Канализация және іркінді суларды сараптау

Канализация келесі екі жолмен іске асырылады: майқұрамды және шаруашылық іркінді сулар.

Кесте №12

1. қайтаэтерифицирленген майлар өндіруде түзілетін зиянкестер келесі формуламен есептеледі.

Мұндағы, V мына формуламен есептейді:

30 ˙ 282 = 8460 т/жыл

Cl^-: m₁ = 350 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 15,28

Қалқыма заттар: m₁ = 200 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 8,73

ХПК: m₁ = 250 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 10,91

БПК₅: m₁ = 200 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 8,73

Фосфор: m₁ = 3,5 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 0,153

Азот_жалпы: m₁ = 7 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 0,306

Fe_жалпы: m₁ = 3 ˙ 43654 ˙ 10^-6 =0,131

Қалдық: құрғақ: m₁ = 1100 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 48,02
3. Барлық заттар үшін М₁ мына формуламен есептеледі
SO₂: М₁ = 21,83500 = 0,044

Cl^-: М₁ = 15,28 350 = 0,044

Қалқыма заттар: М₁ =8,73 0,75 = 11,64

ХПК: М₁ = 10,91 30 = 0,36

БПК₅: М₁ = 8,73 6 = 1,45

Фосфор: М₁ = 0,153 3,5 = 0,43

Азот_жалпы: М₁ = 0,306 10 = 0,31

Fe_жалпы: М₁ = 0,131 0,3 = 0,44

Қалдық: құрғақ: М₁ = 48,02 1000 = 0,048
Осыдан: =0,044+0,044+11,64+0,36+1,45+0,43+0,31+0,44+0,048=14,766т/жылына
4. Келтірілуі мүмкін экологиялық зияндылық мына формуламен есептеледі:
У₁ = γ · G ·=8037 · 1,2 · 14766 = 142409210,4 тенге/жылына
Мұндағы γ, G бекітілген нормалардан алынды.
4.5. Табиғатты қорғау шаралары
Кәсіпорындардағы қоршаған ортаны қорғау іс шаралары канализацияға тасталынатын іркінді суларды тазартуды көздейді.

Кәсіпорындағы барлық іркінді сулар үш топқа бөлінеді.

Бірінші топқа – таза ағынды сулар жатады. Бұл суларда тек температура жоғары болады және лас емес.

Судың екінші тобына – шаруашылық ағынды сулар – тазартусыз қалалық коллекторға тасталынады және қалалық тазартқыш сүзгілерде тазартылады.

Судың үшінші тобы майлы заттармен ластанған және тазартуды қажет етеді. Олардың құрамында (500 мг/л). Бұл топтағы сулар цехтың локальді қаққыштарына бағытталады.

Қаққыштар үшсекциялы тұндырғыштар пішінді, оларда майлы заттар бөлінеді және су қайтадан өндіріске қайтарылады.

Суды тазарту кезінде тек суқұбырлары тазармайды сонымен қатар өндіріске лас қоспалардың қайта баруының алдын алады.

Қоршаған ортаның жарылу қауіпін және оның алдын алу үшін өндірістерде вентиляция қондырғылары қойылады.

Кесте №12

1. Дистилляцияланған глицерин өнімдерін өндіруде түзілетін зиянкестер келесі формуламен есептеледі.

Мұндағы, V мына формуламен есептейді:

30 · 282 = 1920 т/жыл

Cl^-: m₂ = 350 · 43654 · 10^-6 = 15,28

Қалқыма заттар: m₂ = 50 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 2,183

ХПК: m₂ = 60 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 2,619

БПК₅: m₂ = 50 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 2,18

Фосфор: m₂ = 3,5 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 0,153

Азот_жалпы: m₂ = 5 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 0,218

Fe_жалпы: m₂ = 3 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 0,131

Қалдық: құрғақ: m₂ = 1000 ˙ 43654 ˙ 10^-6 = 43,65
3. Барлық заттар үшін М₁ мына формуламен есептеледі
SO₂: М₁ = 21,83 * 500 = 0,044

Cl^-: М₁ = 15,28 * 350 = 0,044

Қалқыма заттар: М₁ = 2,183 * 0,75 = 2,9107

ХПК: М₁ = 2,619 * 30 = 0,087

БПК₅: М₁ = 2,18 * 6 = 0,36

Фосфор: М₁ = 0,153 * 3,5 = 0,044

Азот_жалпы: М₁ = 0,218 * 10 = 0,022

Fe_жалпы: М₁ = 0,131 * 0,3 = 0,437

Қалдық: құрғақ: М₁ = 43,65 * 1000 = 0,04
Осыдан:

=0,044+0,044+2,9107+0,087+0,36+0,044+0,022+0,437+0,04

=3,9887т/жылына

Келтірілуі мүмкін болған зияндылық 142370741,8172 тенге/жылына

КОП =^а_i

ПДК_i – заттың орташа тәулік концентрациясы, мг/м³ ;

n - өндірісте тасталынатын зат мөлшері;

а_i - өлшемі жоқ константа және зиянсыз деңгейі;

i – газ зияндылығы.
Егер ПДК_i ≥ 0.5 → а_i = 0,9; егер ПДК_i ≤ 0,5 → а_i = 1,3; егер ПДК_i = 0,5 → а_i = 1,0
КОП =^а_i = 43,804 + 1,866 + 6,741 + 7,943 + 0,536 + 1 + 1 +1 + 1 = 64,89
у = у_{i *} К = 142370741,8172 _* 0,1 = 14237074,18
Мұндағы: у – экономикалық зияндылық
Алынған мәліметтерге қарап қауіп өндірістің қауіп категориясын анықтайды:

Егер КОП <10³ - IV – категория

Егер 10³ < КОП ≤ 10⁴ - III – категория

Егер 10⁴ < КОП ≤ 10⁶ - II – категория

Егер КОП ≥ 10⁶ - I –категория
КОП = IV – категория
Қорытынды: Есептелген мәліметтерге қарап цех ғимаратын елді мекен аумағында соғылуы мүмкін екені анықталып, дәлелденді. Яғни ғимарат елді мекеннен 50 м қашықтықта орналасуы мүмкін. Ол қоршаған ортаға зиянсыз, ондағы пайдаланылатын су ауыз су мақсатында қолданылады. Және де процеске конденсат арқылы қайтарылып отырады.





5. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІГІ
5.1.Тіршілік қауіпсіздігі.
Көптеген ұйымдар жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігін басқару мүмкіндіктерінің тиімділігі және әрекетіне ықылас білдіреді. Бұл еңбекті қорғау аумағындағы заңдылықты және экономиканы реформалауды жақсарту жағдайларында іске асырылады.

Адам тіршілігі процесінде қауіпті заттар әсер етуі мүмкін. Кейде олардың әсерінен белгілі бір жағдайларда адам денсаулығына тікелей немесе жанама зиян келтіреді.

Осыған байланысты Қазақстан Республикасының 2004 жылдың 28 ақпан айында «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы» заңы шығарылды. Бұл заң Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау саласында қоғамдық қатынасты реттейді және еңбек қызметі процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, қызметкерлердің өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай-ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптерін белгілейді.

Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы заңнан өзге де құқықтық актілерден тұрады.

Еңбек қауіпсіздігі аумағындағы мемлекеттік саясат келесілерге бағытталған:

-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында Қазақстан Республикасының заңдылығының талаптарын орындауды және сақтауды мемлекеттік бақылау және қадағалау;

-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағындағы мамандардың квалификациясын жоғарылату;

-Қазақстан Республикасының нормативті заңды актілерін, мемлекеттік стандарттарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында нормаларды және ережелерді өңдеу және қабылдау;

-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудың жағдайын жақсарту бойынша қызметке экономикалық әсер ету жүйелерін құру және тазарту;

-қиын жұмысқа және еңбектің зиянды, қауіпті заттарымен жұмыс істегені үшін оған қосымша көмекті орнату;

-еңбек шарттары туралы мемлекеттік статистикалық есеп беруін ұйымдастыру, сонымен қатар өндірістік жарақаттану және тағы басқалар туралы есеп беруді ұйымдастыру.

Адамға оның қызметінде қауіпті әсерлер болады. Яғни, ол өндірістік орта деп аталады. Көбінесе өндірісте оған техникамен байланысты қауіп-қатерлерге ұшырауы мүмкін. Оларды қауіпті және зиянды өндірістік факторлар деп аталады.

Біздің елде еңбек ететіндердің денсаулығын сақтау және жұмыс жағдайларын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Өнеркәсіптің барлық салаларында іске асырылатын технологиялық прогрес, өндірістік процестердің механикаландыру және автоматтандыру деңгейін жоғарлатуға, еңбектің санитарлы-гигиеналық жағдайларын жақсартуға және қауіпсіздікті жоғарлатуға бағытталған.

Халық шаруашылығының барлық салаларында жүзеге асырырылатын техникалық прогресс өндірістік процесті механикаландыру мен автоматтандыруға, еңбектің санитарлы-гигиеналвқ шарттарын жақсартуға бағытталған.

Тіршілік қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау бойынша жасалатын дәстүрлер-өндірістің жалпы кешені болып табылады.

Май өңдеу зауытында қызмет көрсетуші персонал тіршілік қауіпсіздігінің ережелері мен жұмыс орындарындағы техникалық инструкцияларды қатаң сақтаса, жұмыс шартының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

Температурасы жоғары жұмыс орындарындағы шарттарды жақсарту үшін персоналдарға жергілікті ауа душтары жасалады.

Ауаны ауыстыруды ұйымдастыру әдісі бойынша желдету жалпы ауысатын, жергілікті және комбинацияланған болып бөлінеді. Ғимараттың барлық көлеиінде ауа ауысуы болатын, жалпы ауысатын желдету, зиянды заттар көп емес мөлшерде және барлық ғимарат бойынша біртекті таралған жағдайларда жиі қолданады. Жергілікті желдету зиянды заттардың (газдар, булар, шаң, жылу) құрылған жерінен сору және оларды ғимараттан жою үшін тағайындаоған. Комбинацияланған жүйе бір уақытта жергілікті және жалпы ауысатын желдету құрылғысына және пайдалануға әлдеқайда аз шығын кетеді.

Ауаның ауысу әдісіне байланысты желдету табиғи және механикалық болады. Табиғи желдету кезінде табиғи факторларлың әсерінен орын ауыстырады: жылы күш және желдету әсерінен. Механикалық желдету кезінде ауа желдеткіштердің, эжекторлардың және тағы басқа көмегімен орын ауыстырады. Табиғи және жасанды желдетудің қосылуы желдетудің аралас жүйесін құрайды.

Өндірістік ғимараттарда, ойламаған жерде жұмысшы зонаның ауасына көп мөлшерде зиянды немесе жарылысқауіпті заттар тасталынуы мүмкін болған жағдайда авариялық желдету қарастырылған.

ГОСТ талаптарына сәйкес барлық ғимараттарда табиғи желдету қарастырылған. Ғимаратта ауаның табиғи жылжуы ғимараттың сыртында және ішінде оның тығыздығының түрлілігіне байланысты болады, сонымен қатар сыртқы ауа қысымы түрлілігі ғимармттың желге қарсы және желден қарсы жақтарымен әсерінен ауаның табиғи жылжуы болады.

Өндірістік жұмыс орындағы температура өндірістік ортадағы метеорологиялық жағдайды анықтайтын негізгі факторлардың бірі болып табылады.

Жұмыс ғимаратының ауа ортасының «метеорологиялық жағдайлар» түсінігіне температура, қатысты ылғалдық, оттегімен толық болуы және ауа қозғалысының жылдамдығы.

Қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың адаи денсаулығына ұзақ әсері адамның денсаулық жағдайын төмендетеді, еңбек өндіргіштігін төмендетеді және түрлі ауруларға алып келеді.

Адам организмі мен сыртқы орта арасында жылу алмасудың үздіксіз процессі болып отырады.

Жоғары температурада жұмыс істеу адам организміне кері әсер етеді. Жоғары температурада жұмыс істеген кезде адам денесінен көп мөлшерде тер бөліп шығарады, бұл организмді құрғатып жібереді, жүрек көк тамырларының жұмысын нашарлатады, тыныс алуды жиілетеді, басқа органдар мен системаларға да кері әсер етеді.

Жоғары температураның адам организміне ұзақ уақыт бойы әсері, әсіресе жоғары ылғалдылықтағы әсері адам организмінде жылулық көп мөлшерде 8жиналуына әкеліп соғады. Ал қатты суып кеткен жағдайда адам суықтап немесе басқа да ауруларға шалдығып қалуы мүмкін.

Адамның жұмысы, дем алу және өмірі санитарлық – гигиеналық талап

СН-245-71 бойынша белгілі бір сана мен күйге сәйкес келетін ауаның ортасында болуы тиіс. Бөлмедегі ауаның сапасы мен күйі адамның тіршілігі мен еңбекке қабілетін қамтамасыз етуден басқа өндірісті де қауіпсіздендіреді.

Метралогиялық жағдай мына факторлармен сипатталады:

• 
  Қоршаған ортаның температурасы;
  
• 
  Ауаның ылғалдылығы;
  
• 
  Ауаның қозғалу жылдамдығы;
  
• 
  Жылулық сәулелену;
  
• 
  Барометрлік қысым.
  

ГОСТ 12.1.005 – 88 «Воздух рабочей зоны. Общие санитарно – гигиенические требования» стандарты өндірістік ғимараттың микроклиматына келесі талаптарды орнатады. (1.3.1-кесте)

Кесте №13

Параметр	Параметр шамасы
	Оптималды	Мүмкін шекті
Ауа температурасы,ºС Ауаның қатысты ылғалдылығы,% Ауаның қозғалу жылдамдығы, м/с	16-18 40-60 көп емес	13-19 75 көп емес 0,5 көп емес

Өндірістік жұмыс орнындағы микроклимат өлшемдері технологиялық процестің жылу физикалық ерекшеліктеріне, жылу жағдайына, желдеткішке сонымен қатар жыл мезгілдеріне, климатқа байланысты.

Өндірістегі микроклиматтың жағымсыз әсерімен күрес технологиялық, санитарлы-техникалық, дәрігерлі-профилактикалық шаралар бойынша жүргізіледі.

Жоғары температурадағы инфрақызыл сәулелердің әсерінен мынадай технологиялық шарлар қолданылады: ескі технологиялық процесті жаңасымен ауыстыру, басқару ара қашықтықтарын сақтау.

Жылу таралуын төмендетудің мынадай түрлері бар:

• 
  жылу тасмалдайтын бу – газ құбырлары, жылу сақтайтын материалдармен қаптау;
  
• 
  құрал – жабдықтардың герметизациясы;
  
• 
  жылу жұтатын жылу, айдайтын экрандар пайдалану;
  
• 
  желдеткіш системаларын пайдалану;
  
• 
  қорғаудың жекеленген заттарын пайдалану.
  

Медико – профилактикалық шараларға мыналар жатады:

• 
  еңбек пен демалысты дұрыс ұйымдастыру;
  
• 
  формакологиялық заттарды пайдалана тұрып жоғары температураға шыдау, терең тыныс алу;
  
• 
  ал төменгі температурадағы шаралар жылуды сақтау, еңбек пен демалысты дұрыс ұйымдастыру, жекеленген қорғаныс заттарын пайдалану, организмдегі қорғаныс күшін арттыру.
  

Бөлме ішіндегі абсалютті ылғалдылықты г/м³ мына формуладан табады:

ά – психрометр каэффиценті ауаның қозғалу жылдамдығына байланысты алынады;

D = D * 100 % / F

Абсалютті және салыстырмалы ылғалдылықты анықтайтын протокол.

Кесте №14

Термометрдің көрсетуі	құрғақ Т, ºС	21,8
	Ылғал Т, ºС	14,8
Барометр қысымы	В, мм сынап бағанасымен	720
Ауа жағдайының СН – 245 – 71 бойынша алынған мәндері	Т, ºС	20 – 22
	D , %	60 - 30
Ауа ылғалдылығының есептелген мәндері	Абс. D . г/м	16,94
	Салыстр. D , %	86,70

Кесте №15