Антисептикалы

ОРЫНДАҒАН:ЗАКРИЕНОВА АСЕМГУЛЬ,САТЫБАЕВА
РИЗАГУЛЬ
МАМАНДЫҒЫ:МЕЙІРГЕР ІСІ
ПӘНІ:ФАРМАКОЛОГИЯ ЖӘНЕ ФАРМАКОТЕРАПИЯ
ТОБЫ:2-СД-ВК-11
ҚАБЫЛДАҒАН:ДӘУРЕНБЕКҚЫЗЫ НҰРАЙ
АНТИСЕПТИКАЛЫ
Қ
ДЕЗИНФЕКЦИЯЛЫК
ЗАТТАР

АНТИСЕПТИКА
Науқастың органдары мен тканьдеріндегі микробтарға қарсы бағытталған,
химиялық, механикалық, физикалық және биологиялық әдістер көмегімен
жүргізілетін шаралар жүйесі хирургиялық құралдарды және түрлі
жаралардағы микроағзалары құртуға бағытталған кешенді шаралар.
микробқа қарсы қолданылатын заттар (мыс., бор қышқылы, марганецті
қышқыл калий, бриллиантты көк дәрі т.б. ерітінділер). Оларды теріге,
кілегей қабыршаққа жағады не жарақаттарды жуады.
1.
Ағашты, пластмассаларды, тоқыма бұйымдарды, былғарыдан жасалатын
заттарды, сондай-ақ азық-түлікті микроорганизмдердің бұзуынан қорғау
үшін қолданылатын химиялық заттар (мыс., фенолдар мен олардың
туындылары, креозот, бензой қышқылы т.б.). Олар қорғалатын
материалдарға сіңіріледі, бетіне жағылады немесе олардың құрамына
қосылады.
2.

1
2
АНТИСЕПТИКАЛЫ
Қ
ЗАТТАРДЫ
Ң ТҮРЛЕРІ
Бактериостатикалық* – бұл антисептиктер
микроорганизмдердің өсуі мен көбеюін тоқтатады, бірақ
оларды толық өлтірмейді. Бұл жағдайда микроорганизмдер
иммундық жүйенің әсерінен жойылуы мүмкін. Мысалға: бор
қышқылы, күміс иондары.
1. *Бактерицидтік* – бұл топқа кіретін антисептиктер
микроорганизмдерді толықтай жояды немесе өлтіреді.
Олардың әрекеті микроорганизмдердің қабырғаларын
бұзуға, ДНҚ немесе ақуыз құрылымын өзгертуге бағытталған.
Мысалға: этил спирті, сутегі тотығы, хлоргексидин.

Инфекцияның таралуының негізгі жолдары.
Инфекцияның жараға енуіне жол бермеу үшін, ең алдымен, оның көздері
мен таралу жолдарын білу.Жараға енетін инфекция
сыртқы ортадан экзогендік деп аталады. Оның негізгі көздері: ауа
микроорганизмдер шөгетін шаң бөлшектерімен;
науқастардың мұрын-жұтқыншақ және жоғарғы тыныс жолдары,
келушілер және медициналық персонал; іріңді жаралардан жараланған,
әртүрлі тұрмыстық ластану. Экзогендік инфекция науқастың жарасына
енуі мүмкін негізгі жолдар: ауа тамшылары(ауа, шаң, сұйықтық
тамшылары), байланыс (құралдар, іш киім, таңғыш материал, хирургтың
қолдары) және имплантация. Денеден жараға енетін инфекция
науқас эндогендік деп аталады. Оның негізгі көздері: жұқтырған
науқастың терісі, кеуде және іш қуысының ішкі мүшелерінің инфекциясы
және ретроперитонеальді кеңістік.

Антисептикалық заттардың даму тарихы медицина мен ғылымның маңызды кезеңдерінің
бірі болып саналады. Инфекциялармен күресу және хирургиялық операциялардың
қауіпсіздігін арттыру мақсатында антисептикалық әдістердің дамуы бірнеше ғасырларды
қамтиды.
Ежелгі кезең.
Ежелгі өркениеттерде антисептикалық әдістердің негіздері қалыптаса бастады:
-Ежелгі Египет: Жараларды балмен, шайырмен және өсімдіктермен емдеу әдістер
қолданылған. Бал бактериялардың өсуін тежеу қасиетіне ие.
- *Ежелгі Грекия және Рим*: Гиппократ пен Гален секілді дәрігерлер шарап пен сірке суын
жараларды тазарту үшін пайдаланған. Бұл сұйықтықтар бактериялардың өсуін тежеген.
Орта ғасырлар
Орта ғасырларда медицинада ілгерілеу аз болғанымен, кейбір өсімдік және минерал
негізіндегі антисептиктер қолданылған. Мысалы, күкірт және сынап препараттары
жараларды емдеуге пайдаланылған.

19 ғасыр – антисептикалық әдістердің дамуы
Антисептикалық заттардың нағыз дамуы 19 ғасырда басталды:
- *Игнац Земмельвайс (1847)*: Венгриялық дәрігер Земмельвайс босанудан кейінгі
инфекциялардың себебін анықтады. Ол дәрігерлерге босану бөлімшесінде қолдарын
хлорлы әк ерітіндісімен жууға кеңес беріп, өлім деңгейін айтарлықтай төмендетті.
- *Джозеф Листер (1867)*: Британиялық хирург Джозеф Листер фенолды (карбол қышқылы)
қолдану арқылы операция кезінде инфекциялардың алдын алуға болады деген тұжырым
жасады. Ол құралдарды және жараларды фенолмен өңдеп, хирургиядағы
инфекциялардың төмендеуіне қол жеткізді. Листердің жұмысы заманауи антисептиканың
негізін қалады.
20 ғасыр
20 ғасырда жаңа антисептиктер мен дезинфекциялық заттар кеңінен зерттеліп,
медицинада қолданылды:
- *Спирт және йод*: Бұл заттар әртүрлі жараларды, теріні өңдеу және құралдарды
дезинфекциялау үшін қолданыла бастады.
- *Хлоргексидин және сутегі тотығы*: Бұл заттар 20 ғасырдың ортасында кеңінен
қолданысқа еніп, медицинада және тұрмыста жиі пайдаланылатын антисептиктерге
айналды.
Қазіргі заман
Қазіргі уақытта антисептиктердің көптеген түрлері бар, олардың қолдану саласы кеңейе
түсті. Антисептиктер хирургияда, стоматологияда, тұрмыста, тағам өндірісінде және басқа
да салаларда белсенді қолданылады. Антисептикалық заттардың дамуы инфекциялармен
күресуде және денсаулық сақтауда маңызды рөл атқаруды жалғастыруда.

МА