставкалардың өлшемі
№п/п
|
Көрсекіштер
|
Саны
|
Ставка тенге
|
Сомасы, тенге
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1.
|
Жалпы вагон-километрлер
|
1513594
|
0,4
|
605437,6
|
2.
|
Жұмысшы парктің Вагон-сағаттары
|
113877,1
|
10,4
|
1184321,9
|
3.
|
Локомотивтердің пайдалану паркінің лок.сағаттары
|
1128
|
161
|
181608
|
7.1-кестенің жалғасы
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
4.
|
Жалпы локомотив-километрлер
|
23178
|
38,2
|
885399,6
|
5.
|
Локомотивтік бригадалардың бригада-сағаттары
|
503,5
|
766
|
385681
|
6.
|
Жинақталған поездарға қызмет көрсетудегі поездық бригада-сағаттар
|
34,83
|
890
|
30998,7
|
7.
|
брутто тонно-километрлері
|
118207800
|
0,03
|
3546234
|
8.
|
Шартты отын шығындары
|
598131,38
|
20
|
11962627
|
9.
|
Жіберілген вагондар саны
|
623
|
137
|
85351
|
10.
|
Жүктелген жіберулер саны
|
1246
|
45,3
|
56443,8
|
11.
|
маневровлік жұмыстың тепловоз - сағаттары
|
288
|
1120
|
322560
|
12.
|
Жалпы поезд -километрлер
|
23178
|
232
|
5377296
|
Жиыны Есутзав
|
24623955
|
10 т.км. нетто, өзіндік құны, яғни жүктік тасымалдаудағы өнімдер электірлік тартқышта тасымалдау бөлімдерінде 50,3 тенгені құрады.
Шымкент-Түркістан темір жол учаскесіндегі поездарды қалыптастыру және өңдеу жұмыстарын басқару кезінде вагон айналымын және поездарды қалыптастыруды есептеу мен дұрыс таңдаудың экономикалық тиімділігі жергілікті вагондардың станциялар мен учаскелерде бос тұру уақытын қысқарту бойынша іс-шараларды қолданудан жинақталады:
вагондарды алдын-ала таңдау үшін опреациялар арасындағы интервалдарды қолдану;
вагон-орындарға дейін толықтыры отырып маневрлік жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру;
вагон-орындарға болжамдарды есептеу;
техникалық станцияларда поездарды қалыптастыру жоспарының талаптарын ескере отырып, вагондарды ажырату мен жинаудың тиімді біріктіру;
вагондардың типтері мен жарамдылық категориясын ескере отырып, тиеуге тапсырмаларды қамтамасыз ету;
барлық станциялар мен учаскелер арасында поездардың салмағы мен ұзындығының ескере отырып, жергілікті вагондарды қалыптастыру;
поездар құрамының оңтайлы шұғыл композициясын қолдану;
жеткізуге және таратуға кететін уақытты төмен болатындай етіп, маневрлік жұмысты жоспарлау;
сұрыптау парктерінде маманданған жылжымалы кестені қолдану;
жергілікті вагондармен жұмыс істеуге арналған сұрыптау құрылғыларын салу;
тиеу-түсіру алаңдарын техникалық жабдықтауды жақсарту.
Жоғарыдағы көрсетілген іс-шараларды темір жолға енгізуден келетін үнемделу 7.2-кестедегі элементтерден құралады.
Вагон айналымының қысқаруы есебінен жергілікті вагондардың жұмысшы паркінен үнемдеу:
вагон,
мұнда - жергілікті вагондардың жұмысшы паркі;
V – вагон айналымы;
V – енгізілетін іс-шаралардан вагон айналымының төмендеуінің уақыт үлесі.
Кесте 7.2
Темір жолдағы сандық және сапалық көрсеткіштердің негізгі нормативтері
р/с №
|
Көрсеткіштің аталуы
|
Өлшем бірлігі
|
Мәні
|
1
|
Вагон-сағат құны , СВ-Ч
|
Теңге
|
0,085
|
2
|
Маневрлік локоматив-сағат құны, Сманл-ч
|
Теңге
|
4,76
|
3
|
Поезд-сағат құны, СВ-Ч
|
Теңге
|
36,212
|
4
|
Статикалық жүктелу, РСТ
|
Т/вагон
|
50,44
|
5
|
Жыл ішіндегі вагон дайындауға кететін шығындар, ЭПОДГ
|
Млн. теңге
|
4,389
|
6
|
Жиналатын және шығарылатын поездар саны, nсб
|
Шт.
|
506
|
7
|
Құрастыру поездын қалыптастырудың орташа уақыты, tсб
|
Сағат
|
1,5
|
8
|
Вагонның бос рейсі, lПОР
|
Км
|
241
|
9
|
Вагонның жүктелген рейсі, lГР
|
Км
|
387
|
10
|
Бір жүк вагонының құны
|
Мың теңге
|
8,5
|
11
|
Бос вагондардың жүрісі
|
Ваг. – км
|
1565480000
|
12
|
Бір вагон-км құны
|
Теңге
|
0,03
|
13
|
Маневрлік локомотив үшін 1 т дизель отынының бағасы
|
Мың теңге
|
45
|
14
|
Маневрлік локомотивтің сағаттық отын шығыны
|
л/сағ
|
45
|
15
|
Маневрлік локомотивтің жұмыс уақыты
|
сағат
|
22
|
16
|
Құрастыру поездын өңдеу құны
|
Теңге
|
20,15
|
17
|
Вагондарды дайындауға кететін пайдалану шығындары
|
Теңге/вагон
|
1,02
|
Жергілікті вагондар жұмысшы паркінің босауы есебінен күрделі шығындардың қысқаруы:
мың теңге
мұнда Сваг – жүк вагонының орташа алынған бағасы
Жергілікті вагондар жұмысшы паркінің қысқаруы есебінен бір жылдағы үнемделген вагон-сағат құны:
мың теңге
Маневрлік локомотив-сағаттардың үнемделуі:
мың теңге
мұнда Uв – тәуліктегі ажыратылатын вагондар саны;
1/60 – 1 жергілікті вагонға сәйкес келетін локомотив-сағатты үнемдеу; Сманл-ч - маневрлік локомотив-сағаттардың құны.
Вагондарды дайындауға эксплуатациялық шығындардың жылдық үнемделуі:
мың теңге
мұнда - жолдағы вагондарды дайындауға жылдық эксплуатациялық шығындар.
Тиеуге вагондардың оңтайлы түрін жеткізудің есебінен жолдағы вагондардың статикалық жүктелуінің артуы байланысты жылдық үнемделуді анықтаймыз. Есептеуге Рст = 0,1 т деп қабылдаймыз. Статикалық жүктелудің артуына байланысты жұмыс паркінің үнемдеуі келесі шаманы құрайды:
мұнда Ггод – жүктердің жылдық жіберілуі, тонна;
V – жолдағы вагон айналымы;
Рст – жұмыс паркі вагонының статикалық жүктелуі;
Р/ст – аталған іс-шараларды жолға енгізгеннен кейінгі статикалық жүктелу:
вагон/тәулік.
Жергілікті вагондардың жұмысшы паркінің босауы есебінен статикалық жүктелудің артуын ескере отырып күрделі шығындардың үнемделуін анықтаймыз:
мың теңге.
Жұмыс паркінің босауы есебінен вагон-сағаттардың пайдалану шығындарының үнемделуі:
мың теңге.
Вагонның бос жүрісінің қысқаруы есебінен жылдық үнемделу:
мың теңге.
Дизель отынының жылдық үнемделуі:
мұнда tэк – жергілікті вагонға сәйкес келетін локомотив-минуттың үнемделуі. Есептеуге tэк=1 мин деп қабылданады, 1 жергілікті вагонға Счастопл=0,35 теңге сәйкес келеді.
мың теңге.
Көрсетілген іс-шараларды енгізгеннен кейінгі вагондар паркінің босауынан жылдық күрделі шығындарды анықтаймыз:
Тасымалдау бөлімшесіне аталған іс-шараларды енгізгеннен кейінгі пайдалану шығындарының жылдық қосынды үнемделуі:
Кесте 7.2-кесте
Іс-шаралардан кейінгі пайдалану шығындарының үнемделуі
р/с №
|
Пайдалану шығындарының үнемделуінің аталуы
|
Өлшем бірлігі
|
Мәні
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |