Алгоритмдер теориясы
жүктеу/скачать 16.03 Kb.
|
|
АЛГОРИТМДЕР ТЕОРИЯСЫ Алгоритмдер жана негизги алгоритмдик структуралар Информацияны иштеп чыгуунун эффективдүү алгоритмдерин долбоорлоо информатиканын маанилүү теориялык проблемаларынын бири болуп саналат. Иш-аракеттер аткарылуучу объекттер ар кандай мүнөзгө ээ. Эсептөө тапшырмаларында буюм катары сандар, ал эми геометриялык фигуралар буюм катары, шахматта шахмат фигуралары жана позициялары алынат. Станокту башкаруу алгоритминде жылышуу, айлануу ылдамдыгы, кесүүчү шаймандарды тандоо ж.б. иштейт. Алгоритм - бул отчетту түзүү үчүн аткарылышы керек болгон аракеттердин ырааттуулугун сүрөттөгөн эрежелердин системасы. Алгоритмдердин негизги мүнөздөмөлөрү: дискреттүүлүк, тактык, чектүүлүк жана универсалдуулук. Дискреттүүлүк алгоритмдин аткарылышынын аткарылган аракеттердин (кадамдардын) ырааттуулугуна бөлүнүшүн билдирет. Тактык алгоритмдин ар бир эрежеси так жана ачык экенин билдирет, башкача айтканда, ар кандай кадамда алынган анын баалуулуктарынын маанилери мурунку кадамда алынган баалуулуктардын маанилери менен аныкталат жана так кийинки кадам кандай болору белгилүү. Алгоритмдин чектүүлүгү (же эффективдүүлүгү) анын аткарылышы чектүү кадамдарды жасап, ар дайым кандайдыр бир натыйжага алып келээрине негизделет. Мүмкүн болгон натыйжалардын бири: маселе чечилбей турганын аныктоо. Универсалдуу отчетту түзүү алгоритми жалпыланган жана аны баштапкы маалыматтар жыйындысы боюнча гана айырмаланган бир класска тиешелүү отчеттордун жыйындысы үчүн колдонууга боло тургандай кылып түзүлөт. Алгачкы маалыматтар алгоритмдин домени (мүмкүн болгон маанилердин домени) деп аталган кээ бир аймактан тандалат. Алгоритмдин презентациясынын формалары: оозеки, сап-сап, блок-схема, программалоо тили. Алгоритмди көрсөтүүнүн вербалдык формасы – аракеттердин ырааттуулугун оозеки сүрөттөп берүү. Сапка-сап жазуу оозеки формага караганда так сүрөттөлүшүн камсыз кылат. Алгоритмдин блок-схемасы – бул алгоритмди өзүнчө блоктор түрүндө көрсөтүү менен аны сүрөттөөнүн эң көрүнүктүү жана так формасы. Программалоо тилинде жазуу да алгоритмди көрсөтүүнүн бир түрү болуп саналат. Алгоритмдерди долбоорлоо Компьютерде отчеттуулуктун алгоритмдерин долбоорлоо атайын көндүмдөрдү талап кылат. Алгоритмдик документация так, көрүнөө жана алгоритмди өзгөртпөстөн анын айрым бөлүктөрүн гана өзгөртүүгө мүмкүн боло тургандай түзүлүшү керек. Сызыктуулугу командалар биринин артынан бири аткарылган алгоритмди билдирет. Тармакталган – бул кандайдыр бир шартты текшерүүнүн жыйынтыгы боюнча буйруктар менен аткарылуучу алгоритм. Циклдик деп жеке буйруктар же командалардын топтору бир нече жолу кайталанган алгоритмди билдирет. Алгоритмдерди блок-схема түрүндө көрсөтүү Алгоритмди көрсөтүүнүн эң көрүнүктүү жолу блок-схема түрүндө графикалык көрсөтүү болуп саналат. Бул учурда алгоритм блоктордун ырааттуулугу катары көрсөтүлөт. Ар бир блоктун ичинде бул блоктун ишин түшүндүрүүчү маалымат жайгаштырылат. Блоктордогу линиялар блоктордун ортосундагы байланыш функцияларын аткарат. Эгерде бул сызыктар жогорудан ылдыйга же солдон оңго карай созулса, бул жебелердин багыттары көрсөтүлбөй калышы мүмкүн. Блок-схема түрүндө көрсөтүлгөн алгоритм аткарыла турган иш-аракеттердин ырааттуулугун ачык көрсөтүп турат. Маалыматты иштетүү боюнча отчеттор Маалыматтарды иштетүү боюнча отчетторду 4 класска бөлүүгө болот. 1. Детерминисттик маселелер. Бул катуу аныкталган жана так аныкталган отчеттор. Бул эсептөө милдеттерин камтыйт. 2. Детерминисттик эмес маселелер. Бул толук эмес отчеттор. Бул проблемаларда маселенин шартында да, аларды чечүү процессинде да түшүнүксүздүктү табууга болот. Аларга башкаруу объектисинин жана курчап турган чөйрөнүн айрым мүнөздөмөлөрү алдын ала белгисиз болгон учурларда автоматташтырылган башкаруу маселелери кирет. Мисалы, учактын учуусун башкаруу отчету (шамалдын мүнөздөмөсү, шамал туннели ж.б.). 3. Акылдуу эсептөөлөр. Мындай маселелерди чечүүдө түшүнүктөрдү формалдаштыруу жана билимди иштетүү зарылчылыгы келип чыгат. Мисалы, сүйлөө тилин таануу отчету. Баяндама ушул предметтик чөйрөдө аныкталган тилдин символдору менен түзүлөт. 4. Эвристикалык маселелер. Бул көйгөйлөр адамдын чыгармачылык ишмердүүлүгүн моделдөө жана моделдөө менен байланышкан. Аларды чечүүнүн алгоритмдери эвристикалык мүнөзгө ээ. Мисалы, шахмат ойноо, ыр жазуу. EEMде чыгарылган көйгөйлөрдүн көбү детерминисттик проблемаларга таандык. Детерминисттик маселелерди чечүү үчүн төмөнкү этаптардан өтүү керек: 1. Проблеманы чечүүнүн жолун табуу (формалдаштыруу). 2. Алгоритмди долбоорлоо. 3. Алгоритмди программалоо тилинде жазыңыз. 4. Программаны компьютерге киргизүү жана оңдоо. 5. Докладдын жыйынтыгын талдоо. Бул этаптардын ичинен биринчиси эң маанилүү. Проблема канчалык татаал болсо, анын чечүү жолун табуу ошончолук кыйын болот. Демек, татаал маселелерди чечүү илим менен техниканын тиешелүү тармактары боюнча терең билимди жана чыгармачылык жөндөмдүүлүктү талап кылат. жүктеу/скачать 16.03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|